مجتبی اردشیری، خبرنگار:تولید انیمیشن در ایران حال و روز غریبی دارد و عمده کسانی هم که در این بخش فعالیت می‌کنند بیشتر از سر ذوق و دغدغه شخصی‌شان است وگرنه حال نزار سینمای ایران که توان و امکان حمایت شایسته از آنها را ندارد. پسر دلفینی تازه‌ترین انیمیشن سینمای ایران چند روزی است که در سالن‌های سینمایی کشور اکران شده است و به نسبت سالن‌هایی که در اختیار داشته، می‌توان گفت که فروش خوبی هم داشته است. با این حال سازندگان این پروژه دلخوش به سالن‌های سینمای ایران نیستند و از پیش تولید برای اکران بین‌المللی آن خیز برداشتند. انیمیشن سینمایی «پسر دلفینی» یک پیشرفت فنی بزرگ و رسیدن به کلاس جهانی برای انیمیشن‌سازان ایرانی است که چند ماه قبل توانست در اولین بازار اکران در کشور روسیه به فروش یک میلیون و 700 هزار دلاری برسد. اتفاقی مهم که پیش از این شاهدش نبودیم و از نمونه‌های مهم و کاربردی برای سیاستگذاران فرهنگی است تا به فکر بازطراحی شیوه‌‌های حمایت از تولید تا اکران سینمایی باشند. در سال‌های اخیر سینمای ایران شاهد تولید انیمیشن‌های متنوعی بوده که نشان می‌دهد حوزه انیمیشن به لحاظ فنی و نیروی انسانی، نه‌تنها کمتر از سایر نقاط جهان نیست، بلکه توانایی حضور در بازارهای بین‌الملل را هم دارد. سرعت رشد و موفقیت انیمیشن‌های ایرانی در 10 سال گذشته نشان می‌دهد فعالان این حوزه بلندپرواز هستند و اگر از آنها حمایت شود می‌توان امید داشت که دیگر رویای ایرانی در داخل مرزهای کشور حبس نشود.
محمد خیراندیش در گفت‌وگو با «فرهیختگان»: یک فیلم با داستانی جهانی و شوخی‌هایی سالم ساختیم
محمد خیراندیش را دوستداران و دنبال‌کنندگان انیمیشن به‌خوبی می‌شناسند؛ یکی از فعالان این حوزه که علاوه‌بر فعالیت در پروژه‌های مهمی چون فهرست مقدس، در تمامی این سال‌ها به تدریس در این حوزه نیز مشغول است.
هنرمندی که حالا و پس از چهار سال تلاش بی‌وقفه، موفق شد پسر دلفینی را به سرانجام برساند و در نخستین قدم، آن را در روسیه روی پرده ببرد تا فروشی فراتر از 50میلیارد تومان را تنها در دوهفته رقم بزند. اتفاقی که حالا در سینمای ما به شکلی دیگر به وقوع پیوسته و این انیمیشن توانسته در سکوت خبری و بدون هیچ شانتاژ رسانه‌ای، به‌عنوان اولین یا دومین فیلم پرفروش روزانه سینمای ایران مطرح باشد.
فارغ از تمامی این اتفاق‌ها، یک اکران بین‌المللی نیز در انتظار فیلم است که این مهم با توجه به علاقه‌مندی شرکت‌های پخش فیلم در بسیاری از کشورهای صاحب سینما در جهان، سبب شده نگاه‌ها به سمت صنعت انیمیشن‌سازی ایران معطوف شود. اتفاقی که درکنار سایر افتخارات بین‌المللی سینمای ایران، می‌تواند به‌عنوان یک نقطه‌عطف مطرح شده و صنعت سینمایی کشورمان را با رونق بیشتری در صحنه بین‌المللی مواجه کند.
بنا براین اتفاق، گفت‌وگویی را با محمد خیراندیش، کارگردان «پسر دلفینی» ترتیب داده‌ایم که در ادامه، شما را به مطالعه آن دعوت می‌کنیم.
شاید برای بسیاری از مخاطبان جالب باشد که بدانند، مرحله صفر تا صد انیمیشنی مانند پسر دلفینی، چقدر زمان برده است.
فرآیند تولید این فیلم، چهار سال به طول انجامید که البته تلاش ما، بیشتر روی فیلمنامه بود چون می‌خواستیم فیلمنامه‌ای را دستمایه تولید قرار دهیم که خوش‌ریتم باشد، ژانر عوض نکند و در تمام لحظاتش بتواند مخاطب داشته باشد و به‌نوعی، از ریتم نیفتد.
فرآیند تولید پسر دلفینی، تماما توسط متخصصان داخلی به سرانجام رسید یا یک فیلم محصول مشترک است؟
این فیلم، تماما کار بچه‌های داخل ایران بوده است. شاید این شائبه این‌طور شکل گرفته که چون فیلم، نخستین اکران جهانی خود را در روسیه پشت‌سر گذاشت، حالا این‌طور وانمود شده که فیلم یک اثر تولید مشترک است، حال آنکه وقتی قرار است فیلمی در یک کشور به نمایش درآید، شرکت‌های پخش فیلم آن کشور درخواست‌های خود را مطرح می‌کنند و ما با سبک و سنگین کردن آن پیشنهادها به بهترین شرایط پاسخ می‌دهیم.
درمورد اکران فیلم در روسیه نیز چنین اتفاقی رخ داد. ما فیلم تمام‌شده را به کشورهای مختلفی ارائه کردیم که یکی از آن کشورها، روسیه بود. چندین تقاضا از سوی کمپانی‌های روسی به سمت ما آمد که ما درنهایت با بزرگ‌ترین شرکت پخش فیلم این کشور به توافق رسیدیم و فیلم را در روسیه روی پرده بردیم. همچنان‌که هم‌اکنون با بزرگ‌ترین شرکت پخش فیلم ترک به توافق رسیده و اکران فیلم را به‌زودی در ترکیه آغاز می‌کنیم. در یک کشور عربی هم همین‌طور و...
بنابراین باید در آینده هم منتظر یک اکران باشکوه بین‌المللی برای پسر دلفینی باشیم. در فیلم، تغییراتی برای نمایش در هر کشور لحاظ می‌کنید؟
بله، اول اینکه ما فیلم را به‌صورت ترجمه‌شده ارسال می‌کنیم و به‌گونه‌ای تنظیم کرده‌ایم که در کلیت اثر، از آهنگسازان همان کشور مقصد استفاده می‌کنیم تا حس همذات‌پنداری بیشتری برای مخاطبان آن کشور داشته باشد.
درمورد اکران بین‌المللی نیز علاوه‌بر روسیه و ترکیه، برنامه‌های ویژه‌ای برای نمایش این فیلم در کشورهای عربی، اسپانیولی‌زبان، انگلیسی‌زبان و کره جنوبی داریم که اخبار این اکران‌ها، در زمان مقتضی خود منتشر می‌شود.
این اکران هوشمندانه بین‌المللی، در گام نخست، مرهون نگاهی است که شما و تیم همراه، از ابتدا به این پروژه داشتید و تمامی مراحل آن، از داستان تا فرآیندهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری آن را به این ترتیب، چیدید و این‌طور نبوده که ناگاه در جریان اکران جهانی قرار بگیرید. در این مسیر، چه ملاحظاتی را اعمال کردید؟
بله، از ابتدا به یک اکران موفق در داخل و خارج از کشور اندیشیده بودیم. برای این منظور، بیشترین توجه و تمرکز خودمان را روی داستان قرار دادیم و به داستانی رسیدیم که با الگوهای رایج و محبوب جهانی مطابقت داشت. خیلی به این مورد مهم توجه کردیم که قواعد قصه‌گویی مرسوم در آثار محبوب و مشهور بین‌المللی را درکار پیاده کنیم. این اتفاق درکنار تصویر مناسبی که خداراشکر طی سالیان اخیر در انیمیشن‌های ایرانی وجود دارد سبب شد پسر دلفینی، مورد قبول مخاطبان خارجی قرار گرفته و در درجه نخست بتواند توجه کمپانی‌های کشورهای مختلف را به خود جلب کند.
نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد اینکه نیروهای فعال در حوزه انیمیشن‌سازی در داخل کشور، طی سالیان اخیر ثابت کرده‌اند دانش آنها از سطح بالایی برخوردار است و به همین دلیل بیراه نیست اگر ادعا کنیم ایران هم در زمره کشورهایی قرار می‌گیرد که دارد جای خودش را در حوزه انیمیشن‌سازی در سطح بین‌المللی پیدا می‌کند. بر همین مبنا، ما در پسر دلفینی تلاش بسیاری انجام دادیم تا این مسیر را تقویت کنیم و اتفاق‌های خوبی را در این حوزه به انجام برسانیم.
با توجه به این گفته شما، ما در داخل کشور، نیروهای مستعد بسیاری داریم که درصورت ایجاد یک فضای کار حرفه‌ای، قادر هستند آثار باکیفیتی در اشل جهانی تولید کنند. نیروهایی که بسیاری از آنها یا به‌دلیل نبود امکانات، اکنون فعالیتی جدی ندارند یا مشغول همکاری با برخی کشورها، در اندازه پروژه‌هایی کوچک هستند. به نظر شما، دولت یا نهادهای ذی‌ربط، چگونه می‌توانند این حجم استعداد در این حوزه را ساماندهی کنند؟
درست است که ما نیروهای مستعد بسیاری در این حوزه داریم که از توانمندی‌های بسیار زیادی برخوردار هستند اما باید به یاد داشته باشیم متاسفانه زیرساخت‌های ما در این حوزه، با اشکالات اساسی دست‌به‌گریبان است. یکی از مهم‌ترین اشکالات در این زمینه، مربوط به دانشگاه‌ها می‌شود که در رشته کارشناسی‌ارشد هنرجو می‌گیرند، درحالی که در شرایط فعلی، این رشته به فارغ‌التحصیلان پایه کارشناسی بیشتری نیاز دارد.
دولت در این زمینه می‌تواند کمک‌های بزرگ و مهمی را به انجام برساند و حمایت خوبی از فعالان این رشته به عمل بیاورد. البته که دولت می‌تواند در این زمینه، قوانینی را مشخص کند تا بخش خصوصی فعال در این حوزه بتوانند راحت‌تر به فعالیت بپردازند و راندمان تولید به این ترتیب بیشتر شود.
ضمن اینکه وی‌اودی‌ها نیز می‌توانند به‌زعم خود، حمایت‌های بسیار خوبی را به عمل بیاورند. این سامانه‌ها، درحال حاضر، انیمیشن‌های بین‌المللی را تقریبا به‌صورت رایگان پخش می‌کنند که اگر بتوانند مجاب شوند که درکنار تمامی فعالیت‌هایی که دارند، به حوزه تولید انیمیشن نیز ورود کنند، اتفاق بسیار مبارکی را رقم خواهند زد و زمینه به این ترتیب تغییر خواهد یافت که درکنار پخش ده‌ها انیمیشن جهانی، درصدی ولو اندک از تولیدات داخلی در این حوزه را پوشش دهند که در این صورت، اتفاق خوبی در حوزه تولید و پخش انیمیشن‌های ایرانی رخ خواهد داد و این چرخه، خودبه‌خود، شتاب بیشتری خواهد گرفت.
با این استقبالی که از پسر دلفینی به عمل آمده و سبب شده تا فیلم از زمان اکران در کشور، همواره در ردیف اول یا دوم جدول فروش روزانه سینمای ایران قرار بگیرد، به این داده می‌رسیم که عموم انیمیشن‌های تولیدشده ایرانی طی سالیان اخیر، با استقبال روبه‌رو شده‌اند، حال آنکه تقریبا تمامی فیلم‌های کودک با شکست مواجه شده‌اند. علت محبوبیت انیمیشن‌های تولیدشده طی سالیان اخیر که گوی سبقت را از فیلم‌های حوزه کودک ربود را در چه می‌دانید؟
انیمیشن، شاخه‌ای از سینمای کودک است که حالا می‌تواند علاوه‌بر مخاطب هدف خودش که کودکان و نوجوانان باشد، والدین آنها و بزرگ‌ترها را هم درگیر کند، درحالی که بسیاری از فیلم‌های حوزه کودک، فیلم برای کودک نیست و تنها درباره آنهاست. این جریان طی سالیان اخیر، بیشتر به چشم خورده است حال آنکه یکی از اصولی که من در پسر دلفینی رعایت کردم آن بود که در وهله اول فیلمی برای کودکان تولید کنم و البته که نگاهی جدی به دیگر گروه‌های سنی هم داشتم. اما کلیت انیمیشن‌ها به دلیل اینکه اختصاصا برای کودکان است، مورد توجه این قشر و البته خانواده‌ها قرار می‌گیرد.
و به فراخور این نگاه است که پسر دلفینی، حتی در روسیه، بیش از 50 میلیارد تومان فروخته است.
بله، ما در روسیه، تنها طی دو هفته نخست، یک‌میلیون و 700 هزار دلار فروش داشتیم که یک استقبال بسیار خوب در حوزه انیمیشن‌های ایرانی به حساب می‌آید.
با توجه به اینکه یک اکران موفق در روسیه داشتید و اکران ایران شما هم چند روزی است که آغاز شده، چه تفاوت‌های زیرساختی میان این دو اکران مشاهده می‌کنید؟
اولین و بارزترین اختلافی که در این دو مدل اکران است اینکه تعداد سینماهای این دو کشور، اصلا قابل‌قیاس با یکدیگر نیست. ما در اکران روسیه، بیش از 2700 سالن داشتیم حال آنکه اکنون تنها 160 سالن در ایران داریم که از همین‌جا می‌توانیم به تفاوت اکران در دو کشور پی ببریم.
البته مقوله اکران در ایران، فارغ از کمبود سالن، همواره معضلاتی را در خود داشته که این معضلات، همچنان وجود دارد و مشکلات این حوزه را پابرجا نگه داشته است. اما من به‌عنوان کارگردان، از زمان اکران پسر دلفینی راضی هستم و فکر می‌کنم توانسته باشیم در زمان نسبتا خوبی فیلم‌مان را در ایران روی پرده ببریم.
پس از روند اکران فیلم و احیانا میزان استقبال از فیلم در اکران داخلی رضایت دارید؟
خداراشکر، تا امروز بازخوردهای بسیار خوبی از مخاطبان فیلم گرفتم و این بازخوردها، علاوه بر کودکان، در بزرگ‌ترها نیز بوده که رضایت ما را دوچندان کرده است. از همین تریبون، تقاضا می‌کنم تا سینمای مستقل را تنها نگذارند. والدین، فرزندان خود را به تماشای فیلم سالمی مانند پسر دلفینی ببرند تا یک داستان استاندارد و شوخی‌هایی سالم را تماشا کنند.
از این بابت خوشحال هستم که مخاطب وقتی از سینما بیرون می‌آید، دیگر نمی‌گوید یک انیمیشن بی‌کیفیت ایرانی دیدم. فیلم، مولفه‌ها و المان‌هایی دارد که با گوشت و خون بچه‌های ایران و ژنتیک آنها سازگار است. مخاطبان پسر دلفینی با ساز و آواز و شادی فیلم، همذات‌پنداری بسیار خوبی به عمل آورده‌اند و من، مخاطبان بسیاری را دیده‌ام که با رضایت از این فیلم، برای بارچندم به تماشای پسر دلفینی نشسته‌اند.
بازار جهانی انیمیشن تا سال 2020 میلادی، 354,7 میلیارد دلار ارزش داشت و پبش‌بینی می‌شود اندازه این بازار تا سال ۲۰۳۰، با رشد ۵۲ درصدی به ۶۴۲,۵ میلیارد دلار برسد.
ظهور بازارهای جدیدی در آسیا مثل هند، کره و چین و همین‌طور توسعه سبک انیمیشن‌سازی شرقی، موسوم به انیمه، در این روند تاثیر اصلی را دارند.
اندازه بازار جهانی انیمه در سال ۲۰۲۱ میلادی، 24,80 میلیارد دلار ارزش‌گذاری شد و انتظار می‌رود در دوره پیش‌بینی‌شده آینده، با نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) تا حدود 9,7 درصد، باعث رشد بازار انیمیشن در دهه پیش‌رو باشد.
اندازه بازار جهانی انیمیشن‌های سه‌بعدی که پسر دلفینی هم جزء آنها محسوب می‌شود، در سال 2021 میلادی 18,39 میلیارد دلار برآورد شد و پیش‌بینی می‌شود با نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) حدود 12,1 درصد از سال 2022 تا 2030 گسترش یابد. اقتباس از فناوری جلوه‌های بصری در فیلم‌ها افزایش یافته و این مورد هم روی رشد این صنعت تاثیرگذار بوده است.
در این رابطه بیشتر بخوانیم:
یک دنیا رنگ و رویا(لینک)
پرواز ادامه دارد(لینک)