سیامک خاجی، روزنامه‌نگار: دیدارهای مرحله گروهی انتخابی جام‌جهانی 2022 قطر در منطقه اروپا این هفته به پایان رسید و تکلیف تیم‌های صعودکننده و همچنین 12 تیم راه‌یافته به دیدارهای پلی‌آف یا به نوعی شانس مجدد مشخص شد. ناکامی تیم‌هایی چون ایتالیا و پرتغال در صعود مستقیم به جام‌جهانی و همچنین عدم راهیابی تیم‌هایی چون نروژ (که با ستاره‌ای همچون ارلیگ هالند امیدوار به رسیدن به پلی‌آف بود)، بوسنی، یونان و رومانی از اتفاقات جالب این مسابقات بود. حالا این 12 تیم پس از انجام قرعه‌کشی راهی دیدارهایی دشوار و هیجان‌انگیز خواهند شد تا از میان آنها نهایتا 3 سهمیه دیگر اروپا در جام‌جهانی مشخص شود. دیدارهای مرحله پلی‌آف روز 5 آذر قرعه‌کشی می‌شود تا نهایتا تیم‌ها در سه قسمت 4 تیمی قرار گرفته و پس از دو مسابقه نیمه‌نهایی که به‌صورت رفت و برگشت برگزار می‌شود، دو تیم برتر، فینال را برگزار کنند و تکلیف تیم صعودکننده از میان این 4 تیم مشخص شود.
کریس در برزخ
در گروه نخست این مسابقات از همان ابتدا پرتغال، صربستان و جمهوری ایرلند به‌عنوان مدعیان صعود معرفی شدند و مشخص بود که لوکزامبورگ و آذربایجان شانسی برابر این رقبا نخواهند داشت. البته خیلی زود ایرلندی‌ها هم از جمع مدعیان کنار رفتند تا رقابت نهایی برای صدرنشینی بین صرب‌ها و یاران کریس رونالدو شکل بگیرد. درنهایت کار به روز پایانی کشیده شد و این صربستان بود که در آخرین دقایق بازی توانست به گل برسد و در زمین حریف با برد 2 بر یک جشن صعود برپا کرد. رسانه‌های پرتغالی به‌شدت از عملکرد فرناندو سانتوس، سرمربی این تیم انتقاد کردند و معتقد بودند اگر او عملکرد بهتری در دقایق پایانی داشت و می‌توانست بازی را مدیریت کند، این تیم حالا به جام‌جهانی رسیده و نیازی نبود راهی مرحله دشوار پلی‌آف شود. به‌خصوص که در این دوره برخلاف سال‌های گذشته شکل برگزاری پلی‌آف تغییر کرده و از بازی با یک تیم برای رسیدن به دور نهایی خبری نیست. یاران رونالدو که در این مسابقه تنها به یک تساوی نیاز داشتند درنهایت با این شکست دوم شدند و صربستان پس از غیبت در یورو 2020 این‌بار جواز حضور در جام‌جهانی را به دست آورد. جالب اینکه آنها از زمان استقلال از یوگسلاوی سابق موفق به حضور در جام ملت‌های اروپا نشده‌اند اما در این مدت تنها یک‌بار در جام‌جهانی غایب بودند.
بازگشت ناموفق زلاتان
در گروه B هم اسپانیا به‌عنوان مدعی نخست مطرح بود و سوئد و یونان هم باید برای رسیدن به رتبه دوم و حضور در پلی‌آف تلاش می‌کردند. البته لغزش اسپانیا سبب شد سوئد این فرصت را پیدا کند تا حتی شانس صدرنشینی داشته باشد و در این گروه هم کار صعود به دیدار حساس هفته پایانی دو تیم کشیده شد. درنهایت این شاگردان لوئیس انریکه بودند که با یک گل سوئدی‌ها را مغلوب کرده و بلیت قطر را رزرو کردند. سوئد هم پس از بازگشت زلاتان ابراهیموویچ که مدتی پیش از بازی‌های ملی خداحافظی کرده بود، امیدوار بود بتواند در این گروه شگفتی‌ساز شود اما آنها هم حالا باید در پلی‌آف به‌دنبال کسب سهمیه جام‌جهانی باشند. اتفاقی که به نظر می‌رسد برای آنها بسیار دشوار خواهد بود.
سقوط یک قهرمان
در گروه C اما شاهد یک شگفتی بزرگ در این دوره بودیم. ایتالیا با روبرتو مانچینی پس از قهرمانی در یورو 2020 انتظار داشت صعودی کم‌دردسر به جام‌جهانی داشته باشد اما به فاصله چند ماه از آن قهرمانی، آنها در دور گروهی انتخابی جام‌جهانی دچار لغزشی مهم و غیرقابل جبران شدند و درنهایت با توقف در روز پایانی مسابقات راهی پلی‌آف شدند. کمتر کسی فکر می‌کرد ایتالیای مانچینی که به‌تازگی رکورد بیشترین شکست‌ناپذیری در تاریخ رقابت‌های ملی را به نام خود ثبت کرده، اینچنین در دور گروهی و برابر رقبای نه‌چندان قدرتمندی چون ایرلند شمالی، بلغارستان و البته سوئیس به مشکل بخورد، اما تساوی در دو دیدار آخر که طی کمتر از یک هفته به دست آمد، باعث شد سوئیس بالاتر از آنها در گروه قرار گرفته و مستقیما به جام‌جهانی برود. سوئیسی‌ها در دور برگشت عملکرد بسیار خوبی داشتند و با چند برد پرگل تفاضل گل خود را بهتر کردند تا درصورتی‌که امتیازات‌شان با ایتالیا برابر شد، نسبت به حریف قدرتمند خود برتری داشته باشند، اما ایرلند شمالی در هفته آخر این گروه برای سوئیس بازی کرد. ایتالیا برابر این تیم به تساوی بدون گل رسید و البته حتی با برتری یک بر صفر لاجوردی‌پوشان، باز هم این سوئیس بود که در صدر جدول قرار می‌گرفت.
مانچینی حالا بیشتر از قبل حسرت پنالتی ازدست‌رفته جورجینیو در آخرین دقایق دیدار روز پنجشنبه برابر سوئیس را می‌خورد که باعث شد این تیم از رسیدن به 3 امتیاز حساس این دیدار باز بماند. او حالا می‌گوید امیدوار است تیمش در پلی‌آف به پرتغال نخورد: «ما فکر می‌کردیم صعود خواهیم کرد اما باید نتیجه‌ای را که در زمین مسابقه رقم می‌خورد، پذیرفته و قبول کنیم که عملکرد خوبی نداشتیم. یکی از امیدهای صعود بودیم و در 40 بازی گذشته تنها یک باخت داشتیم. شاید اگر در طول مسابقات بدشانس نبودیم و مصدومان زیادی نداشتیم، عملکرد بهتری ارائه می‌کردیم و کار به اینجا کشیده نمی‌شد. حالا باید راهی دیدارهای پلی‌آف بشویم و اگر بخواهم یک حریف را انتخاب کنم که دوست ندارم با آنها رودررو شویم، مسلما آن تیم پرتغال خواهد بود.»
طبق پیش‌بینی
در گروه D اتفاق غیرمنتظره‌ای رخ نداد و فرانسه به‌عنوان صدرنشین راهی جام‌جهانی شد. شاگردان دیدیه دشان در این دوره از مسابقات با 5 برد و سه تساوی و دریافت تنها 3 گل نمایشی بسیار خوب داشتند و البته پیش از دیدار پایانی خود برابر فنلاند صعود خود را قطعی کرده بودند. بازگشت کریم بن‌زما به ترکیب خروس‌ها از مهم‌ترین تغییرات این تیم در ماه‌های اخیر بود که باعث شد خط حمله این تیم عملکرد به‌مراتب بهتری داشته باشد. در روز آخر این گروه، اوکراین با دو گل در زمین بوسنی به برتری رسید و البته تا حد زیادی حضور خود در پلی‌آف را مدیون فرانسه است که در بازی همزمان با نتیجه‌ای مشابه فنلاند را مغلوب کرد تا این تیم تنها یک امتیاز برای صعود کم بیاورد.
گروهی با 3 تیم صعودکننده
گروه E یکی از دو گروهی بود که در پایان این مسابقات سه تیم صعودکننده داشت. بلژیک به‌عنوان صدرنشین به جام‌جهانی رفت و ولز و جمهوری چک نیز به دیدارهای پلی‌آف رسیدند. با توجه به اینکه مسابقات پلی‌آف قرار بود با 12 تیم برگزار شود، در این دوره مقرر شد دو تیمی که در رقابت‌های لیگ ملت‌ها عملکرد بهتری داشته‌‌اند نیز به دور بعد راه پیدا کنند که جمهوری چک یکی از این دو تیم بود. در دیدارهای آخر این گروه که سه‌شنبه‌شب برگزار شد، ولز با کسب تساوی برابر بلژیک که پیش از این صعودش را قطعی کرده بود، توانست در رتبه دوم قرار گیرد و البته حتی اگر این دیدار را واگذار می‌کرد هم به‌عنوان یکی از دو تیمی که در لیگ ملت‌ها نتیجه خوبی گرفته‌اند به پلی‌آف می‌رسید و فرقی در تیم‌های صعودکننده از این گروه ایجاد نمی‌شد.
خوش‌شانسی اتریش
در گروه F و در غیاب غول‌های فوتبال اروپا این دانمارک بود که مقتدرانه جشن صعود برپا کرد و پیش از پایان مسابقات صعودش به جام‌جهانی را قطعی کرد. آنها به همراه آلمان بیشترین امتیازات را در دور گروهی به دست آوردند و بهترین عملکرد را بین تمامی تیم‌ها ارائه کردند. تنها شکست آنها در این گروه هم در دیدار آخر و درحالی رقم خورد که صعودشان به دور بعدی مسجل شده بود و در زمین اسکاتلند با دو گل شکست خوردند تا نتوانند با امتیازات کامل صعودشان را جشن بگیرند. رقیب اصلی این تیم در این گروه اسکاتلند بود که درنهایت با وجود کسب 23 امتیاز در رده دوم قرار گرفت و با ستاره‌های نامدار خود راهی پلی‌آف شد. در این گروه نیز دو تیم به مرحله پلی‌آف رسیدند و جالب اینکه اتریش درحالی موفق به رسیدن به این مرحله شد که پشت‌سر رژیم صهیونیستی در رتبه چهارم قرار گرفته بود، اما به‌دلیل عملکرد خوبش در لیگ ملت‌ها شانس دوباره‌ای برای رسیدن به جام‌جهانی پیدا کرد.
ناکامی بدون هالند
هلند در گروه G بالاخره توانست جشن صعود برپا کند و با وجود مصدومیت سرمربی خود پیش از دیدار پایانی با سه امتیازی که برابر نروژ به دست آورد، در خانه صعود خود را جشن گرفت. لوئیس فن‌خال، سرمربی لاله‌های نارنجی پیش از این دیدار بر اثر سقوط از دوچرخه دچار مصدومیت شده بود اما روی نیمکت تیمش نشست تا با دو گل دقایق پایانی، نروژ را مغلوب کرده و به‌عنوان صدرنشین به جام‌جهانی برسند. ترکیه دیگر تیم مدعی این گروه هم در زمین مونته‌نگرو 2 بر یک پیروز شد؛ اما درنهایت در رده دوم قرار گرفت و به پلی‌آف رسید. نروژ هم تا قبل از دیدارهای این دور یکی از مدعیان جدی این گروه بود اما مصدومیت ارلینگ هالند و غیبت او در دو دیدار آخر تیمش سبب شد این تیم در گلزنی با مشکل روبه‌رو شود و یک تساوی بدون گل برابر لتونی و سپس شکست برابر هلند باعث شد پرونده این تیم در این دور از مسابقات با کسب رتبه سوم گروه بسته شود.
افول در روز آخر
در گروه H تا روز پایانی این روس‌ها بودند که صدر جدول را در اختیار داشتند و حتی در مصاف آخر برابر کرواسی شرایط به‌مراتب بهتری را دارا بودند. آنها با 2 امتیاز برتری نسبت به کرواسی با یک تساوی هم به جام‌جهانی می‌رسیدند اما در زمین حریف و در دقایق پایانی با یک گل به خودی بازی را باختند و حالا باید شانس خود را در پلی‌آف آزمایش کنند. روس‌ها اگر چند دقیقه بیشتر مقاومت می‌کردند می‌توانستند با خیالی راحت برای حضور در جام‌جهانی برنامه‌ریزی کنند اما حالا این دالیچ و شاگردانش هستند که به‌عنوان نایب‌قهرمان دوره گذشته راهی قطر خواهند شد. در این گروه اسلوواکی و اسلوونی رقبایی جدی برای دو مدعی اصلی نبودند و درنهایت هم با 14 امتیاز به کار خود پایان دادند.
صعود کم‌دردسر سه‌شیرها
برای شاگردان گرت ساوت‌گیت تساوی دور قبل برابر مجارستان می‌توانست کمی نگران‌کننده باشد. آنها در صدر جدول قرار داشتند و در دو بازی آخر خود هم باید به مصاف آلبانی و سن‌مارینو، دو تیم ضعیف گروه می‌رفتند؛ اما نمی‌توانستند خطر لهستان را دست‌کم بگیرند. درنهایت برد پرگل طی سه روز و زدن 15 گل به این دو تیم باعث شد آنها همان‌گونه که از ابتدای مسابقات پیش‌بینی می‌شد به جام‌جهانی برسند. ستاره سه‌شیرها در این دو بازی هری کین بود که توانست برابر این دو حریف ضعیف با زدن 7 گل آمار گل‌های ملی خود را تا حد زیادی بهبود ببخشد و حالا فاصله چندانی تا رسیدن به وین رونی به‌عنوان بهترین گلزن ملی انگلیس ندارد. لهستان هم که با روبرت لواندوفسکی تلاش می‌کرد رقیبی جدی برای انگلیس باشد درنهایت بازی آخر خود را به مجارستان باخت تا با فاصله‌ای 6امتیازی با صدر جدول راهی پلی‌آف شود. مجارها شاید اگر کمی زودتر به خود آمده و این نتایج قابل‌قبول را کسب می‌کردند حالا به جای لهستان راهی پلی‌آف شده بودند.
ژرمنها مثل همیشه
آلمانی‌ها کمتر اتفاق افتاده تا در دیدارهای مقدماتی جام‌های مهم به دردسر بیفتند و این‌بار هم با خیالی راحت و مقتدرانه جواز حضور در جام‌جهانی را در گروهی راحت به دست آوردند. شاگردان هانسی فلیکس در فرم بسیار خوبی قرار دارند؛ اما قرعه مناسب نیز به این تیم کمک کرد صعودی کم‌دردسر داشته باشد. تنها لغزش آنها برابر مقدونیه شمالی بود که در کمال شگفتی دیدار رفت را در خانه باختند تا یکی از مهم‌ترین شگفتی‌های این مسابقات رقم بخورد. البته ژرمنها در بازی برگشت این نتیجه را جبران کردند و با 4 گل به برتری رسیدند. در پایان دیدارهای این گروه این مقدونیه بود که بالاتر از رومانی قرار گرفت و راهی پلی‌آف شد. لغزش رومانی در دیدار ماقبل پایانی برابر ایسلند و توقف آنها در زمین خودی کار دست این تیم داد و باعث شد تنها با یک امتیاز کمتر نسبت به مقدونیه در رده دوم گروه قرار بگیرند.