عاطفه جعفری، خبرنگار گروه فرهنگ: «بچه‌ها دور تا دور مسجد نشسته‌اند. هادی علی‌اکبری دم در ایستاده و به آنها خوش‌آمد می‌گوید. کتاب‌ها توی آبدارخانه که تقریبا یک و نیم در دو و نیم متر بیشتر نیست، جا گرفته و توی قفسه‌های آجری چیده شده، همه ساکت بودیم، حسن جعفر‌بیگلو یکی از کتاب‌ها را به بهزاد بهزادپور داد و او هم با صدای بلند شروع به خواندن کرد، کوچک‌ترها سراپا گوش بودند.
اکبر قدیانی یکی از نمایشنامه‌های اکبر رادی را به فردی نشان داد و امیر‌حسین به آهستگی گفت: «می‌شود رویش کار کرد، اینجا می‌توانیم نمایشنامه‌های کوتاه برای بچه‌ها اجرا کنیم.» هادی دستی به موهایش کشید و آمد کنار سلحشور ایستاد. امیر‌حسین به سلحشور نگاه کرد و گفت: «فرج جان آخر همین هفته قرار بگذاریم و روی این نمایشنامه تمرین کنیم.»
سلحشور به کتاب نگاه کرد و گفت: «متن‌های دیگری هم هست که خیلی بهتر می‌شد رویشان کار کرد؛ باید خانه را بگردم.» و به فکر فرو رفت. سعید فلاح‌پور و مجید ریاضی متوجه پچ پچ آنها شدند و بهزادپور با صدای بلندتری به قصه خواندن ادامه داد... امروز افتتاحیه کتابخانه بود. حاج‌آقا مطلبی هم چند لحظه‌ای بین بچه‌ها نشست، محمد تخت‌کشیان جعبه شیرینی را دور داد، احمد طلائی با لبخند دو تکه از شیرینی‌های ریز‌شده را برداشت و انداخت توی دهانش و امیر عرفانیان هم آخرین دانه شیرینی را برداشت. اکبر قدیانی با صدای بلند صلوات فرستاد و بقیه هم پشت سرش، حاج‌آقا مطلبی بلند شد و برای نماز جماعت از پله‌ها پایین رفت.»
این تصویری است از یک مسجد که فعالان و حاضران در آن سعی کردند خودشان را فقط در یک قالب نگه ندارند و با محوریت کتاب و مجموعه کارهای فرهنگی که داشتند، توانستند کودک، نوجوان و بزرگسال را به این مسجد جذب کنند. کتابخانه مسجد جوادالائمه واقع در 30متری‌جی تهران است؛ اواخر دهه 80 وقتی این مسجد را شناختم، هیچ وقت تصویرش از ذهنم پاک نمی‌شد. مساجد همیشه پایگاه مهمی بوده‌اند. از قدیم مردم برای رفع مشکلاتی که داشتند انگار مسجد را تنها پایگاهی می‌دیدند که می‌تواند مشکل‌شان را حل کند و حال‌شان را خوب کند. با اطمینان فرزندان‌شان را به مساجد می‌فرستادند و همین نشان از اهمیت مساجد دارد. اولین قفسه کتابی که در مسجد گذاشته می‌شد، کودک و نوجوان دورش جمع می‌شدند. اما شاید الان آن محور بودن مسجد با کتاب، کمرنگ شده باشد. ممکن است در آمار و ارقام آن را مطرح کنند اما با واقعیت فاصله جدی وجود دارد. حرف‌های رئیس ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد باعث شد تا به این موضوع بپردازیم. روز گذشته کمال خداداده، در نشستی خبری در اهواز به تعداد کتابخانه‌های مساجد اشاره کرده و گفته است که حدود ۱۰ هزار کتابخانه در مساجد کشور داریم که بخشی از آنها دارای مخزن و سالن هستند و بخش دیگری مخزن دارند ولی سالنی ندارند.
او در ادامه صحبت‌هایش به این اشاره کرد که کتابخانه‌های مساجد تقریبا دو برابر کتابخانه‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی است و پیشخوان‌های کتاب مساجد، گسترده‌ترین پیشخوان کتاب در کشور هستند اما چون به صورت رایگان اداره می‌شود، کسی به موضوع کتاب و کتابخانه در مسجد توجه چندانی ندارد!
اولین سوالی که به ذهن می‌رسد اینکه چرا مردم نباید به کتابخانه مساجد بروند؛ آن هم با آن عقبه‌ای که مسجد با محوریت کتاب نه‌تنها در دهه 60 و 70 بلکه پیش از انقلاب داشته است و اگر همه چیز به درستی ارائه و مدیریت می‌شد، مردم حتما از کتابخانه‌های مساجد استقبال می‌کردند. در ادامه این گزارش مساجدی را معرفی کردیم که کارشان با محوریت کتاب شکل گرفت و با اقداماتی که انجام دادند، مسجد را به محوری مهم تبدیل کردند. در ادامه چند نمونه از مساجد فعال و کتابخانه‌های آنها را بررسی کردیم.
مسجدی با 7 هزار عضو کتابخانه
مسجد جوادالائمه(ع) در 30متری‌جی که خیلی‌ها هم اسمش را شنیده‌اند؛ تقریبا از اواسط دهه 50، تلاش جدی‌اش را شروع کرد تا بتواند کتابخانه مناسبی را در مسجد راه‌اندازی کند، پیش از آن، محل کتابخانه اتاقک کوچکی در جنب شبستان بود که چند قفسه فلزی کهنه و تعدادی کتاب‌های پراکنده مذهبی از نظر گروه سنی و موضوعات داشت. این مکان کوچک و این تعداد کتاب اندک، هسته اولیه کتابخانه‌ای شد که تعداد اعضای آن در سال ۱۳۶۰، به هفت هزار عضو رسید و نیز تعداد عناوین موجود در آن، به صدها مورد سرکشید. وقتی که طبقات بالای مسجد ساخته شد، یکی از سالن‌های آن را به کتابخانه اختصاص دادند و طی مراسمی در عید فطر، کتابخانه جدید افتتاح و مورد استقبال کودکان و نوجوانان واقع شد. فضای تمیز و نسبتا بزرگ، قفسه‌های نو، کتاب‌های تازه و کارت‌های عضویت با طراحی جدید، همه عواملی بودند که تا اعضای بیشتری جذب کتابخانه شوند. اولین تابستان فعالیت کتابخانه در مکان تازه، مصادف با استقبال بی‌سابقه علاقه‌مندان شد.
زمانی که تعداد مراجعان کتابخانه، به‌طور چشمگیری افزایش یافت، مسئولان کتابخانه به این فکر افتادند که تنوعی در برنامه‌های آن به‌وجود بیاورند و صرفا به امانت دادن و پس گرفتن کتاب بسنده نکنند. جلساتی را با محوریت کتاب شکل می‌دهند تا در مورد کتاب‌ها بیشتر صحبت کنند و نظر بدهند. همین می‌شود که کتابخانه مسجد جوادالائمه پایگاهی می‌شود تا جوانان و نوجوانان آن محل، با اشتیاق به مسجد بیایند و عضویت هفت هزار نفر در دهه 60 در این مسجد نشان از این دارد که مسجد می‌تواند پاتوق فرهنگی بشود، به شرطی که برنامه‌ها همین قدر جذاب باشد.
ادامه مطلب را اینجا بخوانید.