فاطمه طاری‌بخش -مریم طیبی‌نظری- زهرا رمضانی، گروه دانشگاه: سه‌شنبه 30 فروردین‌ماه بود که جمع قابل‌توجهی از اساتید، روسای برخی دانشگاه‌ها و وزیر علوم در افطاری رئیس‌جمهور شرکت کردند تا از این طریق مجال برای بیان دیدگاه‌های جامعه علمی کشور نسبت به مسائل مختلف فراهم شود. در این میان 14 تن از اساتید توانستند نگرانی‌هایشان را درباره موضوعاتی ازجمله بهبود کیفیت تصمیم‌گیری در وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی، رویکرد سیستمی به نظام حکمرانی، رشته مطالعات زنان و خانواده، تحول علوم‌انسانی، نقش علم و فناوری در تمدن‌سازی به اطلاع عالی‌ترین شخص اجرایی کشور برسانند.نکته مهم در دیدارهای رئیسی با قشرهای مختلف که این‌بار هم در دیدار با اساتید تکرار شد، صدور برخی دستورات در راستای اجرایی کردن مسائل مطرح‌شده است، با این حال قطعا هنوز نمی‌توان درباره این مساله قضاوت نهایی داشت و باید منتظر ماند و دید چه میزان از این دستورات به مرحله اجرایی می‌رسد. در این گزارش به سراغ برخی از اساتیدی رفتیم که در این دیدار سخنرانی کرده و نگرانی‌های خود را همراه با چاشنی رفع‌علمی آنها مطرح کردند.
عضو هیات‌علمی پژوهشگاه علوم:
پیشنهاد راه‌اندازی فرهنگستان علوم انسانی از سوی رئیسی مورد اقبال قرار گرفت
نجف لکزایی، عضو هیات‌علمی پژوهشگاه علوم با بیان اینکه دیدار تعدادی از اساتید با رئیس‌جمهور جلسه خوب و هم‌افزایی خوبی بوده است، گفت: «این جلسه با حضور جمعی از اساتید برگزیده، وزیر علوم و برخی از روسای دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها برگزار شد و خوشبختانه شاهد ترکیب مناسبی از فعالان آموزش عالی در این دیدار بودیم. مساله مهم دیگر اینکه در این جلسه همه اساتید، از این جهت که دغدغه‌های خود را مطرح کنند، آزاد بودند و محدویت موضوعی و حساسیت‌های دیگری اعلام نشده بود و این مهم را می‌توان نکته مهم این دیدار برشمرد.»
وی به دغدغه‌های مطرح‌شده در این جلسه اشاره و تصریح کرد: «محور اول صحبت‌هایم، بحث حکمرانی در کشور بود. ما باید مسائل را از منظر حکمرانی مورد بازخوانی قرار دهیم تا بتوانیم به شبکه‌ای از حل مسائل دست پیدا کنیم. باید با یک رویکرد سیستمی به مسائل پرداخت تا هیچ مولفه‌ای در آن جا نماند و بتوان برای همه نگرانی‌های مرتبط با یک حوزه به راهکار رسید. محور بعدی سخنانم ضرورت حکمرانی علم و نهاد علم در ایران و ضرورت تحول علوم انسانی و مساله حکمرانی علوم انسانی در ایران بود.»
عضو هیات‌علمی پژوهشگاه علوم در توضیح بیشتر این مساله اظهار داشت: «به رئیس‌جمهور هم گفتم که برخلاف مغرب‌زمین که علوم انسانی آن متاخر از علوم طبیعی و فنی مهندسی است و درخدمت دنیا قرار دارد، در فرهنگ اسلامی، علوم انسانی مقدم بر علوم فنی و مهندسی است و نقش روح را بر بدن دارد؛ چراکه این حوزه بر مولفه‌های محرک ادراکی و انگیزشی اعضای جامعه و کارگزاران تاثیر دارد. اگر ما نتوانیم به این محرک‌ها سمت‌وسوی درستی بدهیم هرچقدر هم که در مسائل مالی پیشرفت کنیم نمی‌توانیم نابسامانی‌های جامعه را برطرف کنیم. همان‌طور که غرب علی‌رغم پیشرفت‌های مادی نتوانسته شکاف‌های طبقاتی، ناامنی‌ها و مسائل این‌چنینی را از بین ببرد.»
لکزایی با بیان اینکه دغدغه مقام‌معظم‌رهبری هم تحول علوم انسانی است، گفت: «در همین راستا یک‌سری از پیشنهادهای کاربردی را هم مطرح کردم. یکی از پیشنهاد‌هایی که مورد استقبال شخص رئیس‌جمهور هم قرار گرفت، بحث تاسیس فرهنگستان علوم انسانی بود. پیشنهاد دوم ماموریت‌گراشدن دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها مخصوصا مراکز فعال در حوزه علوم انسانی است. به عبارت دیگر باید یک تقسیم کاری با توجه به سابقه این مراکز، رزومه اساتید و تولیدات این مراکز انجام شود تا از این طریق بتوانیم هرکدام از رشته‌های علوم انسانی را در راستای راهبری تحول و ارتقای آن رشته به یکی از این مراکز واگذار کنیم، طبیعتا در چنین شرایطی وضعیت علوم انسانی در کشور تغییر جدی خواهد کرد.»
او درباره چگونگی اجرای این تحول در علوم انسانی توسط مراکز علمی اظهار داشت: «اولین نکته اینکه باید علوم انسانی در این مراکز روزآمد شود. باید شکاف موجود میان آنچه در علوم انسانی ما مطرح می‌شود و آنچه در علوم انسانی دنیا مطرح است، شناسایی شده و وضعیت‌سنجی این حوزه انجام شود؛ البته باید با نگاه انتقادی از نکات دیگران نیز استفاده کنیم و این‌طور نباشد که هیچ نگاهی به مباحث دیگران نداشته باشیم. مولفه دیگر درباره این حوزه آن است که باید این علوم کارآمد و ناظر به مسائل جامعه ایران شود و رویکرد حل مساله داشته و بومی‌سازی شوند. نکته مهم این است که بخش‌های غیرمادی از مبانی مادی و غیرتوحیدی جدا شده و آنها را مبتنی‌بر مبانی اسلامی کنیم.»
عضو هیات‌علمی پژوهشگاه علوم گفت: «در یک کلام باید کاری کنیم که علوم انسانی متناسب با فرهنگ اسلامی و ایرانی شود، درست است که درحال حاضر ما از لحاظ دارا بودن اساتید خبره در بحث علوم انسانی وضعیت بسیار خوبی داریم که حتی آثار و تالیفات بسیار خوبی از خود جای گذاشتند؛ اما آن‌طور که باید از آنها استفاده نمی‌کنیم. در حالی که قطعا می‌توان با استفاده از این ظرفیت عظیم این دغدغه را برطرف کرد و به صورت تصاعدی تحقق ارتقای علوم انسانی را شکل دهیم.»
لکزایی با اشاره به واکنش رئیس‌جمهور و ارزیابی به صحبت‌هایش خاطرنشان کرد: «او در جمع‌بندی پایانی خود از تمامی صحبت‌ها استقبال کرد و درباره برخی از پیشنهادهای مطرح‌شده از طرف اساتید نیز در همان جلسه نکاتی را خطاب به وزیر علوم عنوان کرد تا از این طریق بررسی‌های لازم برای اجرایی شدن برخی پیشنهادها از همان لحظه دنبال شود.»
عضو هیات‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس:
مهم‌تر از جلسه با رئیس جمهور اجرایی شدن وعده‌هاست
حسن مسلمی‌نائینی، عضو هیات‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس با بیان این نکته که موضوع صحبت‌هایش در این جلسه متفاوت از دیگر صحبت‌ها و خارج از موضوع دانشگاه و حوزه علم بوده است، گفت: «جمعیت افغان موجود در کشور تبدیل به یک دغدغه شده است. با توجه به اینکه آمار دقیقی از این عزیزان وجود ندارد ولی می‌توان گفت حداقل سه‌میلیون نفر مهاجر افغان در داخل مرز‌های ما حضور دارند. این تعداد جمعیت در حد یک استان بزرگ یا متوسط ماست، بنابراین باید به این مساله توجه نشان داد و اقدامات مناسب و درخوری در سطح کشور برای این موضوع صورت بگیرد. درصورت غفلت از این مساله فضایی برای شکاف میان دو ملت ایجاد می‌شود و دشمنان از این فضا استفاده می‌کنند.» او در توضیح بیشتر این مساله افزود: «دشمنان درحال حاضر نیز از این فضا استفاده می‌کنند. مسائل مختلف افغانستانی‌های ساکن ایران، ازجمله موضوعات آموزشی، تربیتی و اقامتی آنها از دغدغه‌های اصلی ماست؛ از این‌رو پیشنهاد شکل‌گیری ستادی را دادیم تا از این طریق بتوان به این حوزه به شکل ویژه‌ای رسیدگی کرد. در این میان مهم‌ترین مساله به دست آوردن آمار صحیح است که بتوانیم براساس آن، در این زمینه برنامه‌ریزی کنیم.»
عضو هیات‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس اظهار داشت: «مساله دیگری که در این جلسه مطرح کردم این بود که ارگان مشخصی مسئول رسیدگی به افغانستانی‌ها نیست و متصدیان در چند اداره و نهاد پخش هستند که گاهی این ادارات با هم هماهنگ نبوده و مشکلاتی را به وجود می‌آورند. باید یک ستاد واحد و قوی زیرنظر رئیس‌جمهور یا یکی از معاونانش شکل بگیرد و مسائل مختلف این قشر نظیر اقامت، بهداشت، آموزش، امور قضایی و فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی در این ستاد بررسی و حل شود. درمیان این افغانستانی‌های حاضر در ایران گاهی نخبگانی دیده می‌شود که دارای خصلت اخلاقی بسیار خوبی هم هستند که با یک بررسی سطحی می‌توان دید خیلی از مراکز خدماتی و فروشگاهی سطح شهر از این دوستان برای اداره و ارائه خدمات استفاده می‌کنند.»
مسلمی‌نائینی بیان داشت: «آنها در یک فضای دوستانه و بر پایه اعتماد درحال کار و فعالیت هستند. همه این نکات لزوم داشتن یک فکر و طرح و برنامه را برای این دوستان تشدید می‌کند که اگر این اتفاق نیفتد علاوه‌بر عدم‌استفاده از این پتانسیل، مشکلاتی به وجود خواهد آمد. سوال این است که چرا بعد از 40 سال نتوانستیم یک حس رضایت و ارتباط خوبی در هردو ملت که دارای زبان، دین و اشتراکات فرهنگی یکسانی هستندف ایجاد کنیم؟ مساله دیگری که در حضور رئیس‌جمهور به آن اشاره کردم وجود خانواده‌های ایثارگر و شهدا هستند که سردار سلیمانی با استفاده از این پتانسیل توانست جلوی وقوع یک فاجعه را در منطقه بگیرد. سردار توانست با 20هزار نفر از این افغانستانی‌ها لشکر فاطمیون را ایجاد کند که کارهای بسیار بزرگی در نبرد با داعش انجام داد. ما هم درحال حاضر اگر ایمان داشته باشیم برای وجود چنین ظرفیتی می‌توانیم از این پتانسیل استفاده کنیم.»
او با تاکید بر اینکه برگزاری چنین جلساتی مثمرثمر خواهد بود، اظهار داشت: «هرچند برگزاری این جلسات خوب است، اما مساله اصلی این است که خروجی این جلسات عملیاتی شود. مهم ارتباط وزرا با دانشگاه و هیات‌علمی‌هاست. چقدر دولت و کابینه وزرا در این هفت ماه به دانشگاه‌ها آمدند و سعی در برقراری ارتباط داشتند؟ چقدر از هیات‌علمی‌ها درخواست کمک برای رفع مشکلات شده است؟ متاسفانه وزرایی که نزدیک به دانشگاه بودند هم حضوری در دانشگاه‌ها نداشتند، درصورتی‌که باید دولت برای حل مسائل کشور دست نیازش را به سوی دانشگاه و این حجم از فکر و ایده دراز کند.» عضو هیات‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس در همین زمینه افزود: «دانشگاهیان نیز باید خود را برای کارهای آماده بزرگ کنند. جلسات باید بهصورت منظم و در بازه زمانی کمتری برگزار شود و وزرا هم در آن به بیان یک گزارش کار بپردازند. همان‌طور که رئیس‌جمهور هم تاکید داشت، دولت باید دولت دانش‌بنیان و علم‌محور باشد، طبیعی است که طرح‌های اجرایی در کشور هم باید از پشتوانه علمی مناسب برخوردار بوده و در ارتباط با دانشگاهیان دنبال و اجرایی شود.»
مسلمی‌نائینی در پایان با بیان این نکته که صحبت‌های رئیسی خوب و بشارت‌دهنده بود، خاطرنشان کرد: «نکته اصلی این است که خود شخص رئیس‌جمهور به تنهایی نمی‌تواند کار را جلو ببرد بلکه باید وزرا نیز وارد میدان شده و ارتباط صحیحی را با دانشگاه برقرار کنند. مشکلات باید در دانشگاه حل شود و از طرفی هم اساتید باید خود را قوی کرده تا بتوانند نیاز‌های صنعت و دولت را پاسخگو باشند.»
عضو هیات‌علمی دانشگاه علم و صنعت:
بستر برگزاری المپیک علم و فناوری در کشور فراهم شود
علی عبدالعالی، عضو هیات‌علمی دانشگاه علم و صنعت با بیان اینکه امسال سال تولید دانش‌بنیان است و یک خطر بزرگ در این زمینه آن است که به این مقوله بلندمدت، نگاه کوتاه‌مدت داشته باشیم، گفت: «داشتن نگاه بخشنامه به این مساله آفت است، یعنی اینکه گفته شود اساتیدی که شرکت دانش‌بنیان تاسیس کنند، می‌توانند تا حد مشخصی امتیاز بگیرند، قطعا مشکل‌ساز خواهد بود و امیدوارم امسال شاهد چنین وضعیتی در حوزه دانش‌بنیان‌ها نباشیم. تولید دانش‌بنیان گندم کاشتن نیست، بلکه کاشتن درخت گردو است و نیاز به زمان دارد.» او ادامه داد: «قطعا انجام کارهای بلندمدت نیازمند برخی ملزومات است که یکی از آنها ترویج علم است. متاسفانه این مقوله در کشور به‌شدت مغفول مانده است؛ چراکه ترویج علم به آن معنی است که بتوانیم با روش‌های جذاب مفاهیم و کاربردهای علم و فناوری را برای عموم مردم و نه‌تنها دانشجویان قابل فهم کنیم، یعنی مانند دو استادتمام دانشگاه هاروارد که بین مردم می‌روند و برای آنها استندآپ ساینس اجرا کنند. درحالی‌که در ایران وقتی از مردم می‌پرسیم انرژی هسته‌ای چیست؟ اغلب می‌گویند یک مساله سیاسی است، درحالی‌که اصلا این‌گونه نیست، بلکه این حوزه کاملا علمی است.» عضو هیات‌علمی دانشگاه علم و صنعت بیان داشت: «ای کاش وقتی گل را به دور گردن رئیس‌جمهور وقت انداختند و در جشن هسته‌ای، گل را بهصورت نمادین به گردن یکی از دانشمندان هسته‌ای می‌انداخت تا به مردم اعلام کند که این موضوع یک مقوله علمی است. ترویج علم باعث خودباوری و افزایش غیرت مردم می‌شود، این کار سبب می‌شود امید به جامعه تزریق شود. در دولت مردمی علم باید مردمی باشد و نباید فراموش کرد که تحقق ایران قوی تنها در سایه تحقق ایران علمی است.»
عبدالعالی بیان داشت: «وقتی صحبت از المپیک می‌شود، اولین تصویری که در ذهن ما تداعی می‌شود، رقابت‌های جذاب در رشته‌های مختلف ورزشی است و پیشنهادم در این زمینه که ماحصل مطالعه چندساله تعدادی از اساتید خلاق و همراهی جمعی از رسانه‌ای‌هاست و آن هم این است که باید المپیک علم و فناوری یا دانش‌بنیان را راه‌اندازی کنیم، یعنی باید بزرگ‌ترین رویداد علم و فناوری را در سطح کشور راه‌اندازی کنیم. فرض کنید به یک جوان ایرانی از لباس ضدگلوله یا ضدآتش صحبت کنیم، تصور چه دانشمندی در ذهن آن تداعی می‌شود؟ حال تصور کنید در این المپیک علم و فناوری دانشمندی که با گروهش این لباس را ساخته در مسابقه شرکت می‌کند و به او شلیک می‌شود و اتفاقی هم برایش نمی‌افتد، از طرفی این اتفاق توسط رسانه‌ها اطلاع‌رسانی می‌شود، قطعا در چنین وضعیتی خودباوری مردم ما تغییر می‌کند.»
او بیان داشت: «در المپیک دانش‌بنیان یا علم و فناوری، دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی و استارتاپ‌ها و به‌خصوص مدراس رقابت جذاب و حرفه‌ای دارند، البته باید توجه شود که این مساله مقوله‌ای فرادانشگاهی و حتی فراوزارت علومی است که در آن دو نهاد باید کمک‌کننده باشند؛ رسانه ملی و دولت به‌معنی تمام وزارتخانه‌های مرتبط و شاید کمتر نهادی را بتوان نام برد که در این المپیک نقش نداشته باشد. این پیشنهاد آماده اجرایی شدن است و باید دوسال این المپیک بهصورت ملی برگزار شود و بعد بهصورت یک یا دوسال در سطح جهان اسلام به مرحله اجرا در‌آید تا درنهایت یک رویداد بین‌المللی با محوریت ایرانی قوی را دنبال کنیم، یعنی برای اولین‌بار در جهان، ایران به‌عنوان متولی برگزاری مهم‌ترین و بزرگ‌ترین رویداد عملی جهانی شود و قطعا این مساله اثرات زیادی خواهد داشت.»
عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران:
نباید انتظار خروجی خاصی از جلسه با رئیس‌جمهور داشته باشیم
تقی آزاد ارمکی، عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران دو نکته را در دیدار با رئیس‌جمهور مطرح کرد و گفت: «یکی مساله سرنوشت علم در ایران است که مشتقاتی هم دارد و دانشگاه، استاد، دانشجو، پژوهش و... ازجمله آنها هستند و متاسفانه وضعیت هرکدام از آنها نشان می‌دهد که ما دچار یک نابسامانی در تشخیص مساله و از سمت دیگر نیز شاهد مهاجرت نخبگان هستیم، یعنی از یک‌سو علمی را داریم که موجب تولید مدرک شده و در عین حال نخبگان ما مهاجرت می‌کند و نگرانی دوم دربار نابسامانی سیستم اداری کشور است.» او در توضیح بیشتر این مساله ادامه داد: «با وضعیتی که در حوزه سیستم اداری داریم، هر دولتی که بخواهد کار اصلاحاتی یا توسعه و عدالت‌طلبانه انجام دهد در وهله اول باید وضعیت بروکراسی را سروسامان دهد که در غیر این صورت بروکراسی خودش به یک مانع اصلی برای توسعه در هر حوزه‌ای تبدیل می‌شود و آن وقت است که می‌بینیم چالش‌های زیادی در سیستم‌های اداری ایجاد می‌شود.»
عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه به‌دلیل نبود وقت نتوانستم ابعاد مختلف این مباحث را مطرح کنم، اظهار داشت: «نباید خیلی انتظار داشت که از دل این جلسات، اتفاق ویژه‌ای رقم بخورد؛ چراکه در این قبیل جلسات، افراد مختلف با دیدگاه‌های متفاوت حضور دارند و رئیس‌جمهور هم می‌خواهد براساس این دیدگاه‌ها به تصمیم نهایی برسد و قطعا چنین مساله‌ای امکان‌پذیر نیست. در اصل چنین جلساتی بیشتر جنبه آشنایی دارد.» آزاد ارمکی خاطرنشان کرد: «مزیت این جلسه آن بود که مسئولان اجرایی متوجه می‌شوند چه دغدغه‌ای در میان اساتید وجود دارد و همچنین اساتید متوجه مشکلاتی می‌شوند که در حوزه‌های مدیریت و اجرا وجود دارد، اما بیشتر از این نمی‌توان انتظار خروجی خاصی از این جلسه را داشت. طبیعتا لازمه جلسه کاری این است که رئیس‌جمهور یک موضوع را مشخص کند و از اساتید بخواهد دیدگاه‌های خود را درباره آن مطرح کنند، البته آن هم در چند ساعت نمی‌شود، بلکه نیاز به چند جلسه متعدد دارد. جلسه با رئیس‌جمهور بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و از حیث کارشناسی اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد.»
عضو هیات‌علمی دانشگاه علم و صنعت:
دولت راه را برای هم‌افزایی بین سیاست و آیین‌نامه‌های اجرایی هموار کند
میرسامان پیشوایی، عضو هیات‌علمی دانشگاه علم و صنعت گفت: «فضای جلسه بسیار خوب و بی‌تکلف بود و اساتید نیز آنچه در ذهن داشتند را بدون لکنت اعلام کردند و ریاست‌جمهوری نیز گوش کرد و امیدوارم در تصمیمات ریاست‌جمهوری اثرگذار باشد؛ قطعا مساله اصلی این است که مباحث مطرح شده در این جلسه به مرحله اجرایی برسد.» پیشوایی با اشاره به مطالبی که در این جلسه مطرح کرده است، اظهار داشت: «صحبت‌هایم دو محور بود. محور اول فقدان یا ضعف رویکرد سیستمی در نظام کشور بود و در این مورد نیز به دو موضوع جدی اشاره کردم. اول اینکه در اکثر حوزه‌ها سیاست و قانون خوب کم نداریم و مشکل کشور سازوکارهای جاری‌سازی است. اتفاقا این موضوع مورد توجه ریاست‌جمهوری قرار گرفت. درحقیقت بیش از آنکه متمرکز بر تدوین قوانین و سیاست باشیم باید به سراغ جاری‌سازی آنها برویم. برای مثال نظام حکمرانی کشور مانند خودرویی است که فرمان‌های متعددی دارد و افراد پشت این فرمان‌ها هستند، اما فرمان‌ها به چرخ وصل نیست و گاهی اوقات بر سر اینکه چه کسی پشت فرمان نشیند دعوا می‌کنیم.» او ادامه داد: «نکته دوم که ذیل محور اول بیان شد، این است که در حال حاضر در فصل تدوین آیین‌نامه‌های اجرایی بودجه هستیم و احساس می‌شود قوه عاقله‌ای که بتواند هم‌افزایی بین سیاست‌ها و آیین‌نامه‌های اجرایی را تضمین کند در کشور وجود ندارد. این موضوع نیز مورد تایید قرار گرفت و ریاست‌جمهوری عنوان کرد سازمان برنامه و بودجه باید نسبت به این مساله حساس بوده و آن را مدنظر داشته باشد. آخرین محوری که در این جلسه بیان کردم شعار خوب و نام‌گذاری بسیار خوب برای دولت است که به‌عنوان دولت مردمی از آن یاد می‌شود اما نیازمند امتداد و جاری‌سازی در دستگاه‌ها اجرایی و مطالبه‌ای است.» عضو هیات‌علمی دانشگاه علم و صنعت تصریح کرد: «دستگاه‌های اجرایی و دولت باید سه کار جدی را برای مشارکت مردم انجام دهند. اول اینکه فرصت‌های مشارکت مردم را در هر کدام از دستگاه‌ها مشخص کنند. دوم اینکه مردم را در این عرصه توانمند کنند و اگر برای مشارکت آگاهی، داده یا ابزاری نیاز است آن را تسهیل کنند. سومین مساله نیز اینکه منافع و مواهب مشارکت را برای مردم آشکار کنند تا از این طریق تک‌تک مردم بدانند وقتی در چنین رویدادی مشارکت می‌کنند اگر موفق شوند، چه منافعی برای آنها هم خواهد داشت؟» پیشوایی به صحبت‌های رئیس‌جمهوری نیز اشاره و خاطرنشان کرد: «رئیسی زمان زیادی برای صحبت نداشت؛ چراکه اولویتش این بود که اساتید صحبت کنند. رئیس‌جمهور به نکاتی که اساتید مطرح کردند، به صورت فهرست‌وار اشاره و به اجرای برخی از آنها نیز تاکید داشت، از این‌رو در همان جلسه به برخی دستگاه‌های اجرایی دستور داد تا در این حوزه ورود کنند، اجرای برخی مطالب نیز مربوط به وزارت علوم بود که چون وزیر علوم حضور داشتند همان‌جا خطاب به او گفته شد که پیگیری کند. حرکت بسیار مثبتی بود و جلسه نیز جلسه ساده و صمیمی و بی‌آلایشی بود.»
عضو هیات‌علمی دانشگاه زنجان:
رئیس‌جمهور باید موتورمحرک تحقیقات را راه بیندازد
مرادخانی، عضو هیات‌علمی دانشگاه زنجان با تاکید بر اینکه قطعا در تمام ارکان مدیریتی برای اینکه بتوانیم مدیریت کنیم در ابتدا باید وضعیت را کنترل کرده و برای تحقق این مساله هم باید وضعیت انجام فعالیت‌هایمان را اندازه‌گیری کنیم، گفت: «نتایج مهم این اندازه‌گیری‌ها آمار است. باید بر مدیریت تهیه آمار و اندازه‌گیری‌ها تمرکز بیشتری شود، چون مبنای برنامه‌ریزی و مدیریت هر سازمانی، آماری است که ما تولید می‌کنیم. ما در تدوین آمارها باید تمرکز بیشتری داشته باشیم؛ چراکه امروز برای مثال بانک مرکزی یک آمار منتشر می‌کند و مرکز آمار نیز آمار دیگری را اعلام می‌کند که بعضا این آمارها هم‌افزایی لازم را با همدیگر ندارند.»
وی به دغدغه دومی که در این جلسه مطرح کرد، اشاره و تصریح کرد: «مشکل دیگر ما موضوع اعتبارات در سازمان‌های دولتی است؛ چراکه در این حوزه دو نوع اعتبار هزینه‌ای و عمرانی داریم. بعضی از اعتبارات عمرانی ماهیت عمومی دارند و این موضوعات باید آسیب‌شناسی شوند. به این خاطر که بتوانیم درمورد ارزیابی مالی عملکرد دستگاه‌ها درست عمل کنیم و اگر در بحث طرح‌های عمرانی که ماهیت عمومی دارند نتوانیم شفاف ارزیابی کنیم، باعث می‌شود در برنامه‌ریزی‌های مالی دولت آسیب ببینیم. درمورد سیستم‌هایی که ارزیابی می‌کنند نیز این مشکلات دیده می‌شود؛ از این‌رو از رئیس‌جمهور درخواست کردم این موضوع را آسیب‌شناسی کند.» عضو هیات‌علمی دانشگاه زنجان با بیان اینکه یک‌سری ساختارهای موازی در کشور ما و در بسیاری از کشورهای دنیا وجود دارد که باید آسیب‌شناسی شوند، اظهار داشت: «برای مثال سازمان بهزیستی، کمیته امداد و بنیادهای مختلفی داریم که از بودجه عمومی کشور بهره می‌برند و ممکن است ذی‌نفعی بتواند از تمامی این ارگان‌ها بهره ببرد، اما درمقابل ذی‌لنفع دیگری شاید حتی از یک سازمان هم نتواند بهره‌مند شود؛ از این‌رو در جلسه عنوان کردم باید ساختارهای موازی شفاف‌سازی شود. ممکن است در وزرات علوم یک پژوهشگاه موردی را مطالعه کند و پژوهشگاه دیگر نیز باز روی این مورد کار تحقیقاتی انجام دهد؛ قطعا چنین مسائلی باعث هدررفت بودجه می‌شود و نیاز است تا تمرکزی در این زمینه داشته باشیم.»
او با تاکید بر اینکه لازمه توسعه و رشد کشور ما عبور از اقتصاد سنتی و به سمت اقتصاد دانش‌بنیان است، تصریح کرد: «ما در پروژههای تحقیقاتی تقسیم‌بندی جامعی داریم و می‌گوییم که پروژه‌ها و تحقیقات یا دانشگاهی یا کاربردی یا توسعه‌ای هستند. ما خوشبختانه در دو دهه اخیر در پروژههای دانشگاهی و آکادمیک سرآمد بودیم. چون در نرخ تولید علم رتبه اول را داشتیم و در تولید علم رتبه 15 جهان و اول در خاورمیانه را کسب کردیم. ما در پروژه‌ها و تحقیقات آکادمیک سرآمد هستیم. اما 95 درصد به بالای پروژههای آکادمیک و دانشگاهی در دانشگاه‌ها انجام می‌شود اما سرریز این پروژه باید تبدیل به محصولی شود که در سبد مردم خودش را نشان دهد. ما برای اینکه بتوانیم این پروژه‌ها را به محصول تبدیل کنیم باید در حوزه پروژه و تحقیقات کاربردی سرآمد شویم.» مرادخانی بیان داشت: «این مورد را اکوسیستم‌های علم و فناوری و پژوهشگاه‌ها و مراکز تحقیق و توسعه شرکت‌ها باید پیگیری کنند. این ارگان‌ها عملا پروژه‌ها و تحقیقات کاربردی انجام می‌دهند. بیشتر از 75 درصد پروژه‌ها و تحقیقات کاربردی در اکوسیستم‌های علم و فناوری و در مراکز تحقیق و توسعه و پژوهشگاه‌ها باید انجام شود. این مراکز باید به‌جای اینکه پروژههای آکادمیک انجام دهند، پروژههای کاربردی انجام دهند، به این دلیل که از دل این پروژه‌ها و تحقیقات کاربردی مهندسی پایه تولید می‌شود. برای مثال ما از توتال، مهندسی پایه مربوط به تصفیه گاز را خریداری می‌کنیم و مهندسی تفصیلی و تحقیقات توسعه‌ای آن را به شرکت‌های جدید می‌دهیم.» عضو هیات‌علمی دانشگاه زنجان تصریح کرد: «ما خوشبختانه شرکت‌های قوی‌ای داریم که تحقیقات توسعه‌ای انجام می‌دهند. اما شرکت‌ها و مراکزی که بتوانند دانش مهندسی پایه و تحقیقات مهندسی پایه را تولید کنند، نداریم. درخواستم در این جلسه آن بود که در کشور به این جای خالی توجه کنیم. حوزه پزشکی در کشور ما خوشبختانه روند خوبی داشته است و دلیلش هم اساتید و نخبگان پزشکی است که دست‌شان در حیطه عمل است. در بیمارستان دولتی و خصوصی کار می‌کنند و در بخش خصوصی اعضای پزشکی سرمایه‌گذاری می‌کنند و برخی از پزشکان سهامدار هستند. قانونگذار منعی برای این مورد نداشته است. اما دکترای فنی و دکترای تخصصی در وزارت علوم محدودیت دارند. اعضای هیات‌علمی محدود به 40 ساعت حضور در دانشگاه هستند و نمی‌توانند در پروژه‌ها ورود کنند یا سرمایه‌گذاری کنند یا سهامدار باشند. ما نمی‌توانیم بیشتر از پنج درصد سهام در تولیدی یا پروژه داشته باشیم. بسیاری از رانت‌خواران در کشور با رانت کارخانه ایجاد می‌کنند اما افرادی که به‌عنوان موتور متحرک در تحقیقات هستند نمی‌توانند کاری انجام دهند.» وی در پایان به فضای جلسه اشاره و خاطرنشان کرد: «فضا صمیمی و دوستانه بود و من با خیال راحت تمام عرایضم را گفتم و امیدوارم با رهنمودهای ایشان کشور خوبی داشته باشیم. رئیسی هوشمندانه مطالب را گوش و از چهار موردی که مطرح کردم، در صحبت‌هایش استفاده و حتی دستورات لازم را در راستای اجرای آن صادر کرد. رئیس‌جمهور از دید کلان درباره موضوعات صحبت کرد، اما در برخی موارد دستورات لازم را داد و این مساله باعث امیدواری است.»
در رابطه بیشتر بخوانید:
توصیه دانشگاه‌های نفتی و غیرنفتی برای تحول (لینک)