توصیه رهبر انقلاب درباره نحوه مواجهه با سیل به وزارت نیرو

به گزارش «فرهیختگان»، رضا اردکانیان، وزیر نیرو در گفت‌وگویی اظهار داشت: یکی از دلایل احداث سدها، کنترل سیلاب است؛ به‌ویژه در شرایط فعلی که بحث‌های تغییر اقلیم جدی‌تر شده است و گفته می‌شود کشورها و مناطقی مثل ما بیشتر شرایط حدی را تجربه خواهند کرد؛ به این معنا که باید آماده باشیم که یا با سال‌های خیلی خشک و متمادی مواجه شویم که این یک حد است و یا با سال‌های بسیار تَر مواجه شویم که این، حدی دیگر است.

وی افزود: چیزی حدود 230 میلی‌متر جیره سالیانه بارش کشور است که اگر ضرب در وسعت کشور شود به عدد بزرگی می‌رسیم که 60 تا 70 درصد آن تبخیر است و بقیه آن منابع آب تجدیدپذیر و قابل برنامه‌ریزی است.

* تکرار سال‌های به‌شدت خشک و یا به‌شدت تَر محتمل است

وزیر نیرو با یادآوری اینکه "ما 10 سال متمادی را تجربه کردیم که بارش‌ها بسیار کمتر از متوسط بارش‌های کشور بود و واقعاً سالهای خشکی را پشت‌سر گذاشتیم"، گفت: اولین سال فعالیت من به‌عنوان وزیر نیرو، مصادف با سال آبی 97‌ــ‌96 بود که آمار 50ساله نشان داد این سال خشک‌ترین سال در 50 سال اخیر بود و جالب این بود که سال آبی بعد از آن، یعنی سال آبی 98‌ــ‌97 سالی بود که سیلاب‌های وسیع اسفند 97 و فروردین 98 را داشتیم و بعد که به آمار نگاه کردیم، دیدیم که این سال آبی در بالای لیست سال‌های پربارش قرار دارد که اگر سه سال در 50 سال اخیر به‌عنوان پربارش‌ترین سالهای کشور باشند، یکی از این سالها همین سال آبی 98‌‌ــ‌97 بوده است.

وی با اشاره به اینکه "تکرار سال‌های به‌شدت خشک و یا به‌شدت تَر محتمل است"، ادامه داد: دو سال شدیداً حدی که وقوعی پشت‌سر هم داشت، هم برای ما تجربه سنگینی بود و هم سختی‌های زیادی را به‌همراه داشت؛ در واقع مدیریت منابع آب در یک کشور 80 و چند میلیون نفری در شرایط حدی بسیار سخت است؛ با این حال سعی شد این  موضوع به‌صورت بهینه مدیریت شود، دستگاه‌ها همکاری خوبی داشتند، مردم صبوری قابل تقدیری را نشان دادند و ما هم درس‌های خوبی را گرفتیم.

* تأکید و توصیه مقام معظم رهبری در نحوه مواجهه با سیل

اردکانیان با بیان اینکه "تأکیدات مقام معظم رهبری در این قضیه خاص بسیار کارگشا بود"، گفت: 13 فروردین 98 ایشان جلسه‌ای را برای بررسی ابعاد سیل 98 ترتیب دادند و توصیه‌هایی داشتند و مطالبه جدی ایشان در بخشی که به ما مربوط بود، این بود که ما باید با سیل به‌گونه‌ای برخورد کنیم که برای ما اگر نه تماماً، ولی بیشتر منفعت باشد تا خسارت ببینیم؛ ترجمه عملی این تأکید و توصیه این است که ما باید مخازن مورد نیاز را داشته باشیم که بتوانیم سیلاب را ذخیره و مهار کنیم.

وی اضافه کرد: رودخانه‌ها و معبرهای ما باید لایروبی شوند و کار مهندسی رودخانه باید در کشور با جدیت بیشتری دنبال شود و در مجموع باید منابع مالی قابل ملاحظه‌ای به این سمت بیاید.

وزیر نیرو تصریح کرد: ما در سال 98 توانستیم با کمک دولت معادل 5 برابر متوسط سالهای قبل یعنی حدوداً 2000 کیلومتر را لایروبی کنیم که اگر این‌کار انجام نمی‌گرفت، در سیلاب‌های اواخر سال 98 که 4 یا 5 سیل در اواخر پاییز و زمستان 98 و بیشتر در نواحی جنوب و جنوب شرق کشور داشتیم و سیلاب افغانستان هم وارد کشور شد، دچار مشکل می‌شدیم اما توانستیم از این سیلاب‌ها بیشتر بهره ببریم و ضریب گذر سیل در معبرها و رودخانه‌ها بسیار ضریب مناسبی بود.

وی ادامه داد: خسارات جانی در این سیلا‌ب‌ها نداشتیم و خسارات مادی ما نیز بسیار کم بود و توانستیم حجم قابل‌توجهی از آب شیرین را ذخیره کنیم و در مورد تالاب‌های ما که سالهای سال خشک بودند، قریب به 50 تالاب سیراب شدند و فواید زیست‌محیطی و تزریق مناسب به سفره‌های زیرزمینی را شاهد بودیم.

* احداث سدهای مهم بختیاری و تنگ معشوره در دستور کار قرار دارد

اردکانیان با بیان اینکه "یکی از مشکلات ما در سالهای اخیر، به‌دلیل برداشت بی‌رویه، موضوع عدم تعادل ورودی و خروجی از سفره‌های زیرزمینی بوده است"، گفت: سالی 5.6 میلیارد مترمکعب بیلان منفی در برداشت از سفره‌های زیرزمینی داریم که در سیلاب‌های اخیر و بارش‌های خود سال آبی 99‌ــ‌98 حدود یک‌میلیارد مترمکعب از فاصله منفی سالانه جبران شد.

وزیر نیرو با تأکید بر اینکه "سدسازی مناسب و وجود مخازن سدها می‌تواند سیل را بیشتر به منفعت تبدیل کند تا خسارت"، گفت: توجه ما به پروژه‌های سدسازی در جاهایی که ضرورت دارد و تحت تأثیر سالهای متمادی خشکسالی، ضرورت احداث این سدها کمرنگ شده بود، بیشتر شده و از جمله آنها دو پروژه مهم سدهای بختیاری و تنگ معشوره است که احداث آنها در دستور کار قرار دارد.

* صرف منابع مالی در پروژه‌های پیشگیرانه به‌جای دادن خسارت پس از سیل

وی افزود: در استان لرستان اگر بخواهیم متناسب با سایر مناطق کشور صحبت کنیم، باید سرمایه‌گذاری بیشتر و قابل ملاحظه‌ای برای بحث ایجاد مخازن با ملاحظات فنی، اقتصادی و زیست‌محیطی داشته باشیم که بتوانیم از مخاطرات پیشِ‌رو در سیلاب‌هایی که محتمل هست ایمن باشیم و مردم آسیب نبینند و دیگر شاهد این نباشیم که خسارات سنگینی وارد می‌شود و دولت‌ها ملزم به جبران خسارت‌ها می‌شوند.

اردکانیان خاطرنشان کرد: اگر بتوانیم منابع مالی را به‌شکل معقولی در پروژه‌های پیشگیرانه که یکی می‌تواند احداث مخازن باشد، معطوف کنیم؛ سالهای پیشِ‌رو را می‌توانیم با اطمینان بیشتری در خصوص کاهش مخاطرات سیل سپری کنیم.

* بروز خسارات غیرقابل‌تصور در خوزستان در صورت نبود سدهای بزرگ

وی ادامه داد: خوزستان یک نمونه زنده و بارز است که اگر در سیلاب بهار 98 در خوزستان میلیاردها مترمکعب آب در مخازن موجود تسکین پیدا کرد به‌برکت وجود مخازن سدهای این استان بود که اگر این مخازن نبود و اگر در دوران جمهوری اسلامی ایران این تعداد سدها ساخته نمی‌شد، خسارات سیلاب بهار 98 برای این استان غیرقابل تصور می‌شد.

وزیر نیرو تصریح کرد: ما در تاریخ زیاد داریم رخدادهایی را که سیلاب‌های هرساله خسارات جانی و مالی وسیعی را به استان خوزستان و هموطنان ما و سرمایه‌هایشان چه دام و چه کشاورزی وارد می‌کرده است، ولی در سیل وسیع بهار 98 آنچه رخ داد هم پایداری سدها بود که حاکی از این بود که توان طراحی و ساخت سدهای بزرگ در کشور ما یک توان ارزشمند است و امتحان خودش را پس داد و هم وجود این مخازن باعث شد خسارات به‌میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش یابد./ تسنیم