فرهیختگان: پانزدهمین نشست بریکس از سه‌شنبه 31 مرداد (22 آگوست) به میزبانی آفریقای جنوبی آغاز شده و امروز پنجشنبه 2 شهریور (آگوست 24) به پایان می‌رسد. سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران نیز امروز به‌منظور حضور در این اجلاسیه وارد ژوهانسبورگ شد. یکی از مهم‌ترین دستور کارهای اجلاسیه پانزدهم بررسی امکان افزایش اعضا گروه بوده و مطابق آنچه وزیر امور خارجه آفریقای جنوبی اعلام کرده کشورهای بریکس بر سر موضوع گسترش این اتحادیه به توافق رسیده‌اند و سندی را تصویب کرده‌اند که اصول آن را مشخص می‌کند. تاکنون 20 کشور ازجمله ایران درخواست عضویت خود در گروه بریکس را ارائه داده‌اند. مطابق آنچه امیرعبدالهیان، وزیر خارجه کشورمان گفته است پنج کشور عضو درمجموع حمایت خود را از شروع عضویت ایران اعلام کردند. گروه بریکس با شعار «تشکیل یک نظم جهانی عادلانه»،(Shaping Equitable Global Order) جهت تبدیل شدن آن به یک رقیب قدرتمند برای گروه هفت تشکیل شد. حضور بیش از 40 درصد جمعیت جهان در کشورهای عضو بریکس و سهم 26 درصدی آنها از اقتصاد جهانی ظرفیت بسیار خوبی را برای ترغیب شدن سایر کشورها به عضویت در این گروه به‌وجود می‌آورد. این ظرفیت‌ها به‌ویژه برای ایران به‌عنوان کشوری که مسیرهای اتصالش به سازوکارهای اقتصادی تحت‌سیطره غرب مسدود شده است، اهمیت ویژه دارد.
مزیت ایران برای گروه بریکس
جغرافیا باعث شده ایران با داشتن مرزهای آبی و خاکی گسترده به پلی برای اتصال سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا تبدیل شود. دسترسی دریایی ایران به هند و آفریقا و از سوی دیگر، امکان اتصال به روسیه از طریق مسیرهای چندگانه (ترکمنستان، قزاقستان، قفقاز به روسیه و همچنین مسیر دریای خزر) و همچنین تلاش کشورهای آفریقایی برای یافتن مسیر جایگزین کانال سوئز که این کشورها را به کریدور جنوب- شمال ایران سوق می‌دهد. علاوه‌بر این ایران با داشتن منابع غنی معدنی و انرژی ظرفیتی قابل‌توجه برای صنایع گسترده کشورهای عضو بریکس محسوب می‌شود و ماحصل این همکاری می‌تواند رشد صنایع ایران را نیز درپی داشته باشد.
اتصال ایران به یک شبکه بانکی چندجانبه
یکی از مهم‌ترین اثرات پیوستن کشورمان به بریکس انجام معاملات با کشورهای روسیه، چین، برزیل و آفریقای جنوبی بدون استفاده از دلار و با پول ملی و همچنین استفاده از تسهیلات بانک توسعه بریکس است. بانک توسعه جدید (NDB) که قبلا بانک توسعه بریکس (BRICS) نامیده می‌شد، یک بانک توسعه چندجانبه است که توسط کشورهای بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) تاسیس شده است. براساس توافقنامه ان‌دی‌بی، بانک باید از پروژه‌های دولتی یا خصوصی از طریق وام، ضمانت، مشارکت در حقوق صاحبان سهام و سایر ابزارهای مالی حمایت کند. علاوه‌بر این، ان‌دی‌بی باید با سازمان‌های بین‌المللی و سایر نهادهای مالی همکاری کند و برای پروژه‌هایی که توسط بانک پشتیبانی می‌شوند، کمک فنی ارائه دهد. اتصال ایران به شبکه بانکی بریکس تا حد زیادی اثرات تحریم بانکی ایران را خنثی و مسیر گردش مالی کشور را بازتر می‌کند.
ایده ایجاد پول واحد
گروه بریکس به‌منظور کاهش سلطه اقتصادی دلار تمرکز خود را بر افزایش حجم مبادلات تجاری غیردلاری کشورهای عضو و استفاده هرچه بیشتر از ارزهای ملی قرار داده است. علاوه‌بر این ایده ایجاد واحد پولی جدید برای مبادلات تجاری نیز در این گروه مطرح است، در همین راستا روسای‌جمهور کشورهای عضو در اجلاسیه اخیر بر تلاش برای دلارزدایی از مبادلات خود تاکید ورزیده و رئیس‌جمهور برزیل نیز حمایت کشورش از ایجاد پول بریکس را اعلام کرده است. درصورت تحقق این امر ایران می‌تواند با عضویت در بریکس از تاثیرات تحریم‌های دلاری حاکم بر اقتصاد خود بکاهد.
عضویت در سازوکارهای بین‌المللی پیوست عملیاتی می‌خواهد
تاثیرات اقتصادی همکاری با گروه‌های اقتصادی بین‌المللی غیرغربی برای ایران به‌حدی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. پیش از این در گزارشی که با عنوان «شرط FATF دروغ بود» در «فرهیختگان» به چاپ رسید به این موضوع اشاره شد که مجموع رقم صادراتی ایران به اعضای اصلی سازمان همکاری شانگهای در سال 1400 رشد 6 میلیارد دلاری به نسبت سال 99 را نشان می‌دهد اما باید به این نکته نیز اشاره کرد که عضویت در سازوکارهای بین‌المللی همچون شانگهای و بریکس فارغ از عواید تعریف‌شده‌ای که در حوزه‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی برای کشور دارد زمانی می‌تواند موثر‌تر عمل کند که ایران اهداف خود را از سطح عضویت در سازوکارها فراتر برده و پروژه‌های اقتصادی بزرگ را با اعضا تعریف کند. درصورت پیگیری چنین رویکردی ایران می‌تواند همکاری خود با این سازمان‌ها را عینیت بخشد. امری که حتی بدون عضویت رسمی نیز عواید زیادی برای ایران دارد. نگاه غیرهدفمند و اکتفا به برنامه‌های از پیش طراحی‌شده سازوکارهای بین‌المللی اما سهم اقتصادی ایران از پیمان‌های بین‌المللی و بهره‌وری از ظرفیت بالقوه آنها را کاهش می‌دهد.