پایه‌های تئوری ایمنی گله‌ای سست است

به گزارش «فرهیختگان»، پس از ماه‌ها هنوز ویروس کرونا دنیا را درگیر خود کرده و محققان هنوز مشغول تحقیق روی این ویروس مرموز هستند تا بتوانند ابعاد مختلف آن را بهتر بشناسند تا مگر بتوانند مانع از گسترش بیشتر آن شوند.  اما با همه اینها، کووید- 19 با جهش‌هایی که طی ماه‌های گذشته داشته، شدت سرایت بیشتری پیدا کرده و احتمال ابتلای افراد بسیار بالاتر رفته است. مجله علمی nature به‌عنوان یکی از مراجع علمی معتبر در دنیا، همواره منعکس‌کننده تازه‌ترین‌های اخبار و گزارش‌های به‌روز است تا هم محققان و دانشمندان بتوانند دنباله‌روی آنها باشند و به اکتشافات بیشتری در این زمینه دست یابند.

عفونت بیشتر ویروس‌هایی که قدرت انتشار سریعی دارند

انواع ویروس SARS-CoV2 با جهش‌هایی که در ماه‌های اخیر داشته، در مقایسه با ویروس‌هایی که جهش ژنتیکی در آنها رخ نداد، قدرت بیشتری برای عفونی‌کردن سلول‌های انسانی و همسترها پیدا کرده است. محققان در ماه فوریه نمونه‌هایی از جهش ژنتیکی ویروس کرونا را در برخی مبتلایان به کووید-19 مشاهده کردند که توالی اسیدآمینه پروتئین سنبله را که در آلوده‌کردن سلول‌ها نقش دارد، تغییر می‌دهد. تغییر این اسیدهای آمینه در بهار 2020 در اروپا، آمریکای‌شمالی و دیگر نقاط جهان معمول بود و درحال حاضر، تمام انواع ویروس‌های کرونا در دنیا حامل این تغییرات هستند. محققان دانشگاه تگزاس برای تعیین اثرات این تغییرات، ذرات ویروس SARS-CoV2  را با این جهش مهندسی‌سازی کردند. آنها دریافتند در مقایسه با انواع این ویروس که فاقد جهش ایجاد شده هستند، انواع جهش رخ‌داده در ویروس کرونا با بازده بیشتری در سلول‌های بافت‌های راه هوایی انسان تکثیر می‌شوند. به گفته آنها، انواع جهش‌های ویروس کرونا بین همسترها با سرعت بیشتری منتقل می‌شود که از طریق آن می‌توان انتقال SARS-CoV2 را مطالعه کرد.

زمان‌بندی مناسب سیستم ایمنی کرونا را کنترل می‌کند

با ورود ویروس یا عامل بیماری‌زا به بدن انسان، سیستم ایمنی بدن همزمان فعال‌شده و سدی را در برابر ویروس ایجاد می‌کند تا آن عامل را از بین برده و با آن مقابله کند. اما معمولا در برخی افراد که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، این فعال شدن سیستم ایمنی دیرتر اتفاق می‌افتد و به‌عبارتی در زمان‌بندی مناسبی به داد بدن نمی‌رسد. این مساله به‌ویژه در شرایط فعلی که همه‌گیری ویروس کروناست، اهمیت بیشتری دارد. سالمندان به‌دلیل ابتلا به برخی بیماری‌های زمینه‌ای، مستعد ضعیف بودن سیستم ایمنی هستند. افراد 65سال به بالا و سالمندانی که به نوع جدید ویروس کرونا مبتلا شده‌اند، معمولا واکنش سختی به این بیماری نشان می‌دهند. مطالعات نشان می‌دهد افرادی که سیستم ایمنی آنها نتوانسته به‌سرعت سیستم ایمنی تطبیقی با ویروس را راه‌اندازی کند، نسبت به افرادی که ایمنی بدن آنها همزمان فعالیت خود را آغاز کرده، بیماری شدیدتری می‌گیرند. این وضعیت در سالمندان بیشتر مشاهده می‌شود و می‌توان گفت آنتی‌بادی‌ها و سلول‌های تی، سلاح‌های مهمی در برابر کروناویروس به‌شمار می‌روند.

ویژگی سیستم ایمنی، بیانگر ابتلای دوباره به کرونا

محققان در ابتدا اعلام کرده بودند از آنجایی که با یک‌بار ابتلا به بیماری ویروسی در بدن، آنتی‌بادی‌های ایجادشده باعث می‌شود احتمال ابتلای دوباره به ویروس از بین برود و هر فرد تنها یک‌بار به این ویروس مبتلا شود. اما بیماری که کمی پیشرفت کرد، محققان اعلام کردند چند مورد قطعی و تاییدشده ابتلای دوباره به ویروس کرونا شناسایی کرده‌اند. تحقیقات نشان می‌دهد که سطح پایین آنتی‌بادی یا واکنش ایمنی ضعیف نسبت به ویروس  SARS-CoV2  می‌تواند افراد را در معرض ابتلا به عفونت دوباره قرار دهد. محققان اعلام کرده‌اند تست کرونای فردی حدود 60ساله که علائم ذات‌الریه شدید داشت، مثبت اعلام شد به‌طوری که مجبور شد یک‌ماه‌ونیم در بیمارستان بستری باشد. اما همین فرد دوباره در ماه جولای کرونامثبت شد اما بیماری او با علائم خفیف‌تری چون سرفه و تنگی نفس تظاهر کرد. محققان دانشگاه واشنگتن معتقدند این دومرتبه ابتلا به کرونا، دو عفونت جداگانه تلقی می‌شود و طی مرحله اول بیماری، در بدن این فرد میزان آنتی‌بادی کمی ایجاد شده و طی زمان کاهش یافته بود. او حتی ممکن بود به‌شدت بار اول دچار علائم شدید شود. پژوهشگران آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده این بیمار را هم اندازه‌گیری کردند که از سلول‌ها در برابر عفونت دوباره محافظت می‌کنند. مقدار این آنتی‌بادی‌ها در برابر ویروس بسیار پایین بوده و عفونت دوباره‌ای را ایجاد کرده بود.

کرونای فصلی

اگرچه احتمال ابتلای دوباره به ویروس کرونا وجود دارد اما شمار آن تاکنون در دنیا کم بوده است. این مساله حائز اهمیت است که برای آمادگی در برابر موج بعدی بیماری کرونا، مدت زمانی را که بدن در برابر عفونت دوباره ایمنی دارد، مشخص شود. به‌طور کلی، چهار نوع ویروس کرونا وجود دارد که تمام آنها ایجادکننده عفونت مجاری تنفسی هستند اما از نظر ژنتیکی و بیولوژیکی متفاوت هستند. آنها از انواع مختلف بوده و از مولکول‌های گیرنده متفاوت تشکیل شده‌اند. از آنجایی که عفونت‌های کرونای فصلی ممکن است بدون علامت هم باشد و مدت زمان انتشار ویروس هم محدود است، مطالعات طولانی‌مدت برای شناسایی عفونت‌ها به نمونه‌های مداوم از نمونه‌های تنفسی نیاز دارند. بررسی‌ها نشان می‌دهد زمان ابتلای مجدد به عفونت بین 6 تا 10 ماه متغیر است. اما در برخی تحقیقات، حتی احتمال ابتلای دوباره به ویروس در کمتر از 6ماه و 9ماه هم امکان‌پذیر بوده است اما ابتلای دوباره به کروناهای فصلی معمولا در کمتر از 12ماه اتفاق افتاده است. در افرادی که کمتر از 6ماه دچار عفونت شده‌اند، هیچ کاهش متوسطی از میزان آنتی‌بادی مشاهده نشده است اما فواصل عفونت دوباره در بیشتر از مدت 6ماه، با کاهش آنتی‌بادی‌ها بین دو عفونت همراه بوده است. توانایی تشخیص ابتلای دوباره به ویروس در کوتاه‌مدت و زیر 3ماه، تنها به موارد کمی محدود می‌شد. نتایج نهایی محققان، احتمال ابتلای دوباره افراد را به کرونای فصلی، بیشتر از 6ماه عنوان کرده‌اند و در کمتر از این مدت، احتمال ابتلا بسیار کمتر گزارش شده است. در این تحقیقات مشخص شده ماه‌های ژوئن، جولای، آگوست و سپتامبر که ماه‌های گرم سال را دربرمی‌گیرند، کمترین شیوع عفونت‌های کروناویروس فصلی را شامل می‌شوند. بیشترین میزان شیوع ویروس در کشورهای معتدل در فصل زمستان است.

تشخیص زودهنگام پیشرفت کووید-19 با اسکن قفسه‌ سینه

تشخیص زودهنگام ویروس کرونا به‌ویژه در افراد درمعرض خطر راهکارهای درمانی و استفاده از تجهیزات پزشکی را موفق‌تر می‌کند. محققان اعلام کرده‌اند نمره بالای سی‌تی‌اسکن با سطوح التهابی به ویژه در سنین بالاتر و نیز نسبت نوتروفیل به بالا‌بودن لنفوسیت و نمره بالای سی‌تی‌اسم در پذیرش بیماران با پیشرفت بیماری در کوتاه‌مدت در ارتباط است. محققان از این یافته‌ها برای شناسایی پیشرفت بیماری در مبتلایان به کووید-19 در زمان پذیرش بیماران در بیمارستان استفاده می‌کنند.

بیشتر بیماران کرونایی دارای یک دوره بالینی خفیف هستند، درحالی که بخشی از بیماران از زمان شروع علائم، معمولا بیماری شدید به همراه سندروم حاد تنفسی یا بدون این علامت را نشان می‌دهند.

 معمولا هیچ درمان خاص ضدویروسی برای بیماران حاد کرونایی وجود ندارد و اینکه آیا داروی رمدسیویر هم واقعا می‌تواند کووید-19 شدید را درمان کند، به تحقیقات گسترده‌تری نیاز دارد. این بیماران شانس بهبودی کمی دارند و اغلب به دستگاه‌ها و تجهیزات پزشکی برای زنده ماندن نیاز پیدا می‌کنند. نرخ مرگ‌ومیر در این بیماران 20 برابر بیشتر از بیمارانی با علائم خفیف است.

 بنابراین، تشخیص زودهنگام بیماران درمعرض خطر اهمیت بالینی زیادی دارد. تحقیقات نشان می‌دهد شیوع کرونای شدید از 15.7 درصد به 26.1 درصد در بیماران بستری و بیمارانی که اسکن قفسه سینه غیرطبیعی داشتند، افزایش یافته است.

درواقع، اسکن قفسه سینه، فرصتی است که محققان می‌توانند از آن به‌عنوان ابزاری تشخیصی برای بیماران در معرض خطر استفاده کنند و از این طریق می‌توان درمان‌های موثرتر را استفاده و شیوع بیماری را کنترل کرد.

واکسنی برای سالمندان

محققان دانشکده پزشکی دانشگاه اموری در آتلانتا، یکی از واکسن‌های کاندیدا برای بیماری کرونا را روی سالمندان آزمایش و تزریق کردند. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که تزریق این واکسن در سالمندان سطح بالایی از آنتی‌بادی را در برابر کروناویروس جدید ایجاد کرده است. آنها اثربخشی این واکسن را که ساخت شرکت مادرنا بود، روی 45 فرد 56سال به بالا بررسی کردند. این واکسن از بخش‌های RNA تشکیل شده که نوع تغییر شکل پروتئین SARS-CoV2 را کدگذاری می‌کند. شرکت‌کنندگان در این تست آزمایشی واکسن، آنتی‌بادی‌های مختلفی داشته‌اند. بخشی از آنتی‌بادی‌ها به‌عنوان مولکول‌های ایمنی که به مبارزه با عفونت می‌پردازند، حاوی آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده‌ای هستند که میکروب مهاجم را خلع سلاح می‌کنند.

میزان آنتی‌بادی ساخته شده در بدن شرکت‌کنندگان بعد از مرحله دوم تزریق واکسن، به‌اندازه آنتی‌بادی ساخته شده بعد از یک‌بار ابتلا به ویروس کرونا و افراد بهبودیافته بوده است. تمام اثرات جانبی از خفیف تا متوسط گزارش شده است.

اختلال عملکرد نخاعی بعد از ابتلا به کرونا

ابتلا به کرونا علائم مختلفی را دربرمی‌گیرد و محققان در جدیدترین یافته‌های خود عنوان کرده‌اند که برخی افراد بعد از ابتلا به این بیماری دچار اختلال عملکرد نخاعی می‌شوند. یافته‌ها نشان می‌دهد که مبتلایان به اختلال عملکرد نخاعی به طور قابل‌توجهی ضعیف هستند بنابراین کووید- 19 ممکن است زندگی این افراد را در معرض خطر قرار دهد. محققان از فوریه تا جولای امسال سه مورد اختلال عملکرد نخاعی بعد از ابتلا به کرونا گزارش کرده‌اند بعد از منفی شدن تست آنها، محققان این سه بیمار را تحت مراقبت قرار دادند تا وضعیت عصبی آنها را کنترل کنند. معمولا بیشتر مبتلایان به کووید-19 علائم خفیفی را تجربه می‌کنند و حدود یک‌سوم آنها بعد از یک هفته دچار نارسایی تنفسی می‌شوند و 26 درصد از آنها هم به بستری در مراقبت‌های ویژه نیاز پیدا می‌کنند. محققان، ویروس SARS-CoV-2 را در مغز و مایع مغزی نخاعی مشاهده کرده‌اند. آنها دریافته‌اند که39.4درصد از بیماران مبتلا به کرونا از اختلالات عصبی هم رنج می‌برند و بیش از 45.5 درصد از بیماران هم به نوع شدید کرونا مبتلا می‌شوند.

ابزار پرتابل اندرویدی

محققان برای بررسی توالی های ژنتیکی ویروس کرونا، به بررسی توالی‌های DNA و RNA می‌پردازند که به دستگاه‌های حرفه‌ای نیاز دارد. بنابراین ابداع راهکارهایی که بتواند راه‌حل‌های آنلاین و بی‌دردسری را ارائه دهند، می‌تواند به فرآیند آزمایش کمک کنند. محققان ابزار پرتابل Genopo را تولید کرده‌اند که به تجزیه و تحلیل توالی‌های ژنتیکی می‌پردازد. این دستگاه اطلاعات زیستی افراد را در قالب سیستم اندروید تجزیه و تحلیل کرده و توالی کامل ژنوم ویروس کرونای انسانی را در بیماران ارزیابی می‌کند. تمام این تجزیه و تحلیل‌ها در کمتر از 30 دقیقه برای هم نمونه زمان می‌برد و کاربر می‌تواند نتیجه آن را روی گوشی هوشمند خود مشاهده کند. درواقع، این دستگاه، نوعی سیستم تجزیه و تحلیل سریع برای مواد ژنتیکی حتی در ابعاد آزمایشگاهی و بالینی به شمار می‌رود.

عفونت دوباره خاموش  بین کارکنان بیمارستان‌ها

محققان اعلام کرده‌اند دو نفر از کارکنان بیمارستانی در هندوستان که مدتی پیش تست کرونای آنها مثبت شده بود، بار دیگر بعد از گذشت ماه‌ها، تست آن مثبت گزارش شد و این‌بار علامتی ندارند و کاملا بدون علامت هستند. این کارکنان بیمارستان، یک مرد 25ساله و دیگری یک زن 28ساله بود که در بخش کووید-19 بیمارستان فعالیت می‌کردند. هر دوی آنها در ماه می کرونامثبت شدند که هیچ‌کدام علامتی از خود نشان ندادند. تست کرونای آنها حدود سه‌ماه‌ونیم بعد از ابتلای نخست، مثبت اعلام شده است. محققان بر این باورند ویروسی که بار اول بیماران را مبتلا کرده بود، در مقایسه با ویروس بار دوم، از نظر ژنتیکی کاملا متفاوت بوده است. بنابراین، شواهد نشان می‌دهد کارکنان به‌جای اینکه با همان ویروس باقی‌مانده مبتلا شده باشند، با ویروس جدید مبتلا شده‌اند.

 * مترجم: ندا اظهری