به گزارش «فرهیختگان»، هرچند روز گذشته بررسی موادی از طرح پیشنهادی برای اصلاح قانون انتخابات ریاست‌جمهوری در دستورکار صحن علنی مجلس قرار داشت، اما همچنان در کشور هیچ حرف جدی و قابل‌تاملی درباره چگونگی برگزاری سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری که همراه با انتخابات ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا قرار است برگزار شود، نیست و در فاصله حدودا 6ماه مانده به این رویداد، با وجود زمانبر بودن فرآیندهای احتمالی برای تغییر همچنان توضیح قانع‌کننده‌ای درباره یافتن یک راه‌حل بهینه یا حتی تلاش برای رسیدن به این امر برای برگزاری انتخابات و کمک به افزایش مشارکت وجود ندارد. در سایه همین مساله و غفلتی که فعلا شاهد آن هستیم، چالشی جالب‌توجه رخ داده که نمی‌توان به‌سادگی از کنار آن گذشت. اینکه اخیرا در فضای مجازی و میان بحث‌های مختلف، سطحی از مواجهه فعالان سیاسی درباره نحوه برگزاری انتخابات صورت گرفته که بیشتر رنگ‌و‌بوی تقابل سیاسی می‌دهد تا چاره‌اندیشی برای حل مشکل، به این شکل که برخی حامیان و نزدیکان دولت معتقدند یا حداقل این‌طور ابراز می‌کنند که یگانه‌راه برگزاری انتخابات در ایام کرونا درنظر گرفتن شیوه «انتخابات پستی» و همچنین «برگزاری انتخابات در چند روز متمادی» است.

در مقابل این ایده هم برخی منتقدان دولت می‌گویند انتخابات پستی یا برگزاری انتخابات در چند روز دارای ایرادات زیادی است و قابلیت اجرایی ندارد. درباره این مواجهه چند نکته مهم مدنظر است.

کرونا یا عملکرد دولت، کدام‌یک در کاهش مشارکت بیشتر موثرند؟

اول اینکه نگاهی جامع به انتخابات سال آینده حتما به ما می‌گوید محدودیت‌ها برای گسترش مشارکت و افزایش حضور عموم مردم که در این مقطع زمانی با توجه به فشارهای بین‌‌المللی بسیار مهم و تاثیرگذار هم هست، صرفا در تدبیر برای رفع محدودیت‌های حاصل از اپیدمی کرونا خلاصه نمی‌شود چراکه پیش‌بینی‌ها و نظرسنجی‌ها همچون انتخابات مجلس یازدهم در اسفندماه گذشته گویای این است که مردم تحت فشار اقتصادی ناشی از ناکارآمدی دولت، انگیزه آنچنان زیادی برای حضور در انتخابات ندارند و از این‌رو حتی اگر کرونا هم نبود باید راهی برای افزایش مشارکت و امیدواری بیشتر مردم به تاثیرگذاری انتخابات در تغییر شرایط امروز کشور پیدا می‌شد.

مدعای این استدلال هم نظرسنجی‌هایی است که سال گذشته و پیش از زمان اعلام نظر شورای نگهبان درباره تایید و رد صلاحیت داوطلبان ورود به مجلس یازدهم انجام شد که قاطبه‌ آنها نشان می‌دادند عملکرد دولت نقش تعیین‌کننده‌ای در این امر دارد. برای مثال موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران سال گذشته در نظرسنجی از مردم تهران همین گزاره‌ها را به رای عمومی گذاشت و نتایج مهمی به دست آورد. برای مثال یکی از این نتایج، نظر مردم درباره سیاست‌های اقتصای و اجتماعی دولت بود، جایی که تنها 7.5 درصد از آنها سیاست‌های دولت را تایید می‌کردند و حدود 81درصد هم معتقد به ناکارآمدی این سیاست‌ها و اقدامات بودند.

یا در نظرسنجی ایسپا که دی‌ماه گذشته انجام شد و 41.7درصد از شرکت‌کنندگان گفتند در اعتراض به وضعیت بد اقتصادی در انتخابات شرکت نخواهند کرد. از این‌رو صرف‌نظر از اینکه چه تدبیری برای برگزاری انتخابات پیش‌بینی می‌شود، اولین موضوع این است که تلاشی صورت بگیرد تا امیدواری مردم به صندوق‌های رای و امکان تغییر از مسیر آن بیشتر شود.

تقلیل چاره‌اندیشی ملی به دعوای سیاسی

درکنار این مساله ایده‌های متفاوتی هم برای برگزاری انتخابات وجود دارد که همگی باید در کمیته‌های تخصصی دولت، مجلس و شورای نگهبان به بحث و بررسی گذاشته شده و مورد ارزیابی قرار گیرند، ایده‌هایی که برگزاری انتخابات به‌صورت پستی یا طی چند روز دو مورد از آنها و موارد دیگری ازجمله تفکیک انتخابات شوراها از ریاست‌جمهوری یا افزایش شعب نیز مفروض است.

 در این خصوص می‌طلبد همه فعالان سیاسی از هر راه‌حل مطمئنی که موجب افزایش سطح مشارکت عمومی مردم شود استقبال و تلاش کنند علاوه‌بر تدابیر قانونی، ساز و کارهای اجرایی آن‌هم به نحو دقیق پیش‌بینی شده و در عمل هم به‌گونه‌ای که بتوانند از رای مردم صیانت کنند، اجرایی شوند. آنچنان که در ابتدای متن گفتیم و قبلا هم در «فرهیختگان» توضیح داده بودیم، با توجه به اینکه قوانین مربوط به انتخابات حدود و ثغور دقیقی را مشخص کرده‌اند ازجمله اینکه انتخابات تنها باید در یک روز برگزار شود، مهم‌ترین نکته توجه به فرآیند بررسی ایده‌ها و تبدیل آنها به قانون است تا در فاصله زمانی محدود تا خرداد 1400، امکان تغییر و ایجاد بستر مناسب برای مشارکت بیشتر از دست نرود.

تلاش برای «ترامپ‌سازی» از رقیب انتخاباتی

دومین مساله مربوط به تقلیل این بحث مهم به چالش‌های سیاسی برای بهره‌بردن در رقابت‌های جناحی است. انگیزه سیاسی‌کردن این مباحث ازسوی اصلاح‌طلبان و حامیان دولت البته خیلی پیچیده نیست و می‌توان حدس نسبتا دقیقی درمورد آنها داشت. فعالان این جریان سیاسی به‌خوبی می‌دانند که به‌دلیل ناکارآمدی دولت، درکنار اپیدمی کرونا، افزایش مشارکت کار ساده‌ای نیست و هرگونه ثبت مشارکت پایین هم می‌تواند به دیگر دستاوردهای ناخوشایند دولت تدبیر و امید اضافه شود، از این‌رو می‌خواهند از عملیات روانی و رسانه‌ای برای پوشش کارنامه خود استفاده کنند.

با توجه به همین مساله چند برنامه را در پیش گرفته‌اند. اول طرح و بازنمایی ایده برگزاری انتخابات پستی؛ ایده‌ای که طرح آن‌چه به سرانجام برسد و چه به سرانجام نرسد یک ارزش افزوده برای اصلاح‌طلبان دارد و آن این است که هرگونه مخالف و منتقد این ایده را می‌توانند با ترامپ مقایسه کنند و بگویند همه مخالفان انتخابات پستی منطق‌شان مانند رئیس‌جمهور منفور ایالات متحده است. سیاسی‌بودن بیان این ایده و پروپاگاندا روی آن زمانی بیشتر مشخص می‌شود که بدانیم به‌لحاظ اجرایی دولت حسن روحانی از امکانات محدودی در این زمینه برخوردار است و از همین حالا بسیاری از مدیران و کارشناسان می‌گویند نمی‌توان بر این روش تکیه کرد.

دومین برنامه آنها ایستادن روی موضع برگزاری انتخابات در چند روز است، ایده‌ای که از یک تصور غیردقیق و غیرعلمی نشات می‌گیرد؛ این تصور که بدنه رای اصولگرایان در ساعات اولیه انتخابات پای صندوق رای حاضر می‌شوند و بدنه رای اصلاح‌طلبان در ساعات بعدازظهر و گاهی پایانی. از این‌رو اصلاح‌طلبان تصور می‌کنند اگر چنین طرحی را مدنظر داشته باشند هم می‌توانند رای بیشتری کسب کنند و هم در روزهای باقی‌مانده تا انتخابات درصورت مخالفت اصولگرایان (به‌دلیل توجه به همان منطقی که گفتیم)، جناح رقیب را مخالف افزایش مشارکت عمومی معرفی کنند.

اخبار مرتبط: