به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، نمی‌توان برنامه‌ای با محوریت آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها، آن هم با حضور رئیس‌جمهور و در «دانشگاه تهران» داشت، اما فقط انتظار چند تبریک و تقدیر و نواختن «زنگ» کلاس‌های درس داشته باشیم، به‌خصوص اینکه از روزهای گذشته‌اش نیز «پیوست»های حاشیه‌ای قابل‌توجهی با دعوت از میهمانان و آماده‌سازی فضای برنامه تهیه و اعمال شده باشد. به هرحال مراسم آغاز سال تحصیلی جدید با هفتمین سخنرانی رئیس‌جمهور روحانی، روز گذشته در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد و می‌شد پیش‌بینی کرد در خارج از فضای «فریز» و تصویرسازی شده که چند رسانه دولتی از این مراسم مخابره کردند، «حواشی» وارد «متن» این مراسم شود. در این مراسم که عنوان شد «گعده دانشگاهیان» بوده، وزرای بهداشت و علوم، روسای دانشگاه تهران، علوم پزشکی تهران به همراه یک عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی و یک دانشجو به نمایندگی از دانشجویان در این مراسم به سخنرانی پرداختند؛ برنامه‌ای که تا تنظیم این گزارش حتی محور حرف‌های نماینده دانشجویان در آن منتشر نشده است.
روحانی حرف دلش را راحت زد
بعد از پایان اظهارات وزرای بهداشت و علوم و دیگر سخنران‌ها، رئیس‌جمهور مقابل تریبون قرار گرفت؛ اگر بخواهیم صحبت‌های روز گذشته روحانی را با سال‌های قبل مقایسه کنیم، یک تفاوت عمده دیده می‌شود؛ روحانی برخلاف گذشته «حرف دلش» را درباره اداره دانشگاه‌ها زد. او برخلاف وزیرش که از پذیرش دانشجویان شهریه‌پرداز با سطح کیفیت پایین ابراز نگرانی داشت، به فاصله چند دقیقه موضع دیگری را عنوان کرد، بدون مقدمه و مؤخره از حضور سازمان‌های خصوصی در دانشگاه‌ها گفت و استراتژی حل مساله دانشگاه را تقویت دانشگاه‌های مهارتی عنوان کرد: «گسترش فضای دانشگاه بدون کیفیت، مطلوب ما نیست. فضای کمی و کیفی باید در کنار هم قرار بگیرد. دانشگاه در رشته‌های مختلف به وظایف و رسالت خودش به‌خوبی عمل کرده است. نسبت به دنیا خیلی عقب نیستیم و حرکت‌های خوبی داشتیم. علم پایه مهارت و پیشرفت است در تمام امور، اما علم باید در کنار مهارت و نیازمندی‌های جامعه برای به دوش گرفتن بار مسئولیت و اشتغال باشد. شما ممکن است بگویید شغل کافی برای فرد تحصیلکرده نیست، در جای خود درست است؛ اما یک فارغ‌التحصیل که مهارت دارد، زودتر به شغل می‌رسد تا عالمی که علم را خوب می‌داند و در مغزش مطالب علمی انباشته شده است.»
البته او حرف‌های «لبه‌داری» هم زد و از پژوهش‌فروشی و نه علم‌فروشی گفت؛ موضوعی که به سرعت از آن عبور کرد: «دانشگاه جایی است که برای ادامه و تنظیم فعالیت پژوهشی و دانشی باید فعال باشد. علم‌فروشی نکنید، اما پژوهش‌ها را بفروشید. کاری کنید که با ارزش بالا و والا در جامعه خودمان و دنیا عرضه شود. در آینده می‌شود دانشگاه به خودکفایی برسد. دانشگاه را باید به بخش خصوصی وصل کرد. بخش خصوصی آن کسی است که نیمه‌شب هم برای کسب درآمد بیرون می‌رود، منتظر صف و مشتری است، اما کارمند ساعت کاری دارد و منتظر تمام شدن مشتری است. کار خصوصی و دولتی فرق دارد و ما باید دانشگاه را به بخش خصوصی نزدیک کنیم.»
البته اوج اظهارات «دانشگاهی» رئیس‌جمهور موضع صریح درباره پذیرش دانشجوی شهریه‌ای در دانشگاه‌های دولتی بود. او به تعبیری گفت: «حالا ما یک اشکالی روی فروش علم هم بیاوریم؛ یک جوان پولدار، شب در دانشگاه اگر فضا و استادی هست که درس بدهد، خب بگذارید درس بخواند، اما اگر تنها به این دلیل که نمره کنکور را نیاورده، این درست نیست که نگذاشت درس بخواند.»
به هرحال در روزی که حسن روحانی دوباره از «رفراندوم» حرف زد، بخشی قابل‌توجهی از صندلی‌های سالن علامه امینی دانشگاه تهران «خالی» بود و روحانی با کمترین دردسر حرف‌های خود را به پایان رساند.
حرف‌های خیلی «شیک» اساتید
قبل از آغاز سخنرانی رئیس‌جمهور روحانی، وزرای علوم و بهداشت و روسای دانشگاه‌های تهران و علوم‌پزشکی تهران نیز به سخنرانی پرداختند. سعید نمکی، وزیر بهداشت یکی از این سخنرانان بود. اظهارات او کمی جدی‌تر از دیگر سخنرانان در حوزه مسائل دانشگاه بود. البته مشخص بود که بعد از ماجراهای صندلی‌فروشی در برخی دانشگاه‌ها انتظار دیگری برای توضیحات بیشتر او آن هم در تریبون دانشگاه تهران وجود نداشته باشد. او همان اول نیز به همین موضوع اشاره می‌کند و از پذیرش دانشجویان با رتبه‌علمی پایین برای جبران کمبودهای مالی گله دارد: «نباید دانشگاه را محل درآمد تصور کنیم و به این دلیل دانشجوی بورسیه یا شهریه‌پردازی را جذب کنیم که تفاوت علمی فاحشی با دانشجویان رتبه‌های برتر دارد. در سال ۱۹۶۰ تئودور شولتز، رئیس انجمن آمریکا بود؛ او عقیده جالبی داشت که می‌گفت دانشگاه محلی است که هر پولی در آن وارد می‌شود، سرمایه‌گذاری است نه هزینه. البته یک شرط دارد و آن اینکه اثر این سرمایه‌گذاری را در اقتصاد ملی در دوره‌های پنج تا ۱۰ ساله ارزیابی کنید.»
او البته در ادامه به آماری از بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی اشاره می‌کند و می‌گوید: «امروز ۴۴ درصد از بیکاران کشور را افراد دارای مدرک کارشناسی به بالا تشکیل می‌دهند، در ساختار تربیت نیروی انسانی باید بازنگری کنیم. دانشگاه‌ها اقدام به پذیرش بالای دانشجویان در مقاطع تحصیلات تکمیلی می‌کنند و دانشجویان نخبه پس از فارغ‌التحصیلی انتظار اشتغال دارند و ما برای آنها شغل ایجاد نکرده‌ایم، چون از همان روز اول که این دانشجو را پذیرش کردیم، به جایگاه ارائه خدمت به او - که یکی از گرفتاری‌های امروز ما است - فکر نکرده‌ایم.»
رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی تهران نیز یکی دیگر از سخنران‌های این مراسم بود. او ابتدا از مشکلات حوزه پژوهشی گفت: «حوزه پژوهش با اینکه حدود ۱۳درصد هیات‌علمی کشور را دارد، اما حدود ۳۰ تا ۳۳ درصد تولیدات علمی و مقالات کشور به این حوزه اختصاص دارد.» بعد به آمارهای قابل‌توجهی از عملکرد دانشگاه علوم پزشکی تهران اشاره می‌کند و از رئیس‌جمهور می‌خواهد در سخنرانی‌های خود جذابیت‌های دانشگاه را به رخ بکشد. البته او در پایان فرصتی را می‌یابد تا از بدهکاری 950 میلیارد تومانی سازمان تامین اجتماعی به این دانشگاه بگوید.
منصور غلامی، وزیر علوم، یکی دیگر از افرادی بود که روز گذشته به اظهارنظر پرداخت. او حرف‌های جدیدی برای گفتن نداشت و تنها به مسائلی از جمله پیشرفت‌های علمی، عملکرد مراکز علمی و ضرورت بازنگری و ساماندهی دانشگاه‌ها اشاره کرد؛ البته در خلال این اظهارنظر او مدعی شد در «حوزه صنایع دفاعی یک‌پایه تک‌تک فعالیت‌های پژوهشی دانشگاه‌ها بودند.»
سایه‌روشن مراسم
در مراسم روز گذشته، به نظر می‌رسید اتفاقات خارج از سالن محل سخنرانی رئیس‌جمهور بیشتر فضای دانشجویی به خود دارد؛ جمعی از دانشجویان طیف‌های مختلف از روزهای قبل از مراسم، خواستار اختصاص تریبون برای بیان موضوعات دانشجویی بودند که با لغو شدن این امکان، دانشجویان تصمیم گرفتند بیرون از ساختمان و در یک فضای آرام حرف‌های خود را منتقل کنند؛ البته چندنفر از نمایندگان تشکل‌های دانشجویی اعم از سیاسی و علمی برای اینکه خواسته خودشان را مستقیم به رئیس‌جمهور منتقل کنند، قبل از شروع سخنرانی او، خواسته خود را مطرح کردند.
یکی از این دانشجویان به نمایندگی گفت: «این افرادی که صحبت کردند، نماینده دانشجویان نبودند، بلکه نماینده‌های فرمایشی وزارت علوم به سخنرانی پرداختند؛ اینجا نمایندگان تشکل‌های دانشجویی هستند و زنده بودن دانشگاه به تشکل‌های دانشجویی است که شما اجازه صحبت کردن به آنها ندادید. ما همین‌جا از شما خواهش می‌کنیم اجازه بدهید دانشجویان بیایند و حرف‌شان را به شما بزنند و این فضای تملق‌گویی و فرمایشی ایجاد نشود.»
حرف‌های این دانشجو با واکنش رئیس‌جمهور روبه‌رو شد و او از اختصاص تریبون به دانشجویان در برنامه‌های 16 آذر خبر داد. اما بیرون از این سالن اتفاق دیگری در جریان بود؛ جمعی از دانشجویان با در دست داشتن پلاکاردهایی با محتوای «مراسم بدون حضور میزبانان»، «مگر دانشجو چه می‌خواست بگوید؟»، « ورود افراد زیر ۴۰ سال به داخل سالن ممنوع»، «خصوصی‌سازی رانتی غارت سرمایه ملت» و... سعی در رساندن پیام خود داشتند. البته این اعتراضات به همین جا ختم نشد و دو نفر به نمایندگی از تشکل‌های دانشجویی با حضور در صحن دانشگاه به اظهارنظر درباره این دیدار پرداختند؛ رضا میثمی به نمایندگی از بسیج دانشجویی در این تجمع گفت: «با پیگیری‌هایی که داشتیم، هیچ سهمیه‌ای به دانشجویان اختصاص ندادند و مجبور شدند در حد چند نفر آن هم به‌صورت محدود به تشکل‌ها سهمیه تنها حضور و نشستن در جلسه را بدهند. این درحالی است که ما اعتقاد داریم اینجا دانشگاه و محل گفت‌وگو است و آقای رئیس‌جمهور خارج از سخنرانی‌های رسمی که دارند باید بیایند اینجا و پای حرف دانشجو بنشینند. ما در جلسه از ایشان خواهش کردیم حالا که سخنرانی‌های فرمایشی و گزارش کارهای وزرا تمام شد، حداقل به نماینده‌های تشکل‌های دانشجویی که در این جلسه هستند اجازه بدهید چند دقیقه حرف‌های دیگری که شاید شما نپسندید را بزنند. که اگر این اتفاق می‌افتاد، می‌گفتند رئیس‌جمهور نقد و حرف را شنید. مساله‌ای که می‌خواستم بگویم این بود که 6 سال گره زدن مسائل مملکت به مذاکره چه نتیجه‌ای برای این کشور داشت. ما می‌خواستیم بپرسیم این سیاست‌های ارزی و اقدامات بانک مرکزی چه اتفاقی برای کشور رقم زد، آیا واقعا سفره‌های مردم بهتر شد یا باعث شد ده‌ها نفر مفسد اقتصادی با اعداد میلیارد دلاری سر برآورند؟ خوب بود رئیس‌جمهور بشنود که وقتی قیمت خرید مسکن سه برابر شده و طول مدت خرید به 70 سال رسیده، واقعا رئیس‌جمهور از این مسائل خبر دارند؟»
علی اسکندری، دبیر مجمع دانشجویان عدالتخواه دانشگاه تهران نیز در این تجمع گفت: «فضای جلسه قابل‌توجه بود؛ وزیر بهداشت که از فرهاد و شیرین حرف می‌زد، رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی از چرایی قراردادن مالیات برای پزشکان گفت و وزیر علوم نیز چند آمار و عدد از تعداد دانشگاه‌ها ارائه کرد. اگر رئیس‌جمهور فرصتی برای حرف‌های جدی اختصاص می‌داد و گزارش کار روسا و وزرا را در همان جلسات دولت می‌شنید، قطعا این‌گونه جلسات به این شکل برگزار نمی‌شد.» البته این تنها جمع اعتراضی نبود و گروهی دیگر از دانشجویان که نمادهایی با پوسترهای قرمز به همراه داشتند، شعارهای دیگری در اعتراض به این جلسه سرمی‌دادند؛ «نه به پولی‌سازی آموزش»، «گزینش رفاهی دانشجویان شبانه و بومی را متوقف کنید» و حمایت از افرادی که محکوم قضایی هستند ازجمله شعارهای تجمع این گروه بود.