رئیس دانشگاه آزاد خوزستان در گفت‌وگو با «فرهیختگان» از دستاوردهای پژوهشی دانشگاه گفت
به گزارش «فرهیختگان»، منابع طبیعی یکی از مهم‌ترین موهبت‌های هر کشوری به‌شمار می‌رود و خوشبختانه ایران در این زمینه یکی از غنی‌ترین‌ها در دنیای امروز محسوب می‌شود. به‌عبارت دیگر منابع نفت، گاز و حتی پتروشیمی امروزه یکی از مهم‌ترین مولفه‌ها در برتری اقتصادی به‌شمار می‌رود و قطعا اگر از علم دانشگاه‌ها برای استخراج این منابع استفاده شود، دیگر می‌توان از آن به‌عنوان دست برتر کشور یاد کرد؛ موضوعی که از چشم دانشگاه آزاد اسلامی دور نمانده و حالا قرار است سرای نوآوری انرژی در استان خوزستان باتوجه به شرایط خاص این منطقه ایجاد شود تا درکنار رفع مشکلات صنایع این حوزه، مشکل اشتغال جوانان را نیز حل کند. در این گزارش به‌سراغ مدیران استانی دانشگاه آزاد اسلامی رفتیم تا برایمان از فعالیت‌هایشان در این زمینه بگویند.
فرج‌الله براتی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان و واحد اهواز گفت: «باتوجه به وجود ذخایر بزرگ نفت و گاز در استان خوزستان، دسترسی به صنایع بالادستی و پایین‌دستی نفت و گاز و استفاده از توانمندی متخصصان داخلی در حوزه‌های فناوری‌های نوین، اقدام به راه‌اندازی سرای نوآوری انرژی کرده‌ایم که هدف اصلی آنها پرورش ایده‌ها و تبدیل آنها به کسب‌وکارهای کوچک و متوسط است.»
او در توضیح بیشتر این مساله اظهار داشت: «درنظر داریم با حمایت و تولید دانش فنی و فناوری ساخت تجهیزات موردنیاز صنایع نفتی بتوانیم تبدیل ایده‌ها به محصولات یا خدماتی نو در قالب راه‌اندازی شرکت‌های کوچک و متوسط، تولید دانش فنی در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی، ارائه خدمات و تجهیزات جدید به صنعت نفت، گاز و پتروشیمی کشور توسط شرکت‌های موجود یا شرکت‌های نوپا، حمایت از ایده‌ها در زمینه بهبود فرآیندها در استخراج، پالایش و سایر صنایع پایین‌دستی صنعت نفت توسط شرکت‌های موجود یا شرکت‌های نوپا، ارائه محصولی با فناوری بالاتر به صنایع نفت و گاز ازطریق مهندسی معکوس یا به‌کارگیری دانش فنی، ارائه خدمات فنی و مهندسی نو در صنعت نفت و گاز کشور و کاهش وابستگی و تحقق و به‌نتیجه رساندن اولویت‌های تحقیقاتی وزارت نفت را به‌همراه بیاوریم.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان درباره انعقاد قرارداد با بخش‌های مختلف استان در حوزه انرژی تصریح کرد: «پایش موضوعات و تعامل پایدار فی‌مابین شرکت‌های نفت، گاز و حفاری با دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز تثبیت شده و در سال‌های اخیر گسترش یافته است. در همین راستا طی سال‌های گذشته تفاهم‌نامه‌هایی با شرکت‌های مناطق نفت‌خیز جنوب، شرکت ملی حفاری ایران و... منعقد شده و فعالیت‌های مصوب این قراردادها مسیر رو‌به‌رشدی داشته است.»
اعضای هیات‌علمی واحد اهواز مجری چندین طرح پژوهشی در حوزه انرژی استان خوزستان به‌شمار می‌روند
براتی با بیان اینکه درحال حاضر اعضای هیات‌علمی و هسته‌های فناور این واحد دانشگاهی مجری چند طرح پژوهشی و فعالیت فناورانه در شرکت‌های زیرمجموعه حوزه‌های مختلف انرژی به‌شمار می‌روند، بیان داشت: «خوشبختانه تفاهم‌نامه‌های دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز با شرکت ملی حفاری ایران و شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب منجر به دستاوردهای بسیار خوبی برای هر دو طرف شده، تاجایی که در سال 98 موفق به تدوین دانش فنی، بومی‌سازی و ساخت قطعه «هوک تراولینگ‌بلک» به سفارش شرکت ملی حفاری ایران شدیم. همچنین موضوعات فناورانه شرکت‌های مذکور را درقالب پایان‌نامه‌های دانشجویی تهیه و تصویب کرده‌ایم تا حمایت صنایع مربوطه از پایان‌نامه‌ها را نیز به‌دنبال داشته باشیم. ازسوی دیگر تیم‌های پژوهشی و اجرایی جهت ایفای قرارداد پژوهشی واحد ماهشهر با شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب تشکیل شده و درحال انجام فعالیت‌های پژوهشی خود هستند.»
او با اشاره به پتانسیل‌های علمی واحد اهواز در حوزه انرژی گفت: «رشته‌های تخصصی متعدد حوزه‌های مهندسی اعم‌از مهندسی شیمی، نفت (اکتشاف، بهره‌برداری، مخزن)، مکانیک (جامدات، سیالات)، برق (الکترونیک، کنترل، قدرت)، متالوژی، عمران، فناوری اطلاعات و ارتباطات و... را دراختیار داریم که می‌توانند در فن‌بازار بزرگ نفت ایفای نقش و ثروت‌آفرینی کنند. علاوه‌بر آن در استان خوزستان 163 عضو هیات‌علمی در رشته‌های فنی مهندسی فعالیت می‌کنند و بیش از 20 هزار دانشجوی مهندسی در مقاطع مختلف در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان مشغول تحصیل و پژوهش هستند که قطعا ظرفیت عظیمی به‌شمار می‌رود.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان تصریح کرد: «دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز در اکثر علوم و رشته‌های آزمایشگاهی مجهز به تجهیزات پیشرفته و شاخص آزمایشگاهی است که از مهم‌ترین مراکز تخصصی می‌توان به آزمایشگاه مرکزی آنالیز پیشرفته، آزمایشگاه نانو مواد، آزمایشگاه‌های نانوسیالات، ژئوتکنیک، محاسبات فوق سریع، مواد و خوردگی، مغناطیس و آزمایشگاه‌های تحقیقاتی شیمی اشاره کرد. همچنین در حیطه کارگاه‌ها نیز بهترین و کامل‌ترین تجهیزات ماشین‌افزار سنتی و CNC را در اختیار داریم.»
تمام ظرفیت دانشگاه آزاد اسلامی استان در راستای تولید علم و حل مشکلات صنایع منطقه است
براتی با تاکید بر اینکه در نیمه جنوبی کشور یکی از قطب‌های پژوهشی اصلی در زمینه سلول‌های خورشیدی نسل‌سوم به‌شمار می‌رویم که می‌توانیم در آزمایشگاه نانو مواد پروژه‌های تحقیقاتی با کیفیت بسیار بالا را انجام دهیم، افزود: «درمورد سلول‌های خورشیدی تمام آنالیزهای تخصصی مربوطه در این آزمایشگاه انجام می‌شود و وابستگی کمی به خارج از دانشگاه داریم و نکته بسیار مهم درباره تجهیزات این مرکز آن است که بسیاری از تجهیزات مورد استفاده توسط اساتید فعال در این آزمایشگاه طراحی و ساخته شده و مجموعه این تجهیزات به‌همراه دانش فنی موجود منجر به شکل‌گیری خدمات فوق‌تخصصی درخصوص سلول‌های خورشیدی شده است.»
او درباره اینکه برنامه واحد اهواز برای توسعه منطقه‌ای استان خوزستان باتوجه به ظرفیت انرژی این منطقه چیست، اظهار داشت: «در این راستا تعامل بسیار خوبی با صنایع استان برقرار شده که در بسیاری از موارد منجربه عقد قراردادهای بازپژوهشی شده است، به‌طوری‌که موضوعات موردنیاز صنایع در جلسات میان ما با آنها مورد بررسی قرار گرفته و با مشارکت اعضای هیات‌علمی درصدد اجرای آنها هستیم. به‌عبارت دیگر تمامی ظرفیت‌های دانشگاه برای تولید علم و رفع مشکلات صنایع منطقه معطوف شده و زنجیره تکمیلی آن به‌منظور ساخت محصولات نهایی نیز با جدیت دنبال می‌شود.»رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان تاکید کرد: «خوشبختانه نه‌تنها در سال 98 موفق به تدوین دانش فنی، بومی‌سازی و ساخت قطعه هوک تراولینگ‌بلک به سفارش شرکت ملی حفاری ایران شدیم، بلکه در سال‌جاری نیز موضوعات متنوعی در زمینه ساخت تجهیزات مکانیکی و الکترونیکی در صنایع فولادسازی استان را پیگیری می‌کنیم که قطعا به ساخت محصول منجر خواهد شد.»
نظام موضوعات در 3 حوزه انرژی تدوین شده است
براتی به طرح پایش و پرداخت آن به حوزه انرژی اشاره و تصریح کرد: «قطعا اولین هدف این طرح که طی دو سال اخیر در دانشگاه شروع شده و مبنای آن نیز پژوهش اثرگذار یکپارچه شبکه‌ای به‌شمار می‌رود، در راستای بهینه کردن و هدفمندسازی پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی دانشگاه بوده است. در این راستا باتوجه به پتانسیل‌های بالایی که در استان خوزستان در زمینه دانشجویان تحصیلات تکمیلی و اعضای هیات‌علمی وجود دارد، تهیه نظام موضوعات در سه حوزه انرژی شامل صنعت نفت، ازدیاد برداشت نفت و صنایع پتروشیمی و صنایع فولاد به دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان محول شده است، از این‌رو با تشکیل دبیرخانه برنامه‌های علمی استان، کمیته‌های علمی، شورای دانشی در زمینه‌های مهندسی علوم پایه و علوم انسانی جهت بهره‌مندی و استفاده از ظرفیت دانشجویان در زمینه‌های پژوهشی راه‌اندازی شد و بعد از احصای چالش‌های پیش‌روی صنعت و انرژی، درحال حاضر این چالش‌ها دردسترس دانشجویان قرار گرفته است.»
او با تاکید بر اینکه قطعا هدف نهایی از انجام این قبیل برنامه‌های علمی، ایجاد اسناد بالادستی و پایین‌دستی صنایع مرتبط در راستای رفع مشکلات پیش‌روی آنها است، گفت: «سراهای نوآوری با هدف ایجاد بستر لازم برای تجاری کردن نتایج تحقیقات اساتید و دانشجویان دانشگاه، رفع نیاز به واردات، ایجاد و توسعه کارآفرینی، نوآوری و خلاقیت پژوهشگران جوان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی فعالیت خواهند کرد، در این راستا با حمایت و مشارکت در اجرا و پیاده‌سازی طرح‌های پژوهشی در صنعت و تولید و توسعه فناوری‌های دانایی‌محور و با درنظر گرفتن اولویت‌های کشور و منطقه، برای ایجاد صنایع و خدمات نوین و قابل‌عرضه به بازار، درآمدهای غیرشهریه‌ای مناسبی به‌نسبت بازار بسیار گسترده صنایع مرتبط با انرژی در این واحد دانشگاهی به‌وجود خواهد آمد.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان درباره چگونگی فعالیت اساتید و دانشجویان در این سرا اظهار داشت: «طبیعی است که سراهای نوآوری در راستای حمایت از ایده‌های دانش‌بنیان اساتید و دانشجویان در سطح عالی راه‌اندازی می‌شوند و با ایجاد فضا و شرایط لازم برای ایجاد کسب‌وکارهای جدید در مسیر اشتغال دانش‌بنیان فعالیت خواهند کرد. به‌عبارت دیگر این سراها علاوه‌بر آماده‌سازی بسترهای مهارت‌افزایی و نوآوری، زمینه حمایت از ایده‌های دانش‌بنیان و تجاری‌سازی و سرمایه‌گذاری را ایجاد و بازار نوینی در حوزه کسب‌وکارهای دانش‌بنیانی در کشور پی‌ریزی می‌کنند. از این‌رو باتوجه به مشوق‌های تدوین‌شده برای افزایش انگیزش اعضای هیات‌علمی و بالطبع پس از آن دانشجویان و از طرفی نیاز روزافزون صنایع کشور به خدمات فناورانه فعالیت‌های سرا گسترش خواهد یافت.» براتی با بیان اینکه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی بر پیشتازی اقتصاد دانش‌بنیان تاکید دارد، ادامه داد: «قطعا شرکت‌های دانش‌بنیان با اتخاذ چند رویکرد می‌توانند در عرصه تامین نیازهای فناورانه شرکت‌ها و سازمان‌ها اثرگذار باشند. رویکرد اول برمبنای تقاضای اعلام‌شده از صنعت تعریف می‌شود. به‌عبارت دقیق‌تر، در این رویکرد تعریف مساله از درون صنعت توسط گروهی از خبرگان صنعت و با مشاوره متخصصان فناوری و دانشگاهی صورت پذیرفته و فراخوان می‌شود. در رویکرد دوم، تیم‌های فناور با حضور در صنعت در قالب بازدید، نشست‌های تخصصی و بررسی‌های دقیق فنی، مسائل موجود را شناسایی و پیشنهادهای فناوری برای رفع آنها ارائه می‌کنند.»
او در همین زمینه افزود: «رویکرد سوم ترکیبی از رویکردهای اول و دوم است؛ بدین معنی که درخواست پروپوزال (RFP) به‌طور تقاضامحور و ازسوی صنعت فراخوان می‌شود و تیم مجری پروژه در حین کار به نوآوری‌هایی می‌رسد که می‌تواند در ادامه مبنای پژوهش‌های بعدی و توسعه فناوری باشد.»
یکی از واحدهای فناور دانشگاه آزاد اسلامی اهواز در لیست خرید تجهیزات شرکت نفت قرار گرفت
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان خوزستان درباره اثرگذاری سرای نوآوری انرژی بر شرکت‌های فعال در این حوزه گفت: «اساسا چرخه نوآوری در صنعت نیازمند تعامل پایدار و ایجاد ادبیات مشترک از بخش‌های دانشگاهی، صنعتی و فناوری است تا ضمن شناخت و رفع نیازهای فناورانه، چشم‌اندازی از نوآوری در آن صنعت تعریف کند. به‌نظر می‌رسد چرخه عرضه و تقاضای محصولات و خدمات دانش‌بنیان حوزه نفت، گاز و پتروشیمی دچار مشکلات و کاستی‌هایی است که نیاز به بازنگری جدی در هر دو سوی عرضه و تقاضا را ضروری می‌سازد. به‌علاوه در شرایطی که هنوز ارتباط پایدار بین صنعت و نهادهای علم‌وفناوری در رفع نیازهای معمول صنعت برقرار نشده، تاکید زیاد بر فناوری‌های برتر و انتظار از صنعت برای حمایت از فناوری‌های برتر باید در سایه نشست‌های فناوری نهادهای دانشگاهی و موسسات دانش‌بنیان (بخش عرضه) با صنعت (بخش تقاضا) انجام گیرد.»
او به مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز اشاره کرد و افزود: «در مرکز رشد واحدهای فناور این واحد 12 هسته فناور فعال وجود دارد که محصولات مختلفی را نیز تولید کرده‌اند. ساخت رینگ‌های فولادی به روش فورجینگ گرم، طراحی و ساخت سرامیک آب‌بند مکانیکی (مکانیکال سیل)، طراحی و ساخت آچار هیدرولیکی فار، ساخت دستگاه سندبلاست با روش هیدروبلاستینگ، ساخت نسل جدید جاذب نفت برپایه فناوری نانو، طراحی و ساخت مبدل‌های حرارتی خنک‌کننده روغن و طراحی و ساخت دستگاه آکوآ بلاست ازجمله اقدامات صورت‌گرفته در این واحدهای فناور به‌شمار می‌رود.»
براتی تصریح کرد: «در این واحدهای فناور توانستیم طراحی و ساخت سرامیک آب‌بند مکانیکی (مکانیکال سیل) را هم داشته باشیم که در مقایسه با نمونه‌های آلمانی عملکرد رضایت‌‌بخشی داشته است، به‌طوری‌که واحد فناور این مرکز توانست جزء شرکت‌هایی قرار بگیرد که خرید تجهیزات از آن ازطرف شرکت نفت مجاز خواهد بود.»
* نویسنده: مریم حضرتی، روزنامه‌نگار
مطالب پیشنهادی
