عاطفه جعفری، روزنامه‌نگار: این ادعای اهالی هنر است که سیاستگذاران امروز فرهنگ و هنر ایران با بخش مهمی از جامعه هنری ارتباط ناقص و محدودی دارند. حالا حساب کنید که همین سیاستگذارانی که با بخش مهمی از تولید‌کننده محتوای فرهنگی ارتباط ندارند، بخواهند برایشان تصمیم هم بگیرند. از همان ابتدا جنگ و جدل‌ها شروع می‌شود. انگار که دو بخش اهالی فرهنگ و هنر و بخش سیاستگذاران فرهنگی، در دو دنیای متفاوت و جدا از هم سیر می‌کنند و کمتر هم به توافق می‌رسند. کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، یکی از همین بخش‌های تصمیم‌گیرنده و به عبارتی سیاستگذار فرهنگی است. گزارش امروز را به مجموعه وظایف و فعالیت‌های یک سال اخیر کمیسیون فرهنگی مجلس اختصاص دادیم، کمیسیونی که باید ازجمله مهم‌ترین کمیسیون‌های مجلس باشد و می‌تواند مهم‌ترین و اصلی‌ترین تصمیمات را در این حوزه بگیرد. اظهارنظرهای یکی از نمایندگان حاضر در این کمیسیون که درخصوص توقیف فیلم‌های سینمای ایران مطرح کرد، حرف‌وحدیث‌هایی در فضای رسانه‌ای کشور به وجود آورد که نشان می‌دهد اظهارات رسانه‌ای اعضای این کمیسیون برای اهالی هنر و سیاستگذاران فرهنگی کشور مهم است. شاید یکی از دلایلی که دوباره سراغ این کمیسیون رفتیم تا عملکرد یک سال‌ونیم گذشته مجلس را بررسی کنیم همین توجه دوباره اهالی فرهنگ به اظهارات این نماینده مجلس بوده است.
فرهنگ و هنر؛ اولویت آخر
دم‌‌‌دمای انتخابات مجلس، کاندیداها در تبلیغ‌هایشان از وعده‌هایشان می‌گویند، از درست کردن وضع معیشتی تا راه انداختن کارخانه‌ای که سال‌هاست در شهرشان تعطیل شده است. اما اگر به این وعده‌ها و قول‌ها دقت کنید، خیلی کم از دغدغه‌های فرهنگی می‌شنویم. نمایندگان مجلس برای کمک به مردم به مجلس می‌روند برای اینکه حال بهتری ایجاد کنند و در کنار این حال بهتر، مشکلات‌شان را بشنوند و برای حل آن چاره‌ای بیندیشند. اما به غیر از رفع مشکلات و نگاه دقیق به مسائل معیشتی مردم، نمایندگان مجلس باید به مسائل و ظرفیت‌های حوزه فرهنگ که همچون اتمسفری است که جامعه در آن نفس می‌کشد، نیز آگاه باشند. کمیسیونی که معمولا دیرتر از کمیسیون‌های دیگر تشکیل می‌شود؛ چون به اظهارات خود نمایندگان مجلس، اولویت نمایندگان، حوزه‌های دیگر و کمیسیون‌های دیگر مجلس است. برای تحلیل این مساله هم فاکتورها و دلایل زیادی وجود دارد. در همان گزارشی که سال گذشته منتشر کردیم و گفت‌وگوهایی را با اعضای کمیسیون فرهنگی داشتیم، از اولویت‌هایشان برای انتخاب این کمیسیون پرسیدیم و جواب‌های جالبی گرفتیم اینکه، اولویت‌شان این کمیسیون نبوده و به اجبار آن را انتخاب کرده‌اند، یا اینکه به فرهنگ علاقه دارند اما چیزهای دیگری وجود دارد که باید به آن فکر کنند یا اینکه ما فرهنگ را دوست داریم و به آن علاقه داریم اما کتاب نمی‌خوانیم و فیلم نمی‌بینیم چون وقت نداریم! مهم‌ترین نکته‌ای که این گزارش برایمان داشت این بود که رصد قوی در حوزه فرهنگی از سوی اعضای این کمیسیون وجود ندارد، درحالی که مطمئنا مهم‌ترین کار، باید این باشد که نمایندگان مجلس بعد از انتخاب حوزه کاریشان بدانند که در حوزه‌های مورد نظر، چه اتفاقاتی رغم می‌خورد و مهم‌ترین مسائل چیست. بالاخره بعد از رسیدن به همه این موضوعات به این برسند که تصمیم‌هایی درست در این حوزه بگیرند تا بتوانند روند کار در حوره فرهنگ و هنر را تسهیل کنند. البته شناخت دقیق مسائل فرهنگی زمانی محقق می‌شود که ما با افرادی مواجه باشیم که فرهنگ و هنر و تصمیم‌گیری در امر فرهنگی را در اولویت کارهای خودشان قرار دهند که متاسفانه در مورد اعضای کمیسیون‌های فرهنگی ادوار مختلف مجلس کمتر شاهد این دغدغه از سوی اعضای این کمیسیون بودیم. در همین موضوع، مرتضی آقا‌تهرانی که رئیس فعلی کمیسیون فرهنگی مجلس است، در ابتدای شکل‌گیری کمیسیون فرهنگی در گفت‌وگویی گفت: «از تعداد نمایندگانی که جهت عضویت در کمیسیون فرهنگی مجلس ثبت‌نام کرده‌اند، به خوبی می‌توان فهمید که نمایندگان تا چه حد به مسائل فرهنگی کشور اهمیت می‌دهند. قاعدتا کمیسیون‌هایی چون اقتصادی، انرژی و چند کمیسیون دیگر برای نمایندگان مهم‌تر است و زمانی که صرفا سه نفر از نمایندگان در یکی از کمیسیون‌های مجلس ثبت‌نام می‌کنند نشان می‌دهد که آن کمیسیون برای نمایندگان مهم نیست، درحالی که نمایندگان برای عضویت در کمیسیون‌های فرهنگی و برخی دیگر از کمیسیون‌های مجلس تمایلی ندارند. برای عضویت در برخی از کمیسیون‌ها حتی 60 نفر از نمایندگان ثبت‌نام کرده‌اند و بر سر عضویت در این کمیسیون‌ها با یکدیگر دعوا دارند. قطعا باید بررسی شود که این نمایندگان با چه هدفی تا این حد اصرار دارند که عضو یک کمیسیون خاص شوند.»
کمیسیون فرهنگی چه باید بکند و چه کرد؟
طبق آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، کمیسیون فرهنگی برای انجام وظایف محوله در محدوده فرهنگ و هنر، ارشاد و تبلیغات صداوسیما و ارتباطات جمعی، تربیت بدنی و جوانان و زنان و خانواده مطابق ضوابط این آیین‌نامه تشکیل می‌شود. از خردادماه سال 1399 که این کمیسیون تشکیل شده تا به امروز جلسات متعددی در حوزه‌های مختلف داشته‌اند، جلساتی که به موضوعاتی مثل: «بررسی دلایل کندی اجرای عملیات عمرانی حوزه فرهنگی و هنری، بررسی پیش‌نویس طرح قانون حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی، بررسی اصلاح طرح نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، بررسی کلیات قانون اداره صداوسیما، تولید آثار فاخر سینمایی توسط موسسه تصویرسازان صبح صادق، افزایش اعتبارات بودجه فرهنگ و هنر، رسیدگی به مشکلات هنرمندان در خانه تئاتر، طرح جمعیت و تعالی خانواده و جلسه فوق‌العاده کمیسیون فرهنگی برای بررسی نهایی طرح جمعیت ازجمله مواردی بوده است که در این کمیسیون مطرح و بررسی شده است. قطعا بررسی این موارد و هزاران مساله فرهنگی دیگر باید هم برآمده از یک نگاه کلان و راهبردی به حوزه فرهنگ و هنر کشور باشد و هم اینکه شناخت دقیقی نسبت به وضعیت امروز جامعه هنری و فرهنگی کشور داشته باشند که البته در ارائه مجموعه این گزارش‌ها، بخش مغفول تصمیمات اعضای کمیسیون بوده است.
اعضای کمیسیون فرهنگی و ژانر فرار از مصاحبه
برای نوشتن این گزارش با اعضای کمیسیون فرهنگی تماس گرفته شد و خواستیم تا نظرات فرهنگی آنها را بعد از نزدیک یک سال و 6 ماه حضور در این کمیسیون، بشنویم. اما هیچ‌کدام از این نمایندگان مردم پاسخگو نبودند و در جواب با لحن‌های نامناسب گفتند که جلسه دارند و نمی‌خواهند در این موضوع صحبت کنند. به نظر می‌رسد این واکنش به خاطر این است که پاسخ دقیقی نسبت به مسائل و سوالات امروز حوزه فرهنگ ندارند و راه‌حل فعلی‌شان عدم پاسخگویی و گریز از مصاحبه است.