به گزارش «فرهیختگان»، یکی از مهم‌ترین عوارض شیوع کرونا در فوتبال تغییرات زیادی است که این بیماری در برنامه‌ریزی مسابقات به‌وجود آورده است و همین موضوع سبب شده دیدارها با فشردگی بیشتری برگزار شود. عاملی که می‌تواند افزایش تعداد مصدومیت و آسیب‌دیدگی بازیکنان را به‌همراه داشته باشد. براساس تحقیقی که به‌تازگی در فوتبال اروپا انجام شده، میزان مصدومیت بازیکنان در سه‌ماهه نخست فصل جاری نسبت به دوره مشابه در فصول قبلی حدود 12درصد افزایش داشته است که طبعا بخش مهمی از آن به این اپیدمی مرگبار برمی‌گردد. در لیگ ایران نیز وضعیت تفاوت چندانی ندارد و اگرچه آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد اما نگاه کلی به اخباری که درباره آسیب‌دیدگی بازیکنان در تیم‌های مختلف منتشر می‌شود حکایت از بالا رفتن قابل‌توجه آن است. به‌عنوان مثال تیم استقلال از ابتدای فصل تا به الان با مصدومیت‌های متعدد بازیکنانش مواجه شده و سرمربی این تیم از ابتدای فصل تا به الان برای هیچ‌کدام از بازی‌ها تمام نفراتش را دراختیار نداشته است. هرچند در گذشته نیز مشابه این مسائل اتفاق می‌افتاد اما به‌نظر می‌رسد در یک‌سال اخیر روند مصدومیت بازیکنان در لیگ ایران افزایش داشته است. فشردگی بازی‌ها، فرصت کم برای آماده‌سازی بین دو فصل و همچنین عوامل روحی-روانی در پی قرنطینه طولانی‌مدت و هراس از ابتلا به این بیماری از مهم‌ترین عواملی هستند که باعث شده‌اند بازیکنان بیشتر در معرض آسیب‌دیدگی قرار گیرند.
تغییرات در فصل جدید
گزارشی که به‌تازگی ازسوی یوفا تهیه شده نشان می‌دهد با بررسی بازه زمانی 10ساله اخیر میزان آسیب‌دیدگی‌ها در سه‌ماهه نخست هر فصل به‌خصوص در ماه نوامبر به اوج خود می‌رسد و در دو ماه پایانی کاهش می‌یابد. البته مقایسه 11هفته پایانی فصل گذشته با 11هفته ابتدایی این فصل چندان درست نیست چون اولی 38روز و دومی 78روز طول کشیده است.
ازسوی دیگر اینکه برخی تیم‌ها بدون زمان مناسب برای ریکاوری و استراحت بین دو فصل، مسابقات خود را آغاز کرده‌اند و همچنین تغییراتی که کووید-19 در شکل تمرینات به‌وجود آورده است باعث می‌شود کمی این مقایسه غیرمنطقی‌تر به‌نظر بیاید. یوفا در این گزارش با کمک یک کلینیک ورزشی و فناوری‌های نوین به مقایسه میزان آسیب‌ها در سه‌ماهه نخست فصل جاری تا بازه زمانی 5دسامبر پرداخته و زمان آغاز رقابت‌ها را نیز 15آگوست در نظر گرفته است. اگرچه همان‌گونه که گفته شد این قیاس ممکن است در شرایط نابرابر انجام شده باشد اما نتایج جالبی به‌دنبال دارد. مثلا درمورد تیم‌های اسپانیایی این باشگاه‌ها در این بازه زمانی مجموعا 244مسابقه برگزار کرده‌اند که درمجموع 4160ساعت-نفر بازی را در مسابقات نشان می‌دهد. ازسوی دیگر براساس این تحقیق هر تیم درمجموع 76.86جلسه تمرینی برگزار کرده است که اگر به‌طور میانگین هر جلسه تمرینی را 23.97ساعت-نفر در نظر بگیریم درمجموع 36846.7ساعت-نفر تمرین توسط تیم‌های لالیگایی برگزار شده که با توجه به میانگین استاندارد ارائه‌شده ازسوی یوفا طی سال‌های اخیر که 22مصدومیت در هر 1000ساعت بازی در مسابقات و 3.9مصدومیت در هر 1000ساعت تمرین است، باید تعداد آسیب‌دیدگی‌ها در این بازه به عدد 235.2مورد می‌رسید اما این عدد با افزایشی 12درصدی به 263مورد رسیده که بسیار نگران‌کننده است و برای باشگاه‌ها می‌تواند عواقب بدی به‌دنبال داشته باشد و همچنین باعث افت کیفیت فنی بازی‌ها شود.
در شرایط عادی آماده‌سازی تیم‌ها برای پیش‌فصل از نیمه نخست ماه جولای آغاز می‌شد و فصل جدید نیز به‌طور طبیعی از اواسط ماه آگوست استارت می‌خورد. امسال اما شروع فصل با یک‌ماه تاخیر همراه بود و نسبت به سال‌های قبل تیم‌ها استراحت کمتری هم بین دو فصل داشتند. همین موضوع باعث شده طبق پیش‌‌بینی‌های انجام‌شده در این تحقیق، نقطه اوج مصدومیت‌ها نیز یک‌ماه جابه‌جا شود و به اواخر ماه دسامبر (که در آن قرار داریم) یا اوایل ژانویه منتقل شود و تا این زمان با خطای حدود 10درصدی این عدد درمجموع به 453مورد بین تیم‌های لالیگایی برسد.
راهکارهای کاهش مصدومیت‌ها
سوال مهم اینجاست که تیم‌ها برای کاهش میزان مصدومیت‌ها چه راهکارهایی پیش‌رو دارند. ابتدا مهم‌ترین موضوع این است که الگوهای هوشمندانه‌ای برای استفاده از بازیکنان تنظیم شود. سابقه مصدومیت آنها باید به‌درستی مدنظر قرار گیرد و بررسی شود که آنها معمولا در چه برهه‌ای از فصل و بیشتر از کدام ناحیه مصدوم می‌شوند تا با برنامه‌ریزی مناسب در این زمینه، فشار روی بازیکنان کمتر شود.
تیم‌ها باید برای هر پست نفرات مختلفی داشته باشند تا در طول فصل بتوانند تغییرات لازم را در ترکیب تیم خود ایجاد کرده و فشار تنها روی یک بازیکن قرار نگیرد. در رشته‌های مانند فوتبال مهم است که با متوازن‌کردن شرایط، چه از نظر روحی و چه از نظر فیزیکی فشار روی تمامی تیم تقسیم شود تا درمجموع شاهد بازده بهتری از بازیکنان باشیم. با توجه به فشردگی بالای مسابقات لازم است در این زمینه تمهیدات لازم اندیشیده شود و مدیریتی هوشمند در تیم وجود داشته باشد.
نکته دیگری که باشگاه‌ها باید به آن توجه کنند سرمایه‌گذاری بیشتر در بخش تجهیزات پزشکی و وسایل پیشگیری از مصدومیت‌ها یا لوازم درمانی است تا بازیکنان در شرایط بسیار بهتری تحت مداوا قرار گیرند. همچنین کادر پزشکی باشگاه وظیفه بسیار مهمی در این بخش دارند و باید به‌دقت شرایط تمامی بازیکنان و سوابق آنها را زیرنظر داشته باشند و با افزایش کیفیت خدمات خود مانع از آسیب‌دیدگی بازیکنان شوند. یکی دیگر از عوامل مهمی که در این زمینه وجود دارد سن بازیکنان است. کاهش میانگین سنی تیم‌ها می‌تواند در کم‌شدن میزان مصدومیت‌ها تاثیر زیادی داشته باشد. از نظر آماری ثابت‌شده که سن بازیکن روی افزیش احتمال مصدومیت تاثیر زیادی دارد و در بازیکنان جوان این خطر به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد.
در چنین شرایطی پیش‌بینی اینکه در پایان فصل وضعیت مصدومیت‌ها چگونه خواهد بود و آیا این آمار نسبت به سال‌های قبل تغییری خواهد کرد یا نه بسیار دشوار است. همان‌گونه که پیش‌تر گفته شد، در این فصل با توجه به اینکه پارامترهای زیادی تغییر کرده و جهان درگیر مبارزه با یک بیماری همه‌گیر و خطرناک است، به‌سختی می‌توان آینده را حدس زد. عوامل مختلفی وجود دارند که می‌توانند در تغییر این اعداد و افزایش یا کاهش میزان آسیب‌دیدگی‌ها موثر باشند. اول استرس و نگرانی ناشی از شرایطی است که بیماری کرونا در محیط پیرامون بازیکنان به‌وجود آورده است. آنها دیگر همانند سابق شرایط ثابت و مشخص درطول فصل ندارند و هر لحظه این امکان وجود دارد که گرفتار ویروس کووید-19 شوند و زندگی ورزشی‌شان به خطر بیفتد. نگرانی از موضوعات مختلف باعث می‌شود تمرکز لازم را در تمرینات و مسابقات نداشته باشند و همین موضوع باعث می‌شود احتمال آسیب‌دیدگی آنها بالاتر برود.
مساله بعدی تغییرات اقتصادی گسترده‌ای است که بر اثر شیوع این بیماری به وجود آمده و باعث شده برخی باشگاه‌ها از بازیکنان خود درخواست کاهش دستمزدهایشان را داشته باشند و حتی رقم‌های پرداختی برای نقل‌وانتقالات بازیکنان نیز کاهش یافته است که این روند روی زندگی ورزشکاران تاثیر منفی دارد.
همچنین مراقبت‌های پزشکی برای درمان مصدومیت‌ها در این دوران تغییرات زیادی کرده و باعث شده مشکلاتی برای بازیکنان ایجاد شود. کادر پزشکی تیم‌ها علاوه‌بر مراقبت از سلامت بازیکنان درمقابل کرونا باید برای جلوگیری از مصدومیت‌ها یا کاهش دوران نقاهت بازیکنان نیز برنامه‌ریزی داشته باشند و این موضوع کار را هم برای کادر درمانی و هم برای بازیکنان سخت‌تر می‌کند.
نیاز به مراقبت از بازیکنان
یکی دیگر از مشکلات بازیکنان عوارض ابتلا به کرونا برای آنهاست که ممکن است تا مدتی آنها را درگیر خود کند و اگر بیماری در مراحل پیشرفته خود باشد روی عملکرد تنفسی و ریه آنها نیز تاثیرگذار بوده و حتی ممکن است آینده ورزشی آنها را نیز به خطر بیندازد. به این ترتیب ابتلا به این بیماری ممکن است در آینده باعث افزایش میزان مصدومیت آنها شود و در درازمدت برای آنها مشکل‌ساز باشد.
این موضوع را باید در نظر گرفت که بسیاری از تیم‌ها بازیهای عقب‌افتاده در تقویم خود دارند که باعث می‌شود فشردگی مسابقات آنها بیشتر شود. برای محاسبه اینکه در پایان این فصل چه میزان آسیب‌دیدگی بین بازیکنان خواهیم داشت با فرض اینکه همین روند فعلی تا پایان مسابقات نیز ادامه داشته باشد این گزارش فرمول قبلی را لحاظ کرده و به آمار جالبی رسیده است. اگر تعداد 1053بازی را برای مجموع 20تیم لالیگایی در نظر بگیریم درمجموع میزان آسیب‌دیدگی در تمرینات و همچنین بازی‌ها به عدد 922.86مورد با ضریب خطای 10درصد خواهد رسید که آمار زیادی محسوب می‌شود و لازم است مربیان و کادرفنی تیم‌ها برای اصلاح روند فعلی و بهتر شدن شرایط گام‌های مهمی بردارند.
طبق این گزارش و با بررسی موارد ابتلای بازیکنان به ویروس کرونا این نتیجه‌گیری صورت گرفته که هرگاه بازیکنان کمتر دراختیار باشگاه بوده‌اند و نظارت کافی بر عملکرد و رفت‌وآمد‌های آنها وجود نداشته، میزان ابتلای آنها به کرونا افزایش داشته است. به همین دلیل در دو ماه آگوست و نوامبر این عدد افزایش پیدا کرد. در شرایط کنونی و درحالی که در تعطیلات کریسمس و همچنین سال نوی میلادی قرار داریم این افزایش بازهم به‌خوبی دیده می‌شود که مهم‌ترین دلیل آنها عدم رعایت مسائل بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی ازسوی بازیکنان است.
بسیاری از آنها در میهمانی‌های خانوادگی یا پرتعداد شرکت می‌کنند و همین موضوع باعث می‌شود شانس ابتلای آنها افزایش یابد. ابتلای بازیکنان به کرونا باعث می‌شود حداقل 15روز در قرنطینه باشند و از حضور در مسابقات محروم شوند که این اتفاق به باشگاه لطمه می‌زند. به همین دلیل آنها باید با رعایت کامل پروتکل‌ها خطر را از بازیکنان دور کرده و از واردشدن استرس غیرضروری به آنها جلوگیری کند. باشگاه‌ها به‌خصوص در اسپانیا در این زمینه به‌خوبی توانسته‌اند بیماری را مهار کنند و آماری که در تیم‌ها وجود دارد از میانگین کشور اسپانیا کمتر است و تنها در زمانی که بازیکنان برای حضور در دیدارهای ملی مجبور شدند به کشورهای خود برگردند این آمار کمی بالا رفت. در ادامه با وجود افزایش میزان مبتلایان در کل کشور اما باشگاه‌ها به‌خوبی از عهده مهار این بیماری برآمدند و توانستند خطر را از بازیکنان خود دور کنند.
دردسرهای بازیکنان کرونایی در انگلیس
اتفاقی که روز دوشنبه در لیگ انگلیس افتاد شاید نتیجه سهل‌انگاری در همین زمینه بوده است. پس از انتشار خبر ابتلای کایل واکر و گابریل ژسوس به کرونا، باشگاه منچسترسیتی این دو بازیکن خود را به قرنطینه فرستاد و دیدار روز شنبه این تیم برابر نیوکاسل هم برگزار شد اما عصر دوشنبه خبر رسید سه بازیکن دیگر سیتی‌زن‌ها هم به کرونا مبتلا شده‌اند. با توجه به اینکه خطر ابتلای سایر بازیکنان تیم نیز وجود داشت درنهایت دیدار آنها برابر اورتون که قرار بود دوشنبه‌شب برگزار شود لغو شد و قرار است در تاریخ دیگری برگزار شود.
شاگردان گواردیولا طی هفته آینده دو دیدار حساس برابر چلسی در لیگ و همچنین با منچستریونایتد در نیمه‌نهایی جام اتحادیه پیش‌رو دارند که لغو احتمالی این دو مسابقه می‌تواند مشکلات آنها را بسیار بیشتر کند. آنها در شرایط کنونی احتمالا در ماه می سال آینده مجبورند طی 16روز 7مسابقه برگزار کنند که این اتفاق می‌تواند به‌شدت به‌ضرر این تیم باشد و باعث افزایش تعداد مصدومان تیم شود. آنها که در این فصل در شرایط خوبی نیستند و به وضوح افت کرده‌اند در این شرایط احتمالا اوضاع بدتری نیز در ادامه فصل خواهند داشت و شاید خیلی زود از بین مدعیان قهرمانی در لیگ انگلیس خارج شوند.
البته با توجه به تغییراتی که در قوانین جام اتحادیه ایجاد شده، درصورتی‌که دیدار آنها برابر یونایتد به تعویق بیفتد، از این مسابقات حذف نمی‌شوند و این مسابقه در تاریخ دیگری برگزار خواهد شد. با این حال هرچه تعداد بازیهای معوقه آنها بیشتر شود در اواخر فصل با فشردگی بیشتری مواجه خواهند شد به‌خصوص اگر در لیگ قهرمانان نیز بتوانند به مراحل پایانی صعود کنند.
در آستانه سال نوی میلادی افزایش تعداد مبتلایان به کرونا در این باشگاه و چند تیم دیگر انگلیسی نشان می‌دهد بازیکنان در این مقطع از فصل توجه کمتری به رعایت پروتکل‌های بهداشتی دارند و درنتیجه با ابتلا به کرونا مشکلات زیادی را برای تیم‌های خود ایجاد می‌کنند. غیبت آنها در مسابقات از یک‌طرف و همچنین تعویق مسابقات همچون نمونه اخیر از طرف دیگر باعث می‌شود برنامه‌ریزی باشگاه‌ها برای فصل کاملا به‌هم بریزد و حتی ممکن است به قیمت از دست رفتن شانس قهرمانی آنها در تورنمنت‌های مختلف باشد.
* نویسنده: سیامک خاجی، روزنامه‌نگار