به گزارش «فرهیختگان»، «شمسا» اولین شتاب‌دهنده در کشور است که روی شتاب‌دهی و شکل‌گیری شتاب‌دهنده‌های دیگر تمرکز دارد. شمسا به‌عنوان هدایت‌گر جریان نوآوری در دانشگاه آزاد اسلامی در شهرهای مختلف شتاب‌دهنده‌هایی را ایجاد می‌کند تا با بسترسازی ارتباط نزدیک با صنعت غالب منطقه علاوه‌بر کمک به رشد اقتصادی منطقه، دانشگاه آزاد را به اولین دانشگاه کارآفرین در کشور بدل کند. شتاب‌دهنده شمسا با تفاهمنامه‌ای چهارجانبه بین دانشگاه آزاد اسلامی، پارک دانشگاه آزاد، ستاد فرهنگ‌سازی معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری و شتاب‌دهنده دانش‌بنیان سیوان از اردیبهشت‌ماه سال جاری فعالیت‌های خود را برای توسعه صنایع منطقه‌ای از طریق کمک به راه‌اندازی شتاب‌دهنده‌های تخصصی استانی آغاز کرد. این شتاب‌دهنده با امضای تفاهمنامه‌ای با مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی و ستاد فرهنگ‌سازی معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری مجوز شتاب‌دهی خود را دریافت کرد. شمسا در راستای شتاب‌دهی و توانمندسازی شتاب‌دهنده‌های استانی در دانشگاه آزاد تاسیس شده که به‌موجب تفاهمنامه اخیر مجوز شتاب‌دهی و معرفی شتاب‌دهنده‌های تخصصی به معاونت علمی برای اخذ مجوز و حمایت را داراست.

«اشتراک‌گذاری منابع» و «استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود و توانایی‌های نوآوری و فناوری و علمی و پژوهشی و آموزشی پارک فناوری پردیس و دانشگاه آزاد» از موضوعات این قرارداد است تا الگوی کارآمدتری از ارتباط صنعت، دانشگاه و فناوری ایجاد شود. درواقع با امضای این قرارداد راه‌اندازی نخستین دانشگاه فناوری کشور کلید خورد.

  حرکت به‌سمت دانشگاه کارآفرین

دانشگاه آزاد اسلامی با این اقدام خود به‌سمت دانشگاه کارآفرین حرکت می‌کند و در اشتغال‌زایی و کارآفرینی سهم دارد. شمسا درراستای راه‌اندازی شتاب‌دهنده‌های استانی طرح آمایش منطقه‌ای خود را آغاز کرده و براساس نتایج این بررسی‌ها 21 شهر را با موضوع شتاب‌دهی متناسب آنها در دستورکار خود قرار داده است. از این شهرها 6 مورد برای فاز اولیه راه‌اندازی انتخاب شده‌اند که به‌زودی پس از تکمیل فرآیند ارزیابی‌های منطقه‌ای، فراخوان جذب متقاضی برای آن منتشر خواهد شد.

دانشگاه آزاد اسلامی با داشتن سرمایه‌هایی به‌ویژه سرمایه انسانی حرکت به‌سوی مفهوم دانشگاه کارآفرین را آغاز کرده؛ حرکتی که این روزها شتاب بیشتری به خود گرفته است. یکی از روش‌های عملی که به دانشگاه‌ها برای ورود به عرصه کارآفرینی کمک می‌کند، مراکزی به‌عنوان شتاب‌دهنده و یا مراکز نوآوری دانشگاهی است. شمسا نیز حاصل چنین رویکردی به حوزه فناوری است. شمسا با هدف ایجاد یک مرکز درراستای استفاده از پتانسیل‌های دانشگاه آزاد، شامل دانشجوها، امکانات و فرصت‌های موجود و تبدیل آنها به کسب‌وکارهای قابل‌توسعه در ساختار دانشگاه آزاد اسلامی، ذیل پارک علم‌وفناوری دانشگاه و با کمک بخش خصوصی تاسیس شده است. این مجموعه که حمایت دانشگاه آزاد و معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری را دارد، درراستای ایجاد یک جریان نوآوری به‌ویژه در دانشگاه آزاد چند هدف اصلی را نیز دنبال می‌کند. نکته دیگر اینکه یکی از اجزای اصلی سرای نوآوری شتاب‌دهنده‌ها هستند و البته استقرار و معرفی شتاب‌دهنده یکی از الزامات راه‌اندازی سراهای نوآوری در واحدهای دانشگاهی است. حالا قرار است واحدهای دانشگاهی در همان ابتدا برای راه‌اندازی شتاب‌دهنده پیشنهادهای خود را به سازمان مرکزی دانشگاه ارائه کنند که معاونت فناوری و نوآوری برای بررسی بیشتر موضوع را به گروه شمسا ارجاع می‌دهد. پس از این مرحله نیز شمسا به استان و شهرستان موردنظر سفر کرده و ضمن بررسی نقاط قوت و ضعف، موانع و چالش‌های منطقه را بررسی می‌کند. مذاکره با شتاب‌دهنده‌های مشترک آن حوزه از دیگر رسالت‌های شمسا در را‌ه‌اندازی شتاب‌دهنده‌های منطقه‌ای است. امکان معرفی سرمایه‌گذار و حتی اقدام به سرمایه‌گذاری از طرف خود شتاب‌دهنده شمسا نیز وجود دارد.

  شتاب‌دهنده، مرکز رشد و پارک علم‌وفناوری  سه المان به هم پیوسته

دانشگاه آزاد اسلامی پیش از این سایر المان‌های زیست‌بوم را اعم از مرکز رشد و پارک علم‌وفناوری در واحدهای دانشگاهی گنجانده بود ولی المان شتاب‌دهنده در داخل این بوم دیده نمی‌شد و چرخه اقتصاد دانش‌بنیان ناقص مانده بود. به همین دلیل بود که برای راه‌اندازی شتاب‌دهنده در واحدهای دانشگاهی سراسر کشور باید مزیت‌ها، نیازها، چالش‌ها و ظرفیت‌های آن استان و منطقه درنظر گرفته و شتاب‌دهنده‌های تخصصی در داخل هر استان و سرا راه‌اندازی می‌شد. حالا شمسا برای شتاب‌‌دهی به شتاب‌‌دهنده ایجاد و راه‌اندازی شده و به‌عنوان شتاب‌‌دهنده شتاب‌‌دهند‌ه‌ها عمل می‌کند.

شتاب‌دهنده، مرکز رشد و پارک علم‌وفناوری سه المان به هم پیوسته هستند که شتاب‌دهنده‌ها در ابتدای این مسیر قرار دارند و به بلوغ واحدهای فناور کمک می‌کنند. پس از این مرحله واحد فناور وارد مرکز رشد و سپس با ماهیت شرکت دانش‌بنیان وارد پارک علم‌وفناوری می‌شود. دانشگاه‌های نسل سوم با هدف پرورش و تربیت کارآفرین فعالیت می‌کنند. دانشگاه‌های نسل سوم و کارآفرین به‌جای جذب دانشجو از طریق آزمون‌های سراسری با برگزاری رویدادهای فناوری دانشجویان فناور را جذب و پذیرش می‌کنند. جذب دانشجوی فناور با چنین سازوکاری منجر به شناسایی تیم‌هایی با ایده‌های ناب کارآفرینی می‌شود. این سازوکار بیش از یک دهه است که در دانشگاه‌های نسل سوم دنیا درحال اجراست.

  شمسا پلتفرمی مشترک بین دانشگاه آزاد و شتاب‌دهنده سیوان

شمسا پلتفرمی مشترک بین دانشگاه آزاد و شتاب‌دهنده سیوان است؛ گروه سیوان که قرار است به کمک شتاب‌دهنده‌های نوپا بیاید، ویژگی‌هایی دارد. این گروه شتاب‌دهی ارتباطات خوبی با سرمایه‌‌گذاران در حوزه‌های مختلف دارد و صنایع و اقلیم‌های مختلف را نیز می‌شناسد، بنابراین در حمایت از کسب‌‌وکارهای مختلف نیز می‌‌تواند موفق عمل کند. درواقع سیوان با تجربه شتاب‌‌دهندگی‌ای که دارد برای شتاب‌‌دهی شتاب‌‌دهنده‌های واحدهای دانشگاهی به استان‌‌ها سفر می‌کند. شتاب‌دهنده سیوان کارکردهای دیگری نیز دارد که مشاوره فنی به شتاب‌دهنده‌های منطقه‌‌ای و اخذ مجوزهای قانونی از مراجع و مراکز رشد و تزریق سرمایه‌‌گذار به‌‌منظور ایجاد استارتاپ‌ها و کسب‌‌وکارهای نو یا احیای آنها از کارکردهای مهم آن در واحدهای دانشگاهی استان‌ها به‌شمار می‌رود.

  شمسا جریان فناوری و نوآوری را در دانشگاه هدایت و امور فناورانه را تسریع می‌کند

راضیه کریمی، مدیرعامل شتاب‌دهنده شمسا در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره این شتاب‌دهنده توضیح داد: «شتاب‌دهنده شمسا یک مشارکت بین دانشگاه آزاد اسلامی، پارک دانشگاه و بخش خصوصی است، برای اینکه جریان فناوری و نوآوری را در دانشگاه آزاد اسلامی هدایت و امور فناورانه را تسریع کند.»

او ادامه داد: «چند کار عمده برعهده شمسا قرار داده شده؛ اولین وظیفه راه‌اندازی شتاب‌دهنده‌های تخصصی استانی است. یعنی ما در مراکز استان‌ها و واحدهایی که در استان‌ها وجود دارند، کمک می‌کنیم تا شتاب‌دهنده‌هایی تخصصی را در ساختار خود ایجاد کنند. این شتاب‌دهنده‌های تخصصی قرار است با صنعت ارتباط تنگاتنگی داشته باشند و نیازهای صنعت را رفع کنند.»

  فرهنگ‌سازی فناورانه در ساختار دانشگاه آزاد اسلامی

کریمی با بیان اینکه وظیفه دیگری که بر دوش شمسا گذاشته شده، بحث فرهنگ‌سازی فناورانه در ساختار دانشگاه آزاد اسلامی است، اضافه کرد: «ما در شمسا بحث فرهنگ‌سازی فضاهای نوآورانه و آشنا کردن بخش‌های مختلف دانشگاهی با فرآیندهای فناورانه را دنبال می‌کنیم و به آنها کمک می‌کنیم تا آنها به این جریان‌سازی فناوری ورود پیدا کنند.»

او در ادامه اظهار کرد: «کار دیگری که برعهده شمسا گذاشته شده، کمک به راه‌اندازی مراکز نوآوری در ساختار دانشگاه است. در حالت کلان در شمسا به‌دنبال آن هستیم تا دانشگاه آزاد را به یک دانشگاه کارآفرین تبدیل کرده و یا به دانشگاه کارآفرین نزدیک کنیم. درواقع کسی که به ساختار این دانشگاه ورود پیدا می‌کند درنهایت بتواند به ایجاد یک کسب‌وکار کمک کند. یعنی یک دانشجو فقط یک مدرک نداشته باشد و بتواند با ایجاد یک کسب‌وکار از دانشگاه فارغ‌التحصیل شود.» مدیرعامل شتاب‌دهنده شمسا در ادامه درباره نحوه فعالیت شمسا توضیح داد: «نحوه فعالیت شتاب‌دهنده شمسا به این صورت است که ما درخواست‌ها و موارد مختلفی را که از بخش‌های دیگر دریافت می‌کنیم، بعد از بررسی آنها را به مرحله اجرا می‌رسانیم.» کریمی درباره سهم دانشگاه آزاد از شتاب‌دهنده شمسا (شتاب‌دهنده مشترک سیوان و دانشگاه آزاد) اظهار کرد: «60درصد سهام شتاب‌دهنده شمسا برای دانشگاه آزاد اسلامی است که علاوه‌بر شتاب‌دهی شتاب‌دهنده‌های واحدهای استانی ماموریت سرمایه‌‌گذاری در طرح‌‌های دانش‌‌بنیان دانشگاه آزاد را نیز دارد.»

  شمسا چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

شتاب‌دهنده شمسا اهدافی را نیز دنبال می‌کند که توسعه صنایع منطقه‌ای با استفاده از پتانسیل‌های دانشگاه و راه‌اندازی نخستین شتاب‌دهنده در ساختار دانشگاه آزاد با تمرکز بر پتانسیل‌های موجود در دانشگاه از مهم‌ترین اهداف آن است. شمسا همچنین هدایت نوآوری به‌صورت واحد در سراسر کشور و کمک به فرهنگ‌سازی فناورانه در دانشگاه آزاد را در دستورکار خود دارد. ثروت‌آفرینی از طریق توسعه کسب‌وکارهای نوین و کمک به توسعه صنایع دانش‌بنیان از اهداف دیگری است که توسط این شتاب‌دهنده دنبال می‌شود. شمسا همچنین تلاش دارد تجاری‌سازی و بازارسازی برای محصولات ایجاد شده در ساختار شتاب‌دهی را دنبال کند. البته ایجاد سازوکار شتاب‌دهی در سایر استان‌ها با استفاده از ظرفیت‌های استانی و آموزش و آگاه‌سازی عمومی از طریق برگزاری رویدادهای متنوع نیز توسط شمسا دنبال می‌شود.»

   ضرورت راه‌اندازی شتاب‌دهنده شمسا

ساختاری چابک و به دور از بروکراسی‌های رایج اداری مهم‌ترین دلیل ایجاد و راه‌اندازی شتاب‌دهنده شمساست. همچنین دسترسی به شبکه‌ای از متخصصان در امور مختلف از ارزیابی، تشخیص، نظارت و شتاب‌دهی نیاز دیگری بود که باعث شد راه‌اندازی این شتاب‌دهنده در دستورکار قرار گیرد. کمک به جذب منابع مالی موردنیاز برای شتاب‌دهنده‌های استانی و ساده‌سازی ارتباط با واحدهای استانی دو دلیل دیگری بود که مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی را به فکر ایجاد این شتاب‌دهنده انداخت. امکان معرفی سرمایه‌‌گذار و حتی اقدام به سرمایه‌‌گذاری از طرف خود شتاب‌‌دهنده شمسا نیز وجود دارد، بنابراین راه‌اندازی شمسا ضروری به نظر می‌رسید.

  محورهای فعالیت شمسا چیست؟

 شتاب‌دهنده شمسا چند محور فعالیت دارد که کمک به راه‌اندازی 31 شتاب‌دهنده استانی در دانشگاه آزاد اسلامی یکی از این محورهاست. همچنین استانداردسازی دستورالعمل‌ها، ایجاد مراکز نوآوری و نظارت بر فعالیت شتاب‌دهنده‌های استانی و روند جذب استارتاپ‌ها و فرهنگ‌سازی کارآفرینی و اشتغال‌زایی در صنایع خلاق و نوآور در دانشگاه آزاد اسلامی محورهای دیگر فعالیت شتاب‌دهنده شمساست. واحدهای مختلف دانشگاه آزاد اسلامی می‌توانند برای حل مشکلات خود در حوزه نوآوری از شمسا کمک بگیرند. به این منظور واحد درخواست و شرح معضل خود را به شمسا ارسال می‌کند و در شمسا کارگروه ارزیابی و تشخیص ایجاد و بررسی اولیه انجام می‌شود. عارضه‌یابی با حضور در استان و بهره‌گیری از ظرفیت دانشی استان انجام می‌شود و نهایتا یک راهکار عملیاتی به واحدها ارائه می‌شود.

  62 شتاب‌دهنده متناسب با صنایع هر استان راه‌اندازی می‌شود

آزاده کاظمی، رئیس اداره امور شرکت‌های پارک علم‌وفناوری دانشگاه آزاد اسلامی نیز در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درباره شتاب‌دهنده شمسا گفت: «دانشگاه آزاد اسلامی در سال 99 برنامه‌ای دارد که در هر استان دو شتاب‌دهنده راه‌اندازی کند که متناسب با صنایع منطقه‌ای هر استان باشد. یعنی قرار است در 31 استان 62 شتاب‌دهنده متناسب با صنایع هر استان راه‌اندازی شود.» او اضافه کرد: «تاکنون برای 10 مورد شتاب‌دهنده برنامه‌ریزی شده و بقیه نیز در دست بررسی و تاسیس است. در این راستا به مجموعه‌ای در دانشگاه نیاز داشتیم که برای اخذ مجوز شتاب‌دهی به شتاب‌دهنده‌ها کمک کند و دوم اینکه در ایجاد ساختار و سازوکار شتاب‌دهی و ایجاد شتاب‌دهنده‌های کشوری یاری‌رسان باشند.»

  ارائه خدمات به بقیه شتاب‌دهنده‌های دانشگاه آزاد

کاظمی تصریح کرد: همچنین به مجموعه ای نیاز داشتیم که بحث آموزش منتورها در شتاب دهنده ها، آموزش کارشناسان حوزه شتابدهی و ... را انجام دهد.

بر این اساس در تعامل یک بخش خصوصی به اسم سیوان شتابدهنده مشترک شمسا را که مخفف «شتابدهنده مشترک سیوان و دانشگاه آزاد اسلامی» است، ایجاد کردیم. رئیس اداره امور شرکت‌های پارک علم‌وفناوری دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه توضیح داد: «شتاب‌دهنده شمسا درواقع وارد شتاب‌دهی حوزه‌های فناوری نمی‌شود بلکه کار این شتاب‌دهنده ارائه خدمات به بقیه شتاب‌دهنده‌های دانشگاه آزاد در زمینه‌های مختلف است. ازجمله این خدمات می‌توان خدمات آموزشی، ساختارسازی برای شتاب‌دهنده‌ها و اخذ مجوز و از این دست خدمات اشاره کرد.»

 * نویسنده: سارا طاهری، روزنامه‌نگار