به گزارش «فرهیختگان آنلاین» به نقل از آنا، با شیوع ویروس کرونا و نقش تأثیر گذار قرنطینه و فاصله گذاری اجتماعی در مهار این بیماری، محدودیت‌هایی برای بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی از جمله فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی مراکز آموزش عالی و دانشگاهها بوجود آمده است. در کنار لزوم مقابله با کرونا و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، موضوع انجام بهینه این فعالیت‌ها نیز باید مورد توجه باشد. از این رو با توجه به جایگزینی طرح فاصله گذاری هوشمند به جای فاصله گذاری اجتماعی، انجام فعالیت‌های پژوهشی در دانشگاهها می‌تواند ضمن رعایت کلیه موارد پروتکل‌های بهداشتی توصیه شده از سوی مراجع ذیصلاح انجام شود.
دانشگاه آزاد اسلامی در جایگاه یکی از ارکان قدرتمند علمی کشور و به عنوان یک دانشگاه پیشرو و حل مساله، همواره در تلاش است با تکیه بر توانمندی نیروی انسانی و امکانات و ظرفیت تجهیزاتی خود در حل مسائل و مشکلات کشور گام‌های اساسی بردارد و در جهت توسعه و پیشرفت کشور به ویژه در مقاطع حساس و سرنوشت ساز، فعالانه به ایفای نقش بپردازد.
در این راستا با توجه به شرایط خاص پیش آمده در کشور به دلیل شیوع ویروس کوئید ۱۹، به منظور بهره برداری بهینه از امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی برای کمک به رفع نیازهای بهداشتی جامعه و از سوی دیگر پاسخگویی به نیازهای پژوهشی ضروری، بخصوص نیازهای تحقیقاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی، شیوه نامه فعالیت آزمایشگاهها و کارگاهها در دانشگاه آزاد اسلامی تدوین شد.
اهداف استفاده از آزمایشگاهها و کارگاهها
از اهداف این شیوه نامه کمک به انجام فعالیت‌های پژوهشی ضروری مربوط به رساله‌های دکترای تخصصی و پایان نامه‌های کارشناسی ارشد و دکترای حرفه‌ای، تسهیل شرایط استفاده از امکانات آزمایشگاهی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی و کمک به کاهش حجم جابه جایی دانشجویان بین محل سکونت و تحصیل است.
همچنین قرار است از امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی واحدهای دانشگاهی برای تولید محصولات یا ارائه خدمات در راستای خدمت رسانی به جامعه و نظام بهداشتی و درمانی کشور به منظور مقابله با ویروس کرونا استفاده شود.
آزمایشگاهها و کارگاه‌های واحدهای دانشگاهی همکاری خود را با واحدها و سازمانهای خارج از دانشگاه ازجمله واحدهای صنعتی، گمرک، سازمان ملی استاندارد ادامه خواهد داشت.
نیازهای آزمایشگاهی و کارگاهی ضروری طرحهای پژوهشی اعضای هیات علمی دانشگاه مرتفع می‌شود. امکان انجام ارزیابی‌های دوره‌ای ضروری تجهیزات آزمایشگاهی پیشرفته و رعایت اصول نگهداری آنها به منظور جلوگیری از خسارت‌های احتمالی فراهم شده است.
ملاحظات اصلی برای جلوگیری یا کاهش خطرات ویروس کرونا
برای به حداقل رساندن ریسک انتقال ویروس و ابتلا به کرونا در زمان حضور افراد در محیط‌های آزمایشگاهی و کارگاهی ضمن رعایت پروتکل‌های ارائه شده از سوی مراجع ذیصلاح کشور در این خصوص، رعایت کلیه موارد بهداشتی در هنگام حضور و فعالیت در محیط آزمایشگاهی و کارگاهی الزامی است.
به منظور ایجاد فاصله مطمئنه بین افراد حاضر و کنترل بهتر فضا در آزمایشگاه، بر اساس پروتکل‌های بهداشتی لازم است حداکثر تعداد افراد حاضر در آزمایشگاه طوری تعیین شود که اصول فاصله گذاری اجتماعی رعایت و فاصله افراد کمتر از ۲ متر نباشد.
همه سطوح و وسایل و تجهیزات مورد استفاده در هر نوبت کاری در انتهای کار با نظارت مسئول آزمایشگاه با مواد ضدعفونی کننده مناسب (مطابق با پروتکل‌های بهداشتی توصیه شده) بطور کامل ضدعفونی شود.
همه افراد حاضر در محیط آزمایشگاه یا کارگاه همواره از دستکش و ماسک بهداشتی استفاده کنند. باید از ورود افراد با علایم مشکوک به کرونا به محیط آزمایشگاه و کارگاه اکیداً ممانعت شود.
در صورت فعالیت همزمان چندین آزمایشگاه، از تردد غیر ضروری بین آزمایشگاهها خودداری شود.
انجام امور آزمایشگاهی و کارگاهی پایان نامه‌ها و رساله‌های دانشجویی
هریک از واحدهای دانشگاهی در اسرع وقت نسبت به آماده سازی فضای آزمایشگاهی یا کارگاهی مورد نیاز برای انجام پروژه‌های تحقیقاتی مربوط به پایان نامه‌ها و رساله‌های دانشجویی متناسب با شرایط خاص فعلی اقدام کنند. برای این منظور حتی الامکان ضمن استقرار تجهیزات و امکانات مورد نیاز دانشجویان در آزمایشگاههای مشخص، نسبت به تهیه اقلام بهداشتی مورد نیاز برای کار در این فضاها از قبیل مواد ضدعفونی کننده مناسب سطوح، دست و همچنین ماسک بهداشتی و عینک اقدام کنند.
در صورتی که امکان تأخیر در انجام آزمایش‌های مربوط به پایان نامه یا رساله دانشجویان تحصیلات تکمیلی وجود نداشته باشد و در صورت ضرورت برای حضور دانشجو در آزمایشگاه، باید تا در هر واحد دانشگاهی، درخواست مربوطه از سوی استاد راهنمای پایان نامه/رساله به معاونت پژوهشی/علمی واحد ارسال شود. معاونان پژوهشی/ علمی واحدهای دانشگاهی موظفند با هماهنگی مدیر آزمایشگاههای واحد بر اساس ظرفیت آزمایشگاهها نسبت به تنظیم برنامه زمانبندی مطابق این شیوه نامه برای حضور دانشجویان معرفی شده اقدام کنند.
حضور شیفتی کارشناسان آزمایشگاهی
حضور فیزیکی کارشناسان آزمایشگاهها به صورت شیفتی در آزمایشگاههای فعال برای انجام پروژه‌های تحقیقاتی مربوط به پایان نامه‌ها و رساله‌های دانشجویی ضروری است.
در صورتی که به لحاظ نیاز به تخصص و مهارت فنی کارشناس آزمایشگاه، امکان جایگزینی افراد دیگری در نوبت‌های کاری وجود نداشته باشد و لازم باشد تا کارشناس آزمایشگاه در تمام روزهای هفته حضور داشته باشد، امکان شناور کردن حضور کارشناس وجود دارد. ضمناً به منظور جبران زحمات کارشناس مربوطه، پرداخت فوق العاده اضافه کار به نسبت ساعات حضور فیزیکی بلامانع است.
در طی دوره تعطیلی دانشگاه، حتی الامکان طوری برنامه ریزی شود که آزمایش‌های مربوط به رساله یا پایان نامه تا ساعت پایان کار اعلام شده یعنی ۱۳:۳۰ انجام یابد. در صورتی که بنا به ضرورت و بدلیل زمان بر بودن فرایند آزمایش، نیاز باشد تا دانشجو بیش از این ساعت (حداکثر تا ساعت ۱۶:۳۰) در آزمایشگاه حضور داشته باشد، کارشناس آزمایشگاه به نسبت ساعات اضافه حضور فیزیکی بعد از ساعت پایان کار می‌تواند از فوق العاده اضافه کار برخوردار شود.
امکان استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی محل سکونت دانشجویان
با توجه به تعدادی از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی در شهرهای غیر از محل سکونت خود اشتغال به تحصل دارند و نظر به ضرورت رعایت توصیه‌های بهداشتی و راهکارهای ارائه شده برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا، حجم جابجایی افراد باید کاسته شود. این دسته از دانشجویان می‌توانند از امکانات موجود آزمایشگاهها و کارگاه‌های واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی محل سکونت خود استفاده کنند.
به منظور کاهش حجم جابجایی، دانشجویان ابتدا می‌توانند به واحد مقصد (واحد محل سکونت) مراجعه و درخواست خود را ارائه کنند. واحد دانشگاهی مقصد در صورت داشتن امکانات آزمایشگاهی مورد نیاز، موظف است سریعاً درخواست دانشجو را از طریق سیستم اتوماسیون اداری به واحد مبدأ (واحد محل تحصیل دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی) ارسال نماید. واحد مبدأ موظف است در صورت تصویب پروپوزال دانشجو، در اسرع وقت نسبت به ارائه معرفی نامه برای استفاده از امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی واحد دانشگاهی مقصد اقدام کنند.
امکان استفاده دانشجویان تحصیلات تکمیلی از تسهیلات ریالی
دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی در صورت عدم استفاده از تسهیلات بخشنامه حمایت از پایان نامه‌های دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترای حرفه‌ای و رساله‌های دکترای تخصصی در واحد محل تحصیل، می‌توانند از اعتبار تا سقف ۳۰ میلیون ریال (برای دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترای حرفه‌ای) و تا سقف ۶۰ میلیون ریال (برای دانشجویان دکترای تخصصی) از امکانات و تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی واحدهای دانشگاهی مقصد، (بر اساس تعرفه تهیه شده توسط مرکز خدمات آزمایشگاهی استان مربوطه) استفاده کنند.
هزینه‌های مذکور با توجه به مستندات مربوطه از طریق حساب فیمابین واحدهای دانشگاهی مبدأ و مقصد قابل انتقال و تسویه خواهد بود. بدیهی است درصورتیکه دانشجو از تسهیلات بخشنامه یاد شده بهره مند شده و یا اینکه تا سقف اعتبار مورد اشاره در این شیوه نامه از امکانات و تجهیزات آزمایشگاهی واحد دانشگاهی مورد تقاضا استفاده کرده باشد، باید برای برخورداری از امکانات و تجهیزات آزمایشگاهی و کارگاهی هزینه‌های مربوطه را مطابق با تعرفه تهیه شده توسط مرکز خدمات آزمایشگاهی استان مربوطه پرداخت کند. تخفیفات خدمات آزمایشگاهی شامل حال چنین دانشجویانی نیز می‌شود
انجام امور آزمایشگاهی و کارگاهی طرحهای پژوهشی
در صورت ضرورت به استفاده از امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی برای انجام طرحهای پژوهشی، چنانچه به هیچ عنوان امکان تعویق زمان انجام آزمایشات مربوطه وجود نداشته باشد لازم است درخواست استفاده از امکانات آزمایشگاهی/کارگاهی واحد با ذکر دلایل توجیهی توسط مجری طرح به معاونت پژوهشی/علمی واحد ارائه شود.
معاونان پژوهشی/علمی واحدهای دانشگاهی موظفند با درنظر گرفتن شرایط آزمایشگاههای واحد و با توجه به اولویت‌های موجود، نسبت به بررسی درخواست‌ها اقدام کنند. در صورت تأیید معاونت پژوهشی واحد امکان استفاده از امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی برای مجری طرح فراهم خواهد بود. اجرای طرحهای برون دانشگاهی در اولویت قرار دارد.
برای انجام آزمایشات مربوطه تنها حضور یکی از همکاران طرح به همراه مجری در آزمایشگاه امکانپذیر است.
مجری طرح موظف است هزینه‌های مربوط به استفاده از امکانات و تجهیزات آزمایشگاهی برای اجرای طرح پژوهشی خود را بر اساس تعرفه تدوین شده توسط مرکز خدمات آزمایشگاهی استان مربوطه پرداخت کند.
استفاده از امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی برای ارائه خدمات در راستای مقابله با ویروس کرونا
استفاده از امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی واحدهای دانشگاهی به منظور تولید محصولات بهداشتی و همچنین ارائه خدمات آزمایشگاهی در راستای مقابله با کرونا ضمن رعایت پروتکل‌های بهداشتی برای حفظ سلامت نیروی انسانی شاغل در آزمایشگاه و کارگاه با نظر روسای واحدهای دانشگاهی در اولویت است. باید گزارش محصولات و خدمات ارائه شده در این خصوص به پژوهشگاه و شبکه آزمایشگاهی دانشگاه ارسال شود.
با توجه به فعالیت تعدادی از آزمایشگاههای واحدهای دانشگاهی به عنوان آزمایشگاه همکار استاندارد یا در قالب ارائه خدمات آزمایشگاهی و کارگاهی به واحدهای صنعتی خارج از دانشگاه، در صورت وجود تقاضا، ارائه خدمات مذکور بر اساس شرایط واحد و اولویت‌های برنامه آزمایشگاهها و کارگاهها با نظر روسای واحد بلامانع است.
فعالیت آزمایشگاهها و کارگاهها برای این منظور باید همچنان با رعایت کلیه پروتکل‌های بهداشتی توصیه شده صورت گیرد.
استفاده از بستر فضای مجازی برای رفع مشکلات تحقیقاتی دانشجویان
با توجه به تعطیلی ناپذیری فعالیت‌های پژوهشی و به منظور تسهیل روابط بین دانشجو و اعضای هیئت علمی در راستای راهبری رساله‌ها، پایان نامه‌های دانشجویی، پروژه، کارآموزی و ...، واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی موظف هستند از بستر فضای مجازی استفاده مؤثر کنند.