سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه: مجید بکایی، جانشین وزیر کشور در امور روستاها یکی از میهمانان غرفه روزنامه «فرهیختگان» در رویداد ملی عصر امید بود. او معتقد است دانشگاه آزاد اسلامی با برگزاری رویداد گام دوم دانشگاه آزاد اسلامی با عنوان عصر امید می‌تواند در صحنه علم‌وفناوری کشور تاثیرگذار باشد. مشروح گفت‌‌وگوی بکایی با «فرهیختگان» را در ادامه می‌خوانید.
رویداد ملی عصر امید و ظرفیت‌های دانشگاه آزاد اسلامی را چطور دیدید؟
انتظاری که از دانشگاه آزاد اسلامی وجود دارد این است که بتواند در صحنه علم‌وفناوری تاثیرگذار باشد. البته من توفیق نداشتم که از تمام ظرفیت‌های دانشگاه آزاد و نمایشگاه دیدن کنم اما در همین نگاه کوتاه و شنیدن گفته‌های دوستان متوجه ظرفیت عظیم دانشگاه در حوزه علم‌وفناوری شدم و معتقدم برگزاری این نمایشگاه حرکت بسیار عمیقی در دانشگاه آزاد است. امیدوارم خداوند این توفیق را دهد تا ظرفیتی که ایجاد شده و درحال توسعه است با نیازهای کشور گره خورده و دانشگاه بتواند از ظرفیت‌های بی‌نظیری که در کشور وجود دارد و قرار است به‌کار گرفته شود، استفاده کند و این آرزو در کشور محقق شود.
همان‌طور که می‌دانید، یکی از مطالبات رهبری دانش‌بنیان شدن تولید و صنایع است؛ از نگاه شما این مطالبه چگونه محقق می‌شود و دانشگاه آزاد تا چه میزان در تحقق آن توان اثرگذاری دارد؟
اگر بخواهیم در کشور فضای نوآوری شکل بگیرد، نیازمند این هستیم که نظام نوآوری مشخصی را داشته باشیم. واقعیت این است که بین ایده تا محصول با رویکرد بی‌اف‌سی یا همان ارزان‌تر، زودتر و با کیفیت بالاتر باید این اتفاق بیفتد. یعنی باید نظام نوآوری داشته باشیم که به آرزو و ایده‌های ما تحقق ببخشد. طبیعتا در این رابطه باید همه اجزاء و عناصری که کار علمی، فنی و اقتصادی انجام می‌دهند در نظام نوآوری به یکدیگر گره بخورند. به‌طور مثال شاید از نظر تکنولوژی نتوانیم بیشتر از مرحله خاصی در دانشگاهی جلو برویم. از مرحله‌ای که تحت‌عنوان تی.آر.ال 5 تا تی.آر.ال 9 باید شرکت‌های دانش‌بنیان ورود کنند. بعد از آن حتما ما برای هر کاری که فناوری‌ها مورد استفاده قرار بگیرند نیاز به دفاتر معماری فناوری یا همان دفاتر طراحی محصول داریم. طبیعتا دفاتر طراحی محصول نیز در جایگاه خود هستند و باید بتوانند نقش خود را ایفا کنند. در کنار این صنعت به‌عنوان عاملی که از محصول فناوری و معماری برای رسیدن به محصول استفاده کند باید در جای خود باشد. واحدهای تحقیق و توسعه صنعت باید تشکیل شوند که هرکدام ماموریت‌ها و مسئولیت‌های خاص خود را دارند. شرکت‌های سرمایه‌گذاری و جاهایی که سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر دارند و بیمه سرمایه و بیمه خطراتی که یک کار جدید را تهدید می‌کند همه باید دست‌به‌دست همدیگر داده تا یک نظام نوآوری شکل بگیرد. سخنان دکتر طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی نشان می‌دهد که دانشگاه آزاد به این سمت حرکت می‌کند. بنابراین می‌توانیم انتظار داشته باشیم که در یک دوره کوتاه به این نظام نوآوری در دانشگاه آزاد برسیم و این می‌تواند کمکی بزرگ به کشور برای حوزه‌های مختلف باشد. نظام نوآوری دانشگاه آزاد می‌تواند در کل کشور به‌صورت یکپارچه اجرا شود. برای اینکه سیاستگذاری واحد در یک‌جاست و بقیه مجری هستند و این موضوع یکپارچگی و توان مضاعفی را ایجاد می‌کند تا از ظرفیت نوآوری استفاده کنیم. در این رابطه دانشگاه‌های دیگر نیز می‌توانند ورود کنند و دانشگاه آزاد نیز می‌تواند محور این حرکت باشد. امیدوارم این حرکتی که آغاز شده ما را به یک فضای نوآوری جدید در آینده برساند.
وزارت کشور در این حوزه چه نقش و مسئولیتی ایفا می‌کند؟
ما یک قرارگاه در وزارت کشور تشکیل دادیم تا بتوانیم از ظرفیت‌های بزرگی که در کشور و در روستاها وجود دارد، استفاده کنیم. مقام‌معظم‌رهبری نیز بارها تاکید کرده‌اند که این ظرفیت‌ها مورد استفاده قرار بگیرد. کشور ما از نظر استفاده از ظرفیت‌ها در رتبه آخر قرار گرفته است. بخش عمده‌ای از این ظرفیت‌ها در روستاهای ما وجود دارد. عدم توجه کافی به روستاها باعث شده که بسیاری از این ظرفیت‌ها بدون استفاده بماند. در قرارگاه جهادی وزارت کشور برای پیشرفت همه‌جانبه روستاها درنظر داریم نظامات خاص روستایی را برای آنکه حکمرانی روستایی در کشور شکل بگیرد، دنبال کنیم. در این رابطه هر جایی که بتواند به ما کمک کند، سراغ آن خواهیم رفت. حضورمان در رویداد عصر امید دانشگاه آزاد اسلامی نیز به این علت است که دانشگاه آزاد اعلام آمادگی کرده است که با توجه به گستردگی در سراسر کشور در این کار بزرگ علمی حضور فعالی داشته باشد. بنابراین در خدمت دوستان دانشگاه هستیم تا از ظرفیت‌های دانشگاه به بهترین شکل استفاده کنیم.
چرا در حوزه روستا تمرکز شده است؟
اگر بخواهیم اقتصاد پایداری داشته باشیم اقتصاد روستامحور در کشور می‌تواند پایداری لازم را داشته باشد. این به آن معنا نیست که در خارج از روستاها نباید اتفاق بیفتد بلکه به این معناست که روستاها باید نقش خود را ایفا کنند. اگر این اتفاق بیفتد بسیاری از حاشیه‌نشین‌های شهرها به روستاها مراجعه کرده و روستاها هویت تولیدی خود را پیدا خواهند کرد. این موضوعی است که در دولت مردمی موردتوجه ریاست‌جمهور است و در وزارت کشور نیز به‌عنوان یک اصل تلقی شده و اولین قرارگاه جهادی در وزارت کشور نیز براساس همین تشکیل شده است. امیدوارم بتوانیم از تمام ظرفیت‌ها برای پیشبرد اهداف اقتصادی کشور استفاده کنیم.
ظرفیت‌های دانشگاه آزاد را چطور می‌بینید؟
پیش از این با دکتر طهرانچی درخصوص ظرفیت‌های کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی صحبت کرده بودم. ایشان گفته بودند که در حوزه کشاورزی 1700 عضو هیات‌علمی و هفت هزار دانشجوی فوق‌لیسانس و دکتری و 130 مرکز تحقیقاتی در حوزه کشاورزی وجود دارد که در تمام کشور گسترده است.
در حاشیه رویداد شما تفاهمنامه‌ای نیز با دانشگاه آزاد اسلامی منعقد کردید. درخصوص جزئیات این قرارداد توضیح دهید.
در رویداد ملی عصر امید دو تفاهمنامه با معاونت توسعه و مدیریت منابع دانشگاه آزاد اسلامی منعقد شد، مبنی‌بر اینکه قرارگاه جهادی وزارت کشور و دانشگاه آزاد کار گسترده‌ای را در رابطه با نوآوری‌های موردنیاز روستاها شکل دهند. البته یکی از این تفاهمنامه‌ها منعقد شد و دیگری باید با دقت بیشتری مورد بررسی قرار بگیرد تا در حوزه آموزش و فناوری آماده و نهایی شود تا بتوانیم کار را شروع کنیم.
کار از چه زمانی آغاز می‌شود؟
از امروز. به دوستان و همکاران خود نیز عرض کردم که از کار عقب مانده‌ایم، بنابراین علاقه‌مند هستیم از تمام فرصت‌های خود و همچنین ظرفیت‌های دانشگاه آزاد اسلامی استفاده کنیم.
مهم‌ترین تغییر یا اصلاحی که باید در اکوسیستم فناوری کشور ایجاد شود از نظر شما چیست؟
ما در حوزه فناوری حتما باید هم اقتصادی فکر کرده و هم نگاه به تولید داشته باشیم. یعنی فناوری به درد ما می‌خورد که بتواند در تولید نقش ایفا کرده و مشکلات کشور را حل کند. اینکه بگوییم در نانو رتبه چندم دنیا را داریم اما صنعت خودروسازی ما این وضعیت را داشته باشد، مطلوب نیست. باید به‌دنبال این باشیم تا ببینیم نیازهای صنایع چیست و در جهت رفع این نیازها در حوزه فناوری تلاش کنیم نقایص و مشکلات را برطرف کنیم. نکته اساسی این است که اگر بخواهیم فناوری را خود تعریف کنیم، لازم است دفاتر طراحی برای موضوعات مختلف تشکیل شود. معتقدم تولید فناوری باید براساس نیاز روز صنعت و نیاز آینده صنعت باشد. موضوعی که دانشگاه آزاد اسلامی با برگزاری رویداد ملی عصر امید ما را به این مهم خواهد رساند.