دلایل مبهم برای تعویق طرح شفافیت

به گزارش «فرهیختگان»، طرح شفافیت آرای نمایندگان همچنان به‌عنوان یکی از طرح‌های مهم و در صف بررسی در مجلس شورای اسلامی به‌شمار می‌رود. چندی پیش نیز تعدادی از نمایندگان با امضای درخواستی، خواهان بررسی خارج از نوبت این طرح در صحن علنی شدند. درخواستی خطاب به هیات‌رئیسه مجلس که در آن ذکر شده بود: «تقاضامندیم طرح شفافیت آرای نمایندگان بر اساس تبصره 1 ماده 100 قانون آیین‌نامه خارج از نوبت رسیدگی شود.» این درخواست از آنجایی وجاهت داشت که بر اساس تبصره 1 ماده 100 قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی؛ حداقل 50 نفر از نمایندگان می‌توانند از رئیس جلسه مجلس تقاضا کنند گزارش چاپ شده کمیسیون خارج از نوبت در دستور کار جلسه علنی قرار گیرد و رئیس درخواست متقاضیان را پس از صحبت یکی از متقاضیان و یک مخالف و یک موافق هرکدام به‌مدت پنج دقیقه، به رأی می‌گذارد. درصورت تصویب، رسیدگی به گزارش مورد تقاضا در همان جلسه یا جلسه بعد شروع می‌شود و با اعمال مجدد این تبصره نمی‌توان آن را متوقف کرد.

این طرح البته اولین طرحی بود که از سوی نمایندگان و با امضای بیش از 170 نماینده تحویل هیات‌رئیسه شد تا در دستور کار کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس قرار گیرد. در این میان اما فرآیند رسیدگی با قدری تاخیر شروع شد چون نمایندگان مجلس درگیر تشکیل کمیسیون‌ها بودند و یکی دو ماهی به همین منوال گذشت. بعد از آنکه مجلس فرآیند کاری منظم خود را آغاز کرد این طرح هم در دستور کار کمیسیون قرار گرفت و به‌عنوان یکی از بسته‌های 10گانه تغییر در ساختار مجلس به بحث گذاشته شد. در ابتدای شهریورماه گذشته کلیات این طرح پس از چند جلسه نقد و بررسی با رای اکثریت اعضای کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس به تصویب رسید و برای بررسی بیشتر به مرکز پژوهش‌ها فرستاده شد تا نظر تخصصی آنها هم ضمیمه طرح شود. درحالی که قرار بود پس از 2 هفته این طرح دوباره در دستور کار کمیسیون قرار گیرد، این امر به تعویق افتاد و حدودا یک ماه بعد نمایندگان از وصول آن در کمیسیون خبر دادند. در انتهای مهرماه رسانه‌ها گفتند که طرح شفافیت برای بررسی جزئیات در دستور کار صحن کمیسیون قرار گرفته است و لذا دوباره امیدها برای اتمام کار تخصصی در کمیسیون جوانه زد. در آن ایام البته اخبار حکایت از جلو بردن هر 10 بسته به موازات هم در کمیته‌های تخصصی کمیسیون داشت و حتی گفته شد که نشست مهم 24 ساعته‌ای طی دو روز با حضور رئیس و برخی نمایندگان مجلس به‌اضافه برخی کارشناسان و اساتید دانشگاه هم برای بررسی این موارد تشکیل شده است و خب اینها همه اخبار خشنود کننده‌ای بود که یکی بعد از دیگری در رسانه‌ها منتشر می‌شد. با این وصف اما هرچه افکار عمومی و رسانه‌ها منتظر نشستند دیدند که خبری از طرح نیست و ظاهرا نمی‌توان تاریخ دقیقی هم برای ارجاع آن به صحن علنی تصور کرد.

در همین حال اما اتفاق مهمی در صحن علنی مجلس افتاد. اتفاقی که نشان می‌داد انتظارها نباید از مجلس بیشتر از حدود واقعی آن باشد. در ابتدای آبان‌ماه بود که یکی از بسته‌های 10گانه به صحن آمد، بسته‌ای که می‌توان گفت بسیار کم‌حاشیه بود و صرفا تلاش می‌کرد یک سری از روندهای تخصصی و حقوقی در مجلس را اصلاح کند و در آن آمده بود که نمایندگان به‌جای ارائه پیشنهادهای خود درباره طرح‌ها و لوایح در صحن علنی می‌بایست ایده خود را در کمیسیون‌های تخصصی مطرح کنند. همین طرح اما به ناگاه با رای مخالف نمایندگان همراه شد و بسیاری را شگفت‌زده کرد، اتفاقی که به‌نظر می‌رسد روی اعضای کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس و همچنین مدافعان سرسخت شفافیت هم اثر گذاشته و آنها را از بابت رای‌آوری طرح شفافیت نگران کرده است. نگرانی‌ای که به‌جا هم به‌نظر می‌رسد و لزوم دقت حداکثری و همراه کردن قریب به اتفاق نمایندگان را بیش از پیش یادآور می‌شود.  این البته درحالی است که از همان روز اول بسیاری از نمایندگان انتقادات کوچک یا بزرگی را به طرح شفافیت داشتند و هرکدام‌شان معقتد بودند که این طرح می‌بایست سطح و ابعادی از شفافیت را مورد بررسی قرار دهد.

عدم‌وجود سازوکاری مناسب برای مصونیت نمایندگان در مقابل شفافیت آرایی که ممکن است در مناطق و حوزه‌های انتخابیه باعث چالش‌آفرینی برای جایگاه نماینده و محبوبیت او شود یکی از موضوعاتی است که از سوی برخی وکلای ملت در مجلس طرح می‌شود. از نظر این افراد، در این طرح سیستمی برای حمایت از نماینده در حوزه انتخابیه و در مقابل گروه‌های سیاسی و ارگان‌های ذی‌نفع درنظر گرفته نشده است. موضوعی که نمایندگان را نگران جایگاه، وجهه و ادامه فعالیت و همچنین وضعیت رسیدگی به حوزه انتخابیه می‌کند و اینها البته یکی دو مورد از آن تعداد از نقدهاست.

در چنین شرایطی اما همچنان که در ابتدای متن گفتیم برخی نمایندگان معتقدند که این طرح باید هرچه زودتر به صحن بیاید چراکه از یک سو ممکن است نظرات نمایندگان و مصر بودن آنها بر این امر، در انبوه فعالیت‌های روزمره گم یا کم‌اثر شود و از سوی دیگر وجهه مجلسی که قرار بود با این عنوان شناخته شود و پاسخگوی مطالبات مردم باشد با خدشه مواجه شود.  

در این راستا با سه تن از نمایندگان امضا کننده این درخواست به گفت‌وگو نشستیم و نظرات آنها را درباره این موضوعات جویا شدیم که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید، از نظر این نمایندگان درصورت درست اجرا شدن این طرح و جا افتادن آن بین مردم و همچنین آگاهی از منافع این شفافیت، بحث مصونیت بی‌معنا می‌شود.

 * نویسنده: زهره خواجوی، روزنامه‌نگار

اخبار مرتبط: