ندا اظهری، روزنامه نگار: ازجمله ماموریت‌هایی که دانشگاه‌های دنیا به‌ویژه در مقاطع تحصیلات تکمیلی برعهده دارند، نیازسنجی و شناسایی نیازهای مردم و جامعه است تا درقبال آن بتوانند با تحقیق و بررسی، زمینه را برای تولید محصولات موردنیاز فراهم کنند. از این‌رو، تحصیل و تحقیق در مقاطع ارشد و دکتری که دانشجویان بیشتر وارد مرحله تولید می‌شوند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. سال‌هاست دانشگاه‌های دنیا از نسل اول و دوم که دانشگاه‌های پژوهشی بودند، فاصله گرفته‌اند و وارد مرحله سوم و چهارم شده‌اند، به این معنا که دانشگاه‌ها از پژوهش و تحقیق صرف وارد مرحله کارآفرینی و نوآوری شده‌اند. به‌عبارتی، در دانشگاه‌های نسل اول و دوم، بیش از هرچیز مباحث پژوهشی و تحقیقاتی مورد بررسی قرار می‌گیرند و معمولا دانشجویان و اعضای هیات‌علمی وارد بحث‌های عملیاتی نمی‌شوند بلکه به نظریه‌ها و ارائه نکات پژوهشی بسنده می‌کنند اما وقتی صحبت از دانشگاه‌های نسل سوم و چهارم می‌شود، یک گام پا را فراتر گذاشته و از پژوهش دور شده‌اند، به‌طوری که دانشجویان وارد مرحله بالاتری به نام نوآوری و تولید شده‌اند که می‌تواند رونق اقتصادی را برای کشورها به‌دنبال داشته باشد. این امر به‌ویژه در یک‌سال گذشته که دنیا بر اثر همه‌گیری کرونا از نظر اقتصادی دچار رکود شده، اهمیت بالاتری پیدا می‌کند. قرنطینه‌های طولانی‌مدت در بسیاری از کشورهای دنیا در یک‌سال کرونایی که گذشت، بسیاری از مشاغل را نابود و بسیاری از کارمندان و کارگران را بیکار کرد که نتیجه آن، رکود اقتصادی در بسیاری از کشورهای دنیا در سال 2020 بود و این رکود همچنان دامنگیر کشورهاست اما محققان براین باورند که چنانچه دانشگاه‌ها و صنعت مشارکت و همکاری خوبی با هم داشته باشند می‌توانند به خروج بسیاری از کشورها از رکود اقتصادی کمک کنند.
تحول در دنیا با همکاری 2 قطب مهم
مشارکت قوی بین دانشگاه‌ها و صنعت درنهایت به‌نفع اقتصاد کشورها تمام می‌شود و به‌عبارتی، پژوهش و نوآوری در دوران کرونا به‌شدت ارزش خود را نشان دادند؛ از کاندیدا شدن واکسن‌های تولید شده با کمک محققان دانشگاهی و شرکت‌های داروسازی گرفته تا فناوری‌هایی که با همکاری این دو قطب مهم در دنیا تولید شده و در دوران کرونا به کارمندان و کارگران اجازه کار به‌صورت آنلاین را داد، نشان داده که همکاری قدرتمند دانشگاه‌ها و صنعت با ایجاد پایه‌های پژوهشی و تولیدی قوی می‌توانند دنیا را متحول کنند. این تجربه موفق همکاری، به‌ویژه در کشورهایی که به‌دنبال احیا و بازسازی خود هستند، جایگاه ویژه‌ای دارد. بسیاری از متخصصان براین باورند که دانشگاه‌ها و صنعت برای یکپارچه‌کردن منابع به همکاری هم نیازمندند. یکی از نمونه‌ها، انگلیس است که کارشناسان معتقدند می‌تواند با نوآوری بیشتری عمل کند. از این گذشته، این کشور از سال 2008، هیچ رشد پربازدهی نداشته است و این روند حدود یک دهه تداوم داشت.
به گزارش گاردین، با توجه به اینکه لندن 52 درصد از کل هزینه‌های تحقیق و توسعه را در جنوب‌شرقی و شرق برعهده دارد، اما دولت برای شفاف نشان دادن میزان حمایت دریافتی از نوآوری دولتی تحت‌فشار قرار گرفته است. برخی دانشگاه‌های جدید کمک‌های مالی مناسبی را به‌عنوان این حمایت‌ها بیان می‌کنند. در اواسط دهه 1990 میلادی، دولت سوئیس دانشگاه‌های کاربردی را تاسیس کرد که در آن کارهای پژوهشی فنی در ارتباط نزدیک با صنعت انجام می‌شدند. این موسسات، در نظر کیفیت نوآوری‌های منطقه‌ای و تعداد اختراعات ثبت‌شده افزایش داشته و تا 6.8 درصد رشد نشان می‌دهد و کیفیت آن هم تا حد زیادی بهتر شده است. سوئیس دارای اقتصاد محلی بسیار قدرتمندی است، به‌طوری‌که محققان اثرات مثبتی را حتی در خارج از شهرهای بزرگ‌تر مشاهده کرده بودند. نوآوری و تولید اختراعات مختلف، به نوعی نشان‌دهنده مهارت‌های لازمی است که مستلزم همکاری دانشگاه‌ها و صنعت است.
فناوری‌های جدید چرخ محرکه بهبود اقتصادی
دانشگاه‌ها به‌طور قطع بدون همکاری با موسسات دیگر، صنعت و دانشگاه‌های خارجی نمی‌توانند ظرفیت‌های بی‌حد و حصر خود را به تولید نزدیک کنند. محققان، همکاری دانشگاه‌ها و صنایع را امری حیاتی دانسته‌اند که کشورهای درگیر با رکود اقتصادی می‌توانند از آن برای پیشبرد فعالیت‌های تجاری خود استفاده کنند تا اقتصاد خود را به‌ویژه بعد از پایان یافتن همه‌گیری کرونا احیا کنند که لازمه آن، آموزش و مهارت‌آموزی دوباره نیروهای کار، راه‌اندازی مجدد دانش در این زمینه‌ها به منظور تحول اقتصاد است. دستیابی به فناوری‌هایی چون فناوری اینترنت 5G، هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی در دوران پیش از کرونا مسیر پیشرفت را هموار می‌کند و حالا با استفاده از همین فناوری‌ها می‌توان بهبود اقتصادی را در زمینه‌های مختلفی چون سلامت و بهداشت و خرده فروشی در دنیا ایجاد کرد.
همکاری دانشگاه و صنعت، ایجاد زمینه‌ای برای نوآوری
به گزارش تایم، شرکت‌های فناوری و سرمایه‌گذاری آنها در بخش تحقیق و توسعه نوعی عامل پیشرفت به شمار می‌رود. به‌عنوان مثال، در سال 2018 گزارشی منتشر شد مبنی‌بر اینکه شرکت «الفابت» با مبلغ 16.2 میلیارد دلار، بالاترین سرمایه‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه را بین شرکت‌های دیگر به خود اختصاص داده بود که سهم بیشتری از این مبلغ به دانشگاه‌ها تزریق شده بود. علاوه‌بر این، شرکت «هوآوی» در سال 2019 اعلام کرد سرمایه‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه خود را از 13.6میلیارد دلار به 19.5 میلیارد دلار افزایش داده و قرار است طی پنج سال آینده 100 میلیارد دلار دیگر هم به سرمایه‌گذاری خود در بخش R&D اضافه کند. شواهد حاکی از آن است که شرکت «هوآوی» بین سال‌های 2015 تا 2019 بیش از 3200 نشریه دانشگاهی را تالیف کرد و با بیش از هزار موسسه آموزشی و دانشگاه همکاری داشته است که یکی از نقاط‌قوت این شرکت را در امر تولید محصولات برتر و افزایش میزان سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه آن می‌توان مشارکت با نیروهای علمی و دانشگاهی عنوان کرد. اوایل سال گذشته بود که معاون شرکت «هوآوی» اعلام کرد یک قرارداد جدید پنج‌ساله استراتژیک را با کالج سلطنتی لندن با هدف راه‌اندازی یک مرکز نوآوری منعقد کرده است. این مشارکت نمونه‌ای از اتصال اکوسیستم دیجیتال از طریق ارتباط دانشگاه و صنعت و تجارت است. این ارتباط همچنین به‌منظور بالا بردن ارزش اجتماعی چنین نوآوری‌هایی لازم است.
به‌عنوان مثال، انگلیس پایه پژوهش‌ها و استعدادهای قدرتمندی دارد که برای این کشور ارزش زیادی دارد و می‌تواند به احیای اقتصادی آن بعد از اتمام همه‌گیری کرونا کمک کند. اما اگر کشورها بخواهند این پیشرفت‌ها را به‌طور دائم و به شیوه‌ای ادامه دهند که به‌نفع کل کشور تمام شود، آنگاه تمام فعالان در این عرصه ازجمله دولت محلی و ملی، شهرها، دانشگاه‌ها و صنعت باید تلاش کنند تا سهمی از آینده کشور خود برعهده داشته باشند.
اشتراک مزایای پژوهشی
کارشناسان براین باورند که تحقیق و توسعه می‌تواند بنیاد استراتژی‌های شهری دانشگاه‌ها را شکل دهد. در تعریف برنامه‌های شهری، یک دانشگاه باید مناطق محلی و بومی و به‌عبارتی، منطقه‌ای گسترده را مد نظر قرار دهد که به بازسازی اقتصاد بعد از همه‌گیری کرونا کمک می‌کند. محدودیت‌های مالی بسیار زیادی در دوران بعد از کرونا به وجود خواهد آمد که ممکن است تلاش‌های تحقیق و توسعه را دچار چالش کند. درمجموع، دانشگاه‌ها باید نسبت به نقشی که در کشورها و برای بهبود اوضاع آن دارند، احساس مسئولیت کنند. در بیشتر موارد، این امر نشانگر ارزش دادن آنها به جوامع محلی خواهد بود. دانشگاه‌ها همچنین در ایجاد و شکل‌گیری مراکز تحقیقاتی شهری باید منافع عموم مردم را در ذهن داشته و پذیرای ایده‌های موفق و کاربردی از دل جامعه باشند.
رشد نسل بعدی محققان
درحالی که سرمایه‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه منجر به شکل‌گیری ایده‌های جدید و به‌دنبال آن تولید فناوری‌های نوین در دنیا می‌شود، به ایجاد توسعه بستر اقتصاد دانشی شامل تربیت افراد مهارت‌دیده در‌برابر فناوری‌های آینده کمک می‌کند. مدیر سیاست دولتی شرکت فناوری‌های «هوآوی» معتقد است که ما اکنون در نقطه اوج هستیم، اگر به آینده نگاه کنید، شاهد تحول یا تغییر در فناوری‌های ICT به‌عنوان یکی از اهداف خاص برای تولید هدفمند فناوری هستیم. از آنجایی که این امر در تمام صنایع نفوذ دارد، همواره به‌دنبال این اثر بسیار قدرتمند بوده‌ایم. البته این تغییر نیازمند استفاده از افراد بامهارت است که یکی از ارزشمندترین خروجی‌های مشارکت‌های دانشگاه و صنعت به‌شمار می‌روند.
اقتصاد آلمان، ناجی اروپا از بحران کرونا
زمانی که همه‌گیری کرونا دنیا را فرا گرفت، گروه «بائر»، سازنده کمپرسور صنعتی مستقر در شهر مونیخ، طرح تجاری خود را پاره کرد و برنامه جدیدی نوشت. با توجه به اینکه مشتریان بزرگش در صنعت خودرو کم کار بودند، مشتریان دیگر که معمولا در برابر بحران مقاومت بیشتری داشتند و در موسسه‌های تحقیقاتی و بخش بهداشت و درمان متمرکز شده بودند برنامه‌های جدیدی را برای سیستم پیشرفته بازیابی هلیوم ارائه دادند. این شرکت برای جذب مشتریان بیشتر، کمپرسورهای جدیدی تولید کرد تا از این طریق بتوانند گازهای زیستی سالمی تولید کنند. محققان این شرکت، همچنین فیلتر جدیدی را اختراع و ثبت کردند که می‌تواند ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها را از هوا جذب کند. مدیر اجرایی این شرکت اعلام کرد که این به ما کمک کرده که از نظر محصولات و بازار بسیار متنوع عمل کنیم. او نتایج کار این شرکت را در سال 2020 بسیار موفق‌تر از سال 2019 اعلام کرد و معتقد است که بازار برخی محصولات این شرکت پیش از همه‌گیری کرونا هم رونق داشت اما با شروع کرونا، این رونق چند برابر شد. آلمان هم مانند بیشتر کشورهای همسایه خود در دوران کرونا با یک اورژانس جهانی بهداشت روبه‌رو شد که ویرانی‌هایی را هم برجای گذاشت. این کشور با افزایش بیکاری و سقوط صادرات و تولید، با شدیدترین رکود اقتصادی در تاریخ خود پس از جنگ مواجه شد به‌طوری که سرمایه‌های صنعت آلمان وضعیت خوبی ندارند.
با وجود این، تجربه گروه «بائر» نشان می‌دهد که آلمان هنوز هم می‌تواند در مقایسه با دیگر کشورها، از رکود خارج شده و وضعیت بهتری به خود بگیرد. درحالی که تولید ناخالص داخلی آلمان در سال 2020، 6 درصد کاهش داشته، پیش‌بینی‌های چهار اقتصاد بزرگ اروپا که در روزهای اخیر توسط بانک‌های مرکزی این کشورها منتشر شده، نشان می‌دهد که این کشورها از شرایط بسیار وخیم‌تری رنج می‌برند. به‌عنوان مثال، بانک مرکزی کشورهای اروپایی می‌گوید: «ایتالیا که به‌ویژه در روزهای نخست همه‌گیری با بحران شدیدی مواجه شده بود، با9.2 درصد و انگلیس تا 14 درصد با کاهش تولید ناخالص داخلی مواجه شده‌اند.» «پیتر آلتمایر»، وزیر اقتصاد آلمان چندی پیش گفته بود که ما شاهد یک روند مثبت و روبه‌رشدی در خلق‌وخوی مردم این کشور هستیم. شرکت‌های آلمانی برای اواخر سال 2020 مشغول برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری‌های کلان بودند و محرک‌های مالی 130 میلیارد یورویی دولت در هفته‌های بعد، روی فعالیت‌های تجاری و رونق این بخش از فعالیت‌های تجاری و صنعتی اثر مثبت داشت. به گفته کارشناسان، آلمان «لوکوموتیو اقتصادی» اروپاست که می‌تواند این منطقه و جهان را از بحران کرونایی که کشورها در آن به دام افتاده‌اند، نجات دهد. موفقیت آلمان که بزرگ‌ترین اقتصاد اروپا لقب گرفته است، تا حدود زیادی به موفقیت آن در مواجهه با ویروس کرونا بستگی دارد. این کشور در دوران کرونا در مقایسه با دیگر کشورهای اروپایی و همسایه کمترین آمار مرگ‌ومیر ناشی از کووید-19 را ثبت کرد به‌طوری که میزان کشته‌شده‌های کرونایی آلمان حدودا یک‌پنجم کشته‌های انگلیس در این روزها بوده است و همین امر باعث شد کادر درمان آلمان به اندازه انگلیس تحت فشارهای روانی و جسمی قرار نداشته باشد. البته در این میان، نمی‌توان نقش مهم واکنش مالی دولت آلمان را هم نادیده گرفت، به‌طوری‌که برلین برای تلطیف بحران کرونا، حجم زیادی از پول را آزاد کرد که در فاز نخست حدود 3/1 تریلیون یورو را شامل می‌شد.