برای نجات کتاب چه کنیم؟

فرهیختگان: حوزه نشر و کتاب از حوزه‌های مهم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به شمار می‌رود، حوزه‌ای که زیرساخت فرهنگ در آن شکل می‌گیرد و می‌تواند نقطه قوت پررنگ برای هر وزارتخانه باشد و شاکله‌های اصلی این حوزه را شکل می‌دهد. در حوزه کتاب و نشر چند مورد را می‌توان برشمرد و آن را در دولت چهاردهم مورد توجه قرار داد. 

یکی از نکات دیگری که باید به آن توجه شود موضوع ممیزی است. ممیزی همواره به یکی از چالش‌های دولت‌ها تبدیل شده است. در دوره‌هایی تلاش شده ممیزی را به‌عنوان مهم‌ترین مساله نشر جلوه دهند و برای مشروعیت بخشیدن بیشتر به خود میان اهل فرهنگ سخن از رفع آن و حتی واسپاری‌اش به ناشران گفتند‌. در دوره‌هایی نیز ممیزان اغلب ناآگاه تنها به ممیزی ظاهری کتاب‌ها پرداختند اما آنچه روشن و مبرهن است این است که ممیزی هیچ‌گاه در تمامی سال‌های پس از انقلاب مساله اصلی نشر نبوده است‌. ناشران در 40 سال گذشته یاد گرفته‌اند در ممیزی با وزارت ارشاد تعامل داشته باشند. موارد بسیار مهم دیگری وجود دارد که باید برای آن تصمیم‌گیری شود و راهبردهایی داشته باشند؛ کتاب‌سازی، ترجمه‌های سخیف که حوزه ادبیات را تهدید می‌کند، وضعیت نشر کودک و نوجوان و تالیف کتاب‌ها در این حوزه که می‌تواند نشر کودک و نوجوان را از بن‌بست کتاب‌های ترجمه نجات دهد. افزایش قیمت کتاب که بخشی از آن به حوزه کاغذ و تثبیت قیمت و بخشی دیگر به نظارت دولت در این حوزه برمی‌گردد و میدان ندادن به کسانی که می‌خواهند ممیزی را به‌عنوان مساله اصلی معرفی کنند باید در دستور کار دولت چهاردم در حوزه فرهنگ باشد.

همچنین افزایش قیمت کتاب همیشه یکی از دغدغه‌های جدی سال‌های اخیر در بحث افزایش سرانه مطالعه و کتاب و کتاب‌خوانی بوده است. قبل از نمایشگاه کتاب امسال و با آمار اعلامی از سوی خانه کتاب، ارزش ریالی کتاب‌های منتشرشده در فروردین‌ماه 11 میلیارد و 62 میلیون و 571 هزار و 90ریال بوده و میانگین قیمت کتاب نیز به 170 هزار تومان رسیده است. این در حالی است که در فروردین‌ماه سال گذشته میانگین قیمت کتاب 81 هزار تومان بوده، یعنی افزایش 110 درصدی را در قیمت‌ها در آستانه نمایشگاه کتاب تجربه می‌کنیم. میانگین قیمت کتاب نیز از صفحه‌ای 500 تومان به صفحه‌ای هزار و 200 تومان رسیده است. افزایش 110 درصدی قیمت کتاب در آستانه نمایشگاه کتاب، این قیمت را به نمایشگاه کتاب هم رساند و باعث شد تا مردم خرید کمتری از این نمایشگاه داشته باشند. بخشی از گرانی، همان‌طور که گفتیم به قیمت کاغذ برمی‌گردد و بخشی هم به مدیریت در این حوزه که قیمت به‌گونه‌ای نباشد که کتاب از سبد فرهنگی خانواده‌ها حذف شود.

متن کامل گزارش عاطفه جعفری، خبرنگار گروه فرهنگ را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.