سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه: توسعه پردیس‌ها، برای تمام دانشگاه‌های بزرگ جهان از آن دست موضوعات جذابی است که به سادگی از کنار آن نمی‌گذرند. علت آن هم مشخص است؛ افزایش تعامل و روابط بین‌الملل شاید اولین نتیجه‌ای باشد که با ایجاد پردیس‌ها یا واحدهای برون‌مرزی حاصل می‌شود. تاسیس مجموعه‌های برون‌مرزی در کشورهای هدف به دانشگاه اعتبار می‌‌بخشد. از سوی دیگر جذب دانشجویان خارجی نیز دست‌کمی از توسعه واحدهای برون‌مرزی ندارد. یک دانشجوی خارجی پس از فراغت از تحصیل می‌تواند یک سفیر فرهنگی و علمی برای کشور باشد. بنابراین دانشگاه آزاد این دو مسیر را به موازات هم دنبال می‌کند. سید‌جلال درخشه معاون بین‌الملل و امور دانشجویان غیرایرانی دانشگاه آزاد در گفت‌و‌گو با «فرهیختگان» می‌گوید دانشگاه آزاد در کشورهای انگلستان، امارات، افغانستان و لبنان واحد فعال دارد. آن‌طور که او گفته است مجوز تدریس سه رشته در حوزه فنی و مهندسی برای واحد عراق اخذ شده تا در سال آینده جذب دانشجوی خود را آغاز کند. درخشه همچنین می‌گوید 300 تفاهمنامه با دانشگاه‌های مختلف منعقد شده که هر کدام از این تفاهمنامه‌ها ملزم به یک برنامه اجرایی و عملیاتی است. مشروح این گفت‌و‌گو را در ادامه می‌خوانید.
درخشه، معاون بین‌الملل و امور دانشجویان غیرایرانی دانشگاه آزاد درخصوص آخرین وضعیت واحدهای برون‌مرزی دانشگاه آزاد توضیح داد: «همانگونه که می‌دانید این دانشگاه در کشورهای انگلستان، امارات، افغانستان و لبنان واحد فعال دارد. البته واحد کشور لبنان به دلایلی به شکل مستقیم فعالیت ندارد؛ اما واحد امارات فعالیت دارد و دانشجو پذیرفته است.»
او با بیان اینکه واحد کشور افغانستان همزمان با تغییرات و تحولاتی که دو سال گذشته در این کشور رخ داد و روی کار آمدن طالبان، محدودیت‌های زیادی ایجاد شد اضافه کرد: «ولی خوشبختانه توانستیم ضمن حفظ دانشگاه، در این واحد دانشگاهی فعالیت‌های خوبی را به تازگی داشته‌باشیم. هم‌اکنون در رشته‌های مختلف در این واحد دانشجویان تحصیل می‌کنند و امید است تا آینده نزدیک با اخذ مجوز کنکور از وزارت تعالیم عالیه افغانستان بتوان دانشجوی بیشتری نیز جذب کرد.»
معاون بین‌الملل و امور دانشجویان غیرایرانی دانشگاه آزاد اظهار کرد: «در این راستا تفاهمنامه‌های خوبی نیز برای دورههای مهارتی در دستور کار قرار گرفته است. البته به غیر از این سه واحد نام‌برده؛ واحد آکسفورد محدودیت‌های خاصی دارد. الان این واحد دانشجو ندارد ولی تلاش است تا بتوان دورههای مهارتی و فعالیت‌هایی از این دست را در آنجا برگزار کرد. در این زمینه تفاهمنامه‌هایی با برخی از مراکز در کشورهای دیگر انجام شده است که امیدوارم بتوانیم به مرحله اجرا درآوریم اما برای رفع مانع اصلی نیز مذاکراتی انجام شده تا بتوان آن را نیز حل و فصل کرد.»
مجوز 3 رشته برای واحد عراق اخذ شد
او در ادامه افزود: «واحد کشور عراق راه‌اندازی نشده بود ولی خوشبختانه در یک سال گذشته پس از آنکه مجوز تدریس سه رشته اخذ شد، به دنبال فراهم کردن ساختمان دانشگاه بوده‌ایم. در این خصوص مراحل خوبی انجام شده و امید است با تکمیل بخش ساختمانی و آزمایشگاه‌های این واحد نیز بتوان در سال آینده آن را راه‌اندازی و جذب دانشجو را آغاز کرد.» او در مورد رشته‌هایی که در کشور عراق مجوزهای لازم را کسب کرده‌اند، بیان کرد: «مجوز لازم برای تدریس سه رشته فنی‌مهندسی کسب شده است. به محض آنکه ساختمان دانشگاه آماده شود، این رشته‌ها تدریس می‌شوند.»
برگزاری دورههای مهارتی در واحد آکسفورد
درخشه درباره مانع اصلی عدم فعالیت واحد آکسفورد و چرایی عدم آموزش مهارتی در این واحد، عنوان کرد: «در سال‌های قبل دورههای مختلفی برگزار می‌شد اما در سال‌های اخیر به علت مناسبات بین دو کشور این واحد نیز تاثیراتی را به تبع در فعالیت خود داشته است. با رفع این محدودیت‌ها فعالیت‌های این واحد نیز دنبال می‌شود.»
معاون بین‌الملل و امور دانشجویان غیرایرانی دانشگاه آزاد درباره دورههای مهارتی که در واحد آکسفورد برگزار شده، اظهار کرد: «دورههای مهارتی‌‌ای که در این واحد برگزار شده به صورت عمده در زمینه هلا‌ل احمر و پزشکی است. امید است این حوزه فعالیت‌ها نیز در آینده گسترش پیدا کند.» درخشه درخصوص اینکه آیا تاسیس واحد جدیدی در دست اقدام است یا خیر، بیان کرد: «فعلا تمرکز اصلی بر روی فعال نگه‌داشتن واحدهای موجود است.»
300 تفاهمنامه با دانشگاه‌های مختلف منعقد شده است
او در پاسخ به این سوال که پیگیری تفاهمنامه‌های بین‌المللی که یکی از موضوعاتی بود که معاون قبلی هم به عنوان چالش بزرگ عنوان کرده بود و در 4 سال اخیر که نزدیک به 50 تفاهمنامه همکاری امضا شده، کدام از این تفاهمنامه‌ها در دست اقدام قرار گفته است عنوان کرد: «از زمانی که من مسئولیت این بخش را پذیرفته‌ام، هر تفاهمنامه‌ای منوط به یک برنامه عملیاتی شده است. ابتدا و قبل از آنکه تفاهمنامه‌ای با جایی امضا شود، تاکید بر موارد اجرایی می‌شود. هم‌اکنون حدود 300 تفاهمنامه با دانشگاه‌های مختلف منعقد شده است که بخش مهمی از این تفاهمنامه‌ها اجرایی نشده است. ولی در این مدت هر تفاهمنامه‌ای به امضا درآمده؛ حتما یک برنامه اجرایی نیز به عنوان پیوست برای آن درنظر گرفته شده است که تفاهمنامه انجام شود.»
هر تفاهمنامه‌ای ملزم به یک برنامه اجرایی و عملیاتی است
درخشه با ذکر مثالی توضیح داد: «به عنوان مثال بخش عمده تفاهمنامه‌هایی که با دانشگاه‌های متعدد کشور پاکستان در سال گذشته منعقد شده، با واحدهای مختلف اجرایی شده است. اصل اساسی برای ما این است که هر تفاهمنامه‌ای ملزم به یک برنامه اجرایی و عملیاتی باشد.» او در تکمیل سخنان خود ادامه داد: «به بیان دیگر، هر تفاهمنامه یک موافقت کلی برای همکاری فی ما بین است. براساس این موافقت‌نامه کلی لازم است در مرحله اجرا، یک تعریف عملیاتی از آن ارائه شود تا بدانیم در چه حوزه‌ای چه کاری می‌خواهیم انجام دهیم. آنکه بدانیم چه کاری را می‌خواهیم انجام دهیم، نیازمند یک برنامه است.»
معاون بین‌الملل و امور دانشجویان غیرایرانی دانشگاه آزاد تصریح کرد: «این برنامه باید به توافق طرفین برسد تا آنها بدانند ما می‌خواهیم چه کاری را انجام دهیم. در واقع منظور این است که داشتن یک تفاهمنامه کلی مدنظر نیست و تفاهمنامه یک مفاهمه بین طرفین برای انجام کار در نظر گرفته می‌شود. سوال این است که چه کاری باید انجام شود که آن نیاز به برنامه دارد. بنابراین تکلیف این است که حتما به انضمام هر تفاهمنامه‌ای یک برنامه عملیاتی نیز وجود داشته باشد. این امر به همه واحدها نیز ابلاغ شده که هر جا می‌روند بلافاصله بخش اجرایی تفاهمنامه را نیز انجام دهند. نه اینکه تنها یک تفاهمنامه صرف وجود داشته باشد.» درخشه درمورد برنامه‌هایی که برای امضای عقد تفاهمنامه‌های تازه وجود دارد، اظهار کرد: «آخرین برنامه برای تفاهمنامه‌ای که منعقد شده، مربوط به عضویت این دانشگاه در اتحادیه دانشگاه‌های اروپایی مستقر در کشور ارمنستان است که دو هفته قبل انجام شد. در حال حاضر نیز تلاش داریم تا برنامه‌های اجرایی فی ما بین را نیز تنظیم کنیم.»
معاون بین‌الملل و امور دانشجویان غیرایرانی دانشگاه آزاد درباره راه‌اندازی پارک علم و فناوری زیر نظر این معاونت در کشورهای سوریه، لبنان و عراق گفت: «هنوز به نتیجه مشخصی نرسیده‌ایم. علت آن نیز محدودیت‌هایی است که از لحاظ قوانین و مقررات در کشور سوریه وجود دارد.» او در ادامه توضیح داد: «در دیگر کشورها نیز درحال حاضر اقدامی انجام نشده است. البته می‌توان در اینجا توضیح داد که با جمهوری تاتارستان نیز تفاهمنامه‌ای منعقد شده که درحال برنامه‌ریزی برای اجرایی کردن موارد آن هستیم که بخشی از آن نیز مربوط به برنامه‌های حوزه نوآوری است.»
برای مناطق آزاد در حال تدوین سند آمایش هستیم
معاون بین‌الملل و امور دانشجویان غیرایرانی دانشگاه آزاد درباره اقدامات شورای واحدهای دانشگاه ویژه مناطق آزاد که معاونت بین‌الملل تشکیل داده و مصوبات ویژه آن اظهار کرد: «تا چند ماه پیش این شورا در معاونت بین‌الملل بود و براساس ابلاغ ریاست دانشگاه، به همه واحدها رفت‌وآمد داشته و جلسات را در همان واحدها برگزار و مسائل واحدها را بررسی و رسیدگی می‌کردیم. ولی از چند ماه قبل فعالیت این شورا از محدوده معاونت بین‌الملل خارج شده و ذیل نظارت قائم مقام دانشگاه قرار گرفته است.» درخشه درخصوص تهیه و تدوین بسته آمایش که در هرکدام از واحدهای مناطق آزاد وجود دارد و زیر نظر این حوزه بوده، عنوان کرد: «در ادامه جلساتی که در خصوص واحدهای بین‌الملل مناطق آزاد برگزار شد، یک مساله مهم مشخص شد. به طور قاعده باید هرگونه مساله راهبردی در مورد این واحدها منوط به وجود یک سند آمایش از نیازها، ظرفیت‌های محلی بومی و قابلیت‌های دانشگاه در آنجا باشد.» معاون بین‌الملل و امور دانشجویان غیرایرانی دانشگاه آزاد خاطرنشان کرد: «لذا یک طرح کلی در دانشگاه از طریق ریاست دانشگاه و مرکز دکتر آزادیان دبیر شورای گسترش، آمایش، برنامه‌ریزی و کارآفرینی این دانشگاه پیگیری می‌شد. علت این امر این بود که دکتر آزادیان عضویت این شورا را داشت پس مقرر شد تا این طرح نیز در مناطق آزاد دنبال شود. خوشبختانه این کار تا اسفند سال گذشته به پایان رسید. هم اکنون ما برای این مناطق در حال تدوین سند آمایش هستیم و حتی برای آنکه چالش‌های احتمالی آن نیز استخراج شود در آخرین جلسه این شورا و قبل از ارجاع به قائم مقام دانشگاه، یک واحد آن به صورت آزمایشی مورد بررسی قرار گیرد. در این خصوص واحد بندر انزلی انتخاب شد و نقاط ضعف و قوت آن استخراج و در آن پلتفرم کاملا جا‌سازی شود. خوشبختانه امروز ما واجد یک سند آمایش برای مناطق آزاد هستیم.»
15 دانشکده بین‌الملل در واحدها فعال هستند
او درباره وضعیت کلی دانشکده‌های بین‌الملل و تعداد آنها گفت: «یکی از کارهای بسیار مهمی که مورد نظر بود و در بدو ورود من به معاونت در نظر گرفته شد، این بود که بررسی شد نوعی عدم تمرکز در مسائل اجرایی، آموزشی و پژوهشی دانشجویان غیرایرانی وجود دارد. با حمایت‌های ریاست محترم دانشگاه یک ساختار برای دانشکده‌های بین‌الملل طراحی شد. دانشکده‌های بین‌الملل به معنا و مفهوم علمی دانشکده نیستند، بلکه متولی همه امور دانشجویان غیرایرانی با همکاری همه گروها و ساختار دانشگاهی هستند.» درخشه تاکید کرد: «درحال حاضر این دانشگاه با 15 واحد که تعداد دانشجویان قابل قبولی دارد یا به عبارت دیگر بالای 500 دانشجوی غیرایرانی دارد، فعال است. این اقدامی بود که بعدا در دانشگاه‌های دولتی نیز اجرا شد، منتها در دانشگاه‌های دولتی به صورت دانشکده نیست و به شکل مدیریت درآمده است. از آنجا که متولی امر در دانشگاه آزاد کاملا مشخص و پیگیر حوزه‌های مربوط به آموزش و پژوهش دانشجویان غیرایرانی باشد، به صورت دانشکده استقرار پیدا کرده است. در مدت 8 ماه گذشته در هر 15 واحد فعالیت داشته است.»
بالغ بر 30 هزار دانشجوی غیرایرانی در دانشگاه آزاد تحصیل می‌کنند
او در پاسخ به این سوال که یکی از ماموریت‌های این معاونت جذب دانشجویان غیرایرانی بوده و امروز چند دانشجوی غیرایرانی در این دانشگاه تحصیل می‌کنند. گفت: «بالغ بر 30 هزار دانشجوی غیرایرانی در واحدهای مختلف این دانشگاه درحال تحصیل هستند. در حدود 35 تا 40 درصد ظرفیت دانشجویان غیرایرانی در دانشگاه‌های کشور متعلق به دانشگاه آزاد اسلامی است.» او درباره ملیت دانشجویان غیرایرانی که در این واحدها تحصیل می‌کنند و برنامه‌های تنوع سبد جذب دانشجویان دیگر کشورها اظهار کرد: «گسترش و متنوع‌سازی سبد جذب دانشجویان درحال حاضر یکی از تدابیر مهمی است که مورد تایید ریاست دانشگاه و معاونت آن است. بیشتر دانشجویان نیز از کشورهای همسایه عراق و افغانستان هستند اما سیاست مورد تاکید این است که تنوع بیشتر شود. الان شرایط لازم برای جذب دانشجو از شبه‌قاره و شرق اروپا و کشورهای عربی و جنوب شرق آسیا وجود دارد. به بیان دیگر طیفی حدود 20 ملیت را می‌توان در میان دانشجویان پیدا کرد.»