جلسه تبیین برنامه‌های دانشگاه آزاد اسلامی در حوزه هوش مصنوعی بخشی از برنامه‌های سفر دکتر طهرانچی به استان قم بود که با حضور متخصصان و صاحب‌نظران این حوزه برگزار شد. آن‌طور که دکتر طهرانچی در این جلسه خبر داده، قرار است راه‌اندازی دانشکده‌های هوش مصنوعی در دو حوزه «علم برای هوش مصنوعی» و «هوش مصنوعی برای علم» دنبال شود که در آغاز این راه، این دانشکده‌ها در 8 واحد دانشگاهی و به صورت شبکه‌ای راه‌اندازی خواهد شد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم نیز به‌دلیل ظرفیت در حوزه علوم انسانی و البته حضور حوزه علمیه در این شهر، اولین واحدی خواهد بود که راه‌اندازی این دانشکده‌ها را دنبال می‌کند. دکتر طهرانچی در این جلسه گفت: «همان‌طور که مقام‌معظم‌رهبری سال گذشته در دیدار با نخبگان علمی تاکید فرمودند، جمهوری اسلامی ایران باید در بین 10 کشور برتر هوش مصنوعی قرار بگیرد، این موضوع در دستورکار دانشگاه آزاد اسلامی قرار گرفته تا ان‌شاءالله بتوانیم همان‌طور که در حوزه نانو جزء 5 موسسه برتر جهان هستیم، طی 10 سال آینده در حوزه هوش مصنوعی نیز به جایگاه برتر جهانی برسیم.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی معتقد است هوش مصنوعی یک فرآیند پایا است، به همین دلیل دانشگاه آزاد به‌جای ایجاد پژوهشکده، دانشکده‌های تخصصی در این حوزه راه‌اندازی خواهد کرد و مدل این دانشکده‌ها استفاده از یافته‌های جهانی و فناوری‌های روز دنیا، توجه به حوزه مبانی و نظریه‌پردازی و الهام از طبیعت و رفتارشناسی است تا بتوانیم با یک مدل بومی و به دور از حرکت تبعی به لبه علم و فناوری هوش مصنوعی برسیم.
ماموریت دانشکده‌های هوش مصنوعی متفاوت است
بر همین اساس سیدامیر سخاوتیان، مسئول گروه پژوهشی مطالعات بنیادین علوم انسانی و هوش مصنوعی واحد قم در گفت‌وگو با «فرهیختگان» درخصوص راه‌اندازی دانشکده‌های هوش مصنوعی و علت حرکت دانشگاه آزاد اسلامی به این سمت گفت: «دانشکده‌های هوش مصنوعی به چنددسته تقسیم می‌شوند که راه‌اندازی تمام این دانشکده‌ها توسط دانشگاه آزاد دنبال می‌شود. دانشکده دسته‌اول در حوزه فناوری و تکنولوژی تعریف می‌شود. دانشکده‌هایی که در کشور وجود دارند غالبا در حوزه فناوری و تکنولوژی هستند. دسته‌دوم این دانشکده‌ها نیز در حوزه مربوط به شناخت طبعیت است.» او اضافه کرد: «به‌طور مثال ما می‌بینیم که پرندگان به‌صورت دسته‌جمعی حرکت می‌کنند بدون آنکه به یکدیگر برخورد کنند. بنابراین یک نوع هوشمندی در این پرندگان دیده می‌شود. ما باید این رفتار هوشمندانه در داخل طبیعت را شناسایی کرده و به تکنولوژی تبدیل کنیم. هوش مصنوعی صرفا مربوط به ذهن و مغز انسان نیست بلکه باید دید هوشمندی حاکم در نظام طبیعت چه‌کاری انجام می‌دهد.» او با تاکید بر اینکه شناخت نظم طبیعت نیازمند راه‌اندازی مجموعه دانشکده‌هایی است که قرار است در نقاط مختلف کشور تاسیس شود ادامه داد: «یک بحث دیگر نیز داریم که بنیادی‌تر از تمام این بحث‌ها است. هوش مصنوعی در غرب نیز یک مجموعه مسائل بنیادین دارد. یک مجموعه مباحث نیز مربوط به اخلاق هوش مصنوعی است. به‌طور مثال وقتی فضای مجازی آمد دارای یک پیامدهای اخلاقی بود که دیر فهمیدیم و هنوز نیز به این بلوغ نرسیده‌ایم که به آن نیاز داریم.» سخاوتیان تصریح کرد: «خوشبختانه دانشگاه آزاد در حوزه هوش مصنوعی به این بلوغ رسیده که نیازمند راه‌اندازی یک‌رشته درسی به نام اخلاق هوش مصنوعی هستیم. دانشجویان در مقطع ارشد و دکتری می‌توانند تحصیل کنند که خروجی آن در جامعه قابل مشاهده خواهد بود. یک‌سری مسائل نیز مربوط به مباحث حقوقی و فقهی مربوط به هوش مصنوعی است. غرب نیز درباره حقوق کیفری و مدنی هوش مصنوعی تحقیقات زیادی انجام داده اما در ایران کسی به‌صورت جدی به این حوزه ورود نکرده است.» مسئول گروه پژوهشی مطالعات بنیادین علوم انسانی و هوش مصنوعی واحد قم اضافه کرد: «البته به‌طور مثال پژوهشکده شورای نگهبان روی این موضوع کار می‌کند اما برای پژوهش در این حوزه نیازمند نیرویی هستیم که این فضا را بشناسند. ما هیچ مرکزی نداریم که این نیرو را تربیت کنیم. معتقدم باید از الان نیروهای مدیر یعنی هم مدیران طراح و هم مدیران اجرایی را برای این عرصه آماده کنیم. دانشگاه آزاد به‌عنوان یک مرکز شبکه‌ای که در سراسر کشور واحد دارد می‌تواند این نیروها را تربیت کند. لذا با توجه به ظرفیت دانشگاه آزاد، طرحی را با عنوان مرکز تحقیقات بنیادین فناوری‌های هوشمند ارائه کردیم.» او اظهار کرد: «دکتر خیری این ایده را تصویب و عنوان کردند از آنجایی که حوزه علمیه در این شهر وجود دارد و دانشگاه آزاد اسلامی قم نیز در حوزه علوم انسانی سرآمد است، ایشان این طرح را به دکتر طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ارائه دادند. دکتر طهرانچی نیز مطرح کردند بیشتر از آنکه نیازمند مرکز تحقیقات باشیم نیازمند تربیت نیرو هستیم بنابراین لازم است به‌سمت تربیت نیرو حرکت کنیم. بنابراین پیگیری تاسیس این دانشکده نیز به دانشکده قم سپرده شد. قرار است این دانشکده‌ها در 8 واحد دانشگاهی به‌صورت تخصصی راه‌اندازی شود که برخی از این دانشکده‌ها به فناوری و برخی به شناخت طبیعت می‌پردازد. دانشگاه آزاد اسلامی قم نیز به‌صورت تخصصی به مباحث پایه و بنیادین می‌پردازد.»
راه‌اندازی دانشکده موضوعی سبک زندگی در واحد قم بررسی شد
در ادامه سفر دکتر طهرانچی به قم، جلسه بررسی راه‌اندازی دانشکده موضوعی سبک زندگی در دانشگاه آزاد واحد قم با حضور دکتر وی، حسن خیری رئیس دانشگاه آزاد استان قم و محمدتقی فعالی عضو هیات‌علمی واحد علوم‌و‌تحقیقات در واحد قم برگزار شد. در ابتدای این جلسه فعالی گزارش جامعی از تجربیات دانشکده‌های مطرح جهان در حوزه سبک زندگی ارائه کرد و دکتر طهرانچی با راه‌اندازی دانشکده موضوعی سبک زندگی در واحد قم موافقت کرد. بر این‌اساس مقرر شد این دانشکده در ابتدا به‌صورت ترمیمی و با استفاده از توان اعضای هیات‌علمی مرتبط و علاقه‌مند به حوزه سبک زندگی و دانشجویان رشته‌های مرتبط در حوزه‌های جامعه‌شناسی، روانشناسی، مدیریت، حقوق، معماری، هنر و علوم پزشکی راه‌اندازی شود.
همچنین در جلسه دیگری که با حضور دکتر طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، حسن خیری رئیس دانشگاه آزاد استان قم و معاونان این دانشگاه برگزار شد، راهکارهای راه‌اندازی پردیس علوم انسانی اسلامی واحد قم مورد بررسی قرار گرفت.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی:
تعلیموتربیت اجتماعی باید دغدغه مدیران و اساتید دانشگاه باشد
جلسه شورای اداری دانشگاه آزاد اسلامی استان قم به ریاست دکتر محمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی و با حضور اعضای این شورا، نمایندگان دانشجویان و کارکنان واحد قم برگزار شد. دکتر طهرانچی در ابتدای این نشست سه‌ساعته به حوادث اخیر کشور اشاره کرد و گفت: «هر از چندگاهی اتفاقاتی در کشور رخ می‌دهد که اگر چرایی آن را ندانیم، نمی‌توانیم به‌خوبی از آن عبور کنیم. واقعیت این است که دشمن به‌خوبی می‌داند با چنین خرده‌حوادثی نمی‌تواند خدشه‌ای به انقلاب اسلامی وارد کند. اما تیری بر پای انقلاب فرو می‌آورد و این نقشه بخشی از حرکت ایذایی برای اهداف شوم‌شان علیه کشورمان است.» وی افزود: «ملتی که دچار فراموشی و آلزایمر شود، آینده‌ای نخواهد داشت و فردای روشن متعلق به کشور و ملتی است که از گذشته تاریخی خود مطلع است، از این رو دشمنان انقلاب اسلامی با تکیه بر فضای مجازی و جهان شبکه‌ای به‌دنبال قطع‌رابطه جوانان ما با هویت ایرانی، اسلامی و انقلابی خود هستند؛ چراکه می‌دانند اگر این ارتباط قطع شود، مردم ما مانند انسان آلزایمری فردا و آینده‌ای نخواهند داشت.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: «با همه‌گیری ویروس کرونا کشور ما به‌صورت افراطی آموزش‌های حضوری خود در مدارس و دانشگاه‌ها را تعطیل کرد و جوانان به‌سمت فضای مجازی سوق داده شدند، از این‌رو علاوه‌بر کشته‌های کرونا، شاهد تلفات آسیب‌های فضای مجازی هستیم که این موضوع قدری عمیق‌تر است و نیازمند واکاوی و تحلیل جامعی است.» دکتر طهرانچی با اشاره به سند science and engineering indicators سال 2016 خاطرنشان کرد: «در این سند تاکید شده که «توسعه اجتماعی و روند رشد در مناطق مختلف یک جابه‌جایی شگفت‌انگیز در جغرافیای جهانی پژوهش، آموزش و فعالیت‌های تجاری علم و مهندسی پدید آورده است. پدیدار شدن یک دنیای چندقطبی فزاینده در علم و مهندسی پس از دهه‌ها رهبری علم توسط ایالات متحده آمریکا، اتحادیه‌اروپا و ژاپن بوده است.» و اشاره شده که هژمونی آمریکا درحال شکسته شدن است، همچنین در سند دیگری که سال 2010 توسط شورای علم و فناوری انگلستان منتشر شد، آمده است که «ایالات متحده که بازیگر اصلی پژوهش در دنیاست از نگرانی‌هایش نسبت به جابه‌جایی لرزه‌ای دورنمای جهانی رقابت که به‌طور ویژه و نه منحصرا ناشی از توانمندی درحال رشد علمی و فناورانه چین و هند است، می‌گوید. انگلستان هم باید به همان میزان بزرگی این تهدید را درک کرده و اقدام مناسبی برای مواجه با آن درنظر بگیرد.»
دانشگاه آزاد توانسته در بین 5 انستیتو برتر در حوزه نانو قرار گیرد
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به پیشرفت‌های علمی جمهوری اسلامی ایران در 4 دهه اخیر، گفت: «پس از پیروزی انقلاب اسلامی رتبه علمی ایران از 56 به 15 رسیده و ایران در بیش از یک‌دهه جایگاه اول رشد جهانی در توسعه آموزش عالی را داشته است. همچنین دانشگاه آزاد اسلامی نیز توانسته در بین 5 انستیتو برتر در حوزه نانو قرار گیرد. با توجه به موفقیت‌های علمی و پژوهشی ایران و پیشرفت‌های روسیه، چین، کره‌جنوبی در حوزه علم و فناوری انگلستان و ایالات متحده آمریکا به‌زعم خودشان این تهدید را درک کرده و برای مواجهه با آن برنامه‌ریزی داشته‌اند.»
دکتر طهرانچی در ادامه به مقاله منتشرشده در شماره 435 مجله نیچر در سال 2005 اشاره کرد و گفت: «19 می 2005 مقاله‌ای تحت عنوان «رژه بزرگ ایرانیان» در این مجله معتبر علمی به چاپ رسید که به تحلیل روند علمی و سیاسی ایران پرداخته شد. نویسنده این مقاله عنوان کرده بود که مرجعیت علمی در ایران درحال بازسازی دوباره است، مگر اینکه با اغتشاش سیاسی یا تحریم‌های اضافی جلوی آن گرفته شود. در این مقاله تاکید می‌شود که رهبری معظم انقلاب به‌طور موثر به کشور جهت داده و سمت‌وسوی علم را راهبری می‌کند، همچنین ایشان مسیر پیشرفت کشور را براساس رشد درون‌زا و خوداتکا در همه حوزه‌های علم قرار داده است و درخواست ایشان در جمع جامعه علمی ایران مورد‌پذیرش قرار گرفته است. اکنون با گذشت 17سال از انتشار این مقاله شاهد هستیم که دشمن در طول این سالیان چگونه کشور ما را دچار تحریم‌های ظالمانه و اغتشاش‌های سیاسی کرده است؛ چراکه در این مقاله هشدار داده بودند که ایران می‌خواهد رهبری علمی جهان را به‌دست آورد.»
نیروی انسانی با مهارت علوم و مهندسی منشأ جمع‌کنندگی ظرفیت نوآورانه ملت‌ها و اقتصاد رقابتی است
وی ایران قوی، اقتصاد قوی و دانشگاه قوی را سه کلیدواژه مهم برشمرد و اظهار داشت: «دشمنان انقلاب اسلامی از این سه کلیدواژه وحشت دارند، از این‌رو با جنگ شناختی به مواجهه با جمهوری اسلامی ایران برخاسته‌اند. به همین دلیل با نمادهایی که به پیشرفت و رشد ایران کمک می‌کند به مبارزه برخاسته‌اند و در این مسیر نیز تا حدودی موفق بودند؛ چراکه اکنون شاهد آن هستیم که حدود 10درصد از دانش‌آموزان ما به رشته‌های ریاضی‌فیزیک رفته و 12درصد داوطلبان ورود به دانشگاه رشته‌های فنی و مهندسی را انتخاب می‌کنند. دشمن می‌داند نیروی انسانی با مهارت علوم و مهندسی منشأ جمع‌کنندگی ظرفیت نوآورانه ملت‌ها و اقتصاد رقابتی است و اکنون کشورها در جذب استعدادهای درخشان با یکدیگر مسابقه گذاشته‌اند و شاهد افزایش جابه‌جایی نیروهای ماهر در حوزه علوم و مهندسی هستیم.» رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه ورود به جهان شبکه‌ای همه شئون تربیتی را مورد هدف قرار داد، تصریح کرد: «واقعیت این است که در دوران کرونا حکمرانی آموزشی، پژوهشی و فرهنگی را واگذار کردیم و اکنون باید آن را احیا کنیم. دانشگاه دارای محیط رفاقتی، محیط عمومی و زندگی دانشگاهی است که این محیط‌ها بسیار مهم است و در شکل‌گیری شخصیت جوانان اهمیت ویژه‌ای دارد و دانشگاه باید با توجه به سه حوزه علم، فرهنگ و فناوری به ایفای رسالت خود که همان تربیت قوه‌عاقله است، بپردازد.» دکتر طهرانچی دانشجویان را سرمایه اصلی دانشگاه برشمرد و گفت: «اکنون سبک زندگی و حکمرانی درهم تنیده شده و دو‌سال دوری جوانان از محیط دانشگاه تحولات سریعی به‌همراه داشته است که برای مواجهه با آن نیازمند چاره‌اندیشی و خردجمعی بودیم که همزمان با حضوری‌شدن دانشگاه‌ها، بیانیه نقش دانشگاه در تعلیم و تربیت اجتماعی را صادر و در آن تاکید کردیم که «تحولات سریع اجتماعی فناورانه به‌ویژه فرصت پیش‌آمده از شرایط پس از پاندمی کرونا در جامعه و تجربه گسترده آموزش‌های مجازی و عدم‌حضور دانشجویان در محیط دانشگاه و حتی جدید بودن فضای دانشگاه برای بیش از 75درصد دانشجویان، دانشگاه را با چالش جدی به‌لحاظ بروز مساله‌ها و نیز نقصان‌های جدی در امر جامع تعلیم و تربیت روبه‌رو کرده است. لذا پاسخ مناسب دانشگاه به‌عنوان کنشگر فعال در عرصه تربیت تخصصی و اجتماعی را می‌طلبد.»
دانشگاه‌های ایران اسلامی باید نسبت به حفظ دارایی ارزشمند فرهنگی این سرزمین حساس باشند
وی ادامه داد: «ابتدای امسال زمانی که پس از حضوری شدن کلاس‌های آموزشی شرایط دانشجویان را دیدیم، نسبت به تحولات اتفاق‌افتاده نگران شدیم و هشدار دادیم با توجه به روندها و هجمه‌های فرهنگی متاثر از نفوذ فرهنگ بیگانه باید هدف‌گذاری در تغییر رفتار جامعه که رفتار اجتماعی و پوشش را به‌عنوان یکی از نمادهای این مجموعه تغییرات می‌توان به‌حساب آورد، بدون تردید دانشگاه‌های ایران اسلامی منبعث از عقلانیت و نیز تعالیم بلند اسلامی و فرهنگ برجسته و هویت ایرانی تمدنی خود باید نسبت به حفظ دارایی ارزشمند فرهنگی این سرزمین حساس بوده و برای صیانت تعالی‌بخشی این شئون فرهنگی و رفتاری تلاش کنند.»
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: «هشداری که ما نسبت به تغییر رفتار دانشجویان داده بودیم، اکنون به سطح جامعه کشیده شده و پاسخ مناسب دانشگاه به‌عنوان کنشگر فعال در عرصه تربیت تخصصی و اجتماعی را می‌طلبد و انتظار می‌رود که دانشگاه آزاد اسلامی نماد پایبندی به شئون رفتاری و سبک زندگی اسلامی‌ایرانی مقوم فضایل اخلاقی و باورهای دینی و التزام به مسئولیت‌های اجتماعی باشد و این بخشی از فرآیند آموزش‌های اجتماعی در محیط دانشگاه است که لازم است مجدانه مورد توجه همه ما قرار گیرد.»
دکتر طهرانچی در پایان گفت: «نسل‌جدید با نسل‌گذشته تفاوت‌های چشمگیر دارد، به‌طوری‌که در نسل جدید شبکه جایگزین تشکل، محیط‌مجازی به‌جای محیط‌حقیقی قرار گرفته و جوانان نسل‌جدید هویت خود را در پنهان بودن می‌دانند و علاقه‌مند به گفتن به‌جای شنیدن هستند که اساتید دانشگاه و مدیران باید با درک این تفاوت‌ها در محیط فعال باشند. ان‌شاءالله با توسل به منابع غنی و عمیقی که داریم و با محبت به دانشجویان بتوانیم به همان اندازه که به تعلیموتربیت تخصصی جوانان توجه داریم، به تعلیموتربیت اجتماعی آنان نیز اهتمام داشته باشیم و این موضوع دغدغه مدیران و اساتید ما باشد.»