امید نظری‌گوهر، خبرنگار: بعد از مدت‌ها بلاتکلیفی تیم ملی زیر 20 سال فوتبال ایران که در بین فوتبال‌دوستان به تیم ملی جوانان معروف است سرمربی خود را شناخت. بعد از بررسی کمیته فنی فدراسیون فوتبال که از افرادی همچون میرشاد ماجدی، مرتضی محصص، ابراهیم قاسم‌پور، پرویز مظلومی، حمید استیلی، نادر عزت‌اللهی و اصغر مدیرروستا تشکیل شده است. عبدالصمد مرفاوی که سابقه مربیگری در باشگاه‌هایی مثل استقلال تهران، استقلال اهواز، مس کرمان، صبا قم، پیکان و نساجی را دارد به‌عنوان سرمربی این تیم انتخاب شد. البته این انتخاب زمانی به قطعیت خواهد رسید که از سوی اعضای هیات‌رئیسه فدراسیون فوتبال تصویب شود اما همین انتخاب مصوب نشده نیز باعث تعجب و حیرت علاقه‌مندان فوتبال ملی ایران شده است. این مربی 57 ساله در طول دوران مربیگری خود تنها نزدیک به 2 سال در اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80 شمسی هدایت تیم‌های پایه باشگاه استقلال را برعهده داشت و در طول نزدیک به 20 سال اخیر نقش پررنگ و تاثیرگذاری در تیم‌های پایه باشگاهی و ملی ایران نداشته است و در رده سنی بزرگسال نتایج پرنوسان و پرافت‌وخیز را در کارنامه خود ثبت کرده است.
بی‌برنامگی آفت بزرگ تیم‌های پایه
انتخاب افرادی که سابقه حضور چشمگیر و درخشان در تیم‌های پایه نداشتند و با این وضعیت در تیم ملی جوانان منصوب شده‌اند اتفاقی جدید و تازه‌ای نیست؛ با آغاز مسابقات لیگ برتر فوتبال ایران در سال 1380 علاقه‌مندان این رشته جذاب توقع داشتند یک‌سری تصمیمات و رویکردهای غیرحرفه‌ای جای خود را به نظرات کارشناسی و حساب شده بدهند اما حداقل در تیم ملی جوانان که درحال حاضر موضوع بحث است برنامه‌ها و نگرش‌های حساب شده دیده نمی‌شود؛ هدایت تیم ملی زیر 20 سال فوتبال ایران که سابقه حضور در جام‌‌های جهانی 1977تونس، 2001 آرژانتین و 2017 کره‌جنوبی را در تاریخچه خود دارد از سال 1380 به مربیانی همچون مهدی مناجاتی، حمید علیدوستی، مجید جلالی، دی اولیویرا، نناد نیکولیچ، علی دوستی‌مهر، اکبر محمدی، رحیم میرآخوری، امیرحسین پیروانی، فرهاد پورغلامی، سیروس پورموسوی، پرویز مظلومی و داود مهابادی سپرده شده است که در همان نگاه سطحی علاقه‌مندان و کارشناس حوزه فوتبال سیاست‌های غلط دیکته شده در فوتبال پایه را درک می‌کنند اما بعد از بررسی رزومه و کارنامه بعضی از این افراد بیش از گذشته باید بابت نگاه غیرکارشناسی مسئولان امر با حس تاسف و تحسر توامان شوند. برای مثال مربی اسبق تیم ملی جوانان داود مهابادی بعد از ناکامی در تیم‌های مختلف باشگاهی در اقصی‌نقاط ایران هدایت تیم ملی جوانان را برعهده گرفت و بعد از لغو جام ملت‌های جوانان آسیا به علت بیماری کرونا راهی تیم شاهین بوشهر، خوشه طلایی ساوه و استقلال خوزستان شد. سیروس پورموسوی نیز با عقبه هدایت تیم جوانان استقلال اهواز و حضور در کادرفنی استقلال خوزستان و فولاد خوزستان روی نیمکت تیم ملی جوانان نشست و بعد از آماده‌سازی تیمی مناسب برای حضور در رقابت‌های جام ملت‌های آسیا به دلیل لغو چند باره رقابت‌ها و عدم حمایت مسئولان فدراسیون تصمیم به استعفا گرفت و راهی پارس‌جنوبی جم شد یا فرهاد پورغلامی که سابقه حضور در کادرفنی ملوان بندرانزلی، تراکتور تبریز، سایپا و پیکان در کارنامه خود می‌بیند در سال 1396 هدایت تیم ملی جوانان را قبول کرد اما بعد از کسب تساوی یک- یک مقابل سوریه و تساوی بدون گل برابر اردن توانست فلسطین را با نتیجه 4 بر صفر شکست دهد اما این نتایج باعث حذف شاگردان پورغلامی از مرحله مقدماتی قهرمانی آسیا 2018 و از دست دادن فرصت حضور در جام‌جهانی 2019 جوانان شد. دستاورد نناد نیکولیچ کروات نیز که قبل از حضور در تیم ملی جوانان در کادرفنی تیم اول و دوم فولاد خوزستان حضور داشت در مسابقات قهرمانی جوانان آسیا 2008 که در عربستان برگزار شد ثبت شکست 2 بر یک برابر عربستان، باخت 4 بر 2 مقابل ژاپن و پیروزی 2 بر صفر مقابل یمن بود تا ارمغان ایران حذف از مرحله گروهی باشد. در مسابقات قهرمانی جوانان آسیا 2006 نیز تیم تحت هدایت دی اولیویرا برزیلی بعد از پیروزی شیرین 3 بر یک مقابل تاجیکستان در دیدار دوم با شکست فاجعه آمیز 5 بر صفر مقابل کره شمالی مواجه شد و حتی پیروزی 2 بر یک مقابل ژاپن نیز نتوانست جواز صعود ایران را صادر کند. تیم تحت هدایت مجید جلالی نیز در رقابت‌های برگزار شده در سال 2004 با ثبت پیروزی 6 بر 2 مقابل اندونزی، تساوی بدون گل برابر چین و شکست 2 بر یک مقابل قطر در کسب جواز صعود به مرحله حذفی ناکام بود.
البته برای گزینه‌های اشاره شده مثال نقض نیز وجود دارد و افرادی همچون علی دوستی‌مهر، اکبر محمدی، امیرحسین پیروانی و رحیم میرآخوری با حضور در تیم‌های پایه باعث بهبود و پیشرفت این رده سنی شدند اما حتی این افراد نیز در بازه‌های زمانی مختلف اسیر بی‌برنامگی و در اولویت قرار نگرفتن تیم‌های پایه شدند و با نتایج ضعیف‌شان نسل‌های مختلف را در حسرت درخشش در رده‌های بین‌المللی گذاشتند.
موفقیت در پایه فقط تا رده نوجوانان!
بعد از بررسی نمونه‌های اشاره شده متوجه خواهیم شد در اکثر اوقات و به‌خصوص در سال‌های گذشته اسامی مربیان به افکار مدنظرشان و سابقه در تیم ملی جوانان اولویت دارد. یکی از نکات تلخ در تیم‌های ملی نوجوانان، جوانان و امید انتخاب افراد اشتباه برای این رده‌های سنی و ایجاد تغییر بعد از اولین ناکامی است که این موضوع تیم‌های ملی پایه را با انباشت برنامه‌های مختلف اجرا نشده درگیر می‌کند که طبیعتا نتیجه‌ای بهتر از شرایط فعلی به همراه ندارد. تیم‌های نوجوانان فوتبال ایران همواره عملکردی موفقیت آمیزتر از رده‌های جوانان و امید داشتند و با حضور در مسابقات جام‌جهانی 2001 ترینداد توباگو، 2009 نیجریه، 2013 امارات و 2017 هند علاقه‌مندان فوتبال را خوشحال کردند اما به نظر می‌رسد برنامه‌ها و انتخاب‌های مدیران و مربیان با شرایط تیم ملی جوانان همخوانی ندارد و بازیکنانی همچون امید عالیشاه، مرتضی پورعلی‌گنجی، پیام صادقیان، کاوه رضایی، علی قلی‌زاده، سیدمجید حسینی و سعید عزت‌اللهی که در رده زیر 17 سال جزء ستارگان تعیین‌کننده بودند در رده‌های جوانان و امید چندان گرهگشا عمل نکردند.
اوضاع در باشگاه‌ها بدتر از تیم ملی
اهمیت بیشتر اسامی مربیان تنها مختص به تیم‌های ملی نیست و رده‌های پایه 2 باشگاه معروف تهرانی استقلال و پرسپولیس خیلی از پیشکسوتان این 2 تیم که خانه‌نشین هستند یا به تازگی از فوتبال خداحافظی کردند هدایت تیم‌های نونهالان، نوجوانان، جوانان و امید استقلال و پرسپولیس را برعهده می‌گیرند. بعد از بررسی شرایط رده‌های پایه تیم‌های باشگاهی درک خواهیم کرد که شرایط تیم ملی جوانان ایران بسیار نسبت به تیم‌های باشگاهی بهتر است و حداقل در تیم ملی جوانان با مربیانی مواجه هستیم که سابقه چندین سال مربیگری دارند و مثل تیم‌های پایه استقلال و پرسپولیس افرادی که بهترین تجربه آنها فعالیت معدود در مدارس فوتبال است به ناگهان سرنوشت یک نسل را برعهده نمی‌گیرند.