روضه‌خوانی از این رست‌خیز

به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، وقتی حرف از امام حسین(ع) می‌زنیم، وقتی می‌گیم هیات، روضه و خیلی چیزای دیگه، اگه الان اهل روضه و هیات نیستیم، اگه گاهی اوقات گلایه داریم که چرا این همه هیات میاد تو خیابون، چرا ترافیک می‌شه. اما بالاخره یه جایی از زندگی‌مون همین هیات و روضه برامون دوست‌داشتنی بوده و یه جایی وجود داشته که وقتی صدای روضه‌خون شنیدیم، یه دفعه از پا افتادیم و شکستیم و گریه کردیم. رفتیم توی دنیای بچگی‌هامون که جمع می‌شدیم تو کوچه با چادرهایی که از مادرهامون گرفته بودیم، هیاتی درست می‌کردیم و همه ذوق‌مون این بود که محرم بیاد تا بتونیم همین هیات‌های کوچیک رو راه بندازیم. حالا وقتی که کتاب‌های کآشوب‌ و رست‌خیز رو می‌خونید دقیقا همین حس و حال رو دارید. مجموعه کآشوب‌، روایت‌های واقعی و مستند از نسبت نسل‌های متفاوت امروز با واقعه‌ سال ۶۱ هجری است. در پشت جلد کآشوب‌ آمده: «این نویسندگان که شغل و گرایش‌های مختلف دارند، قرار بوده با لحن توصیفی، نسبت شخصی و زیسته خودشان با مجالس گذشته و امروز را گزارش کنند که البته، همه، دل از دست داده‌اند و اینجا و آنجا، شیفتگی از متن‌ها بیرون زده است.» رستخیر هم همین است، کتاب رست‌خیز بیشتر از آنکه روایت ارادت‌های گرم و سنتی به محرم باشد، شرح جست‌وجوی مردمانی است که به دنبال یافتن جواب پرسش‌شان راهی این مجالس شده‌اند. به بهانه روزهایی که همه برای رفتن به پیاده‌روی اربعین از هم پیشی می‌گیرند به سراغ این دو کتاب رفتیم و روایت‌هایی را از آنها داریم تا شاید ادای دینی باشد به محضر شهید کربلا.

  کآشوب‌:

در مقدمه‌اش آمده است: «نویسندگان دعوت شده به «کآشوب‌» همه تلاش کرده‌اند گزارشی صادقانه و عینی از روضه‌هایی زندگی شده بدهند. روایت‌های واقعی و مستند از نسبت نسل‌های متفاوت امروز با واقعه سال ۶۱ هجری. این کتاب تلاش کرده تا با توجه به گستره و تنوع زاویه دید نویسندگان، به یک اتفاق واحد در خود دست پیدا کند و مخاطب خود را از وحدت موجود در متن بهره‌مند کند. به همین خاطر در این کتاب از سویی لحن‌ها و روایت‌های مختلف هر یک طعم خاص خود را دارند و از سوی دیگر اثر راوی تجربه واحدی است که شبیه هیچ‌یک از تجربه‌های حاضر در متن کتاب نیست.»

کآشوب‌ حجم عجیبی از اتفاقات بسیار خوب را در خودش رقم زده و شامل بیست‌و‌سه روایت از نویسنده‌های مختلف با دیدگاه‌های متفاوت است که درباره نسبت خودشان و محرم نوشته‌اند. روایت‌ها به زبانی روشن و ساده نوشته شده‌اند و هرکدام طعم و لحن اقلیم یا فکری را دارند که نویسنده در آن رشد یافته است. دغدغه‌های متفاوت هر کدام از نویسندگان، روایت‌شان را منحصربه‌فرد کرده و یکنواختی را از کتاب گرفته است، اما وقتی وارد روایت‌ها می‌شوی، حس می‌کنی هر روایت به دنیایی غیر از روایت دیگر تعلق دارد. این پراکندگی را جز در یک چیز، یعنی پایبندی به روایت واقعی، در بقیه موارد می‌توان دید؛ از سبک روایت و اینکه مثلا راوی چندم شخص است تا مضمون روایت‌ها و اینکه هر نفر به کدام بخش از این رویداد واحد اما پر جزئیات پرداخته. اصلا وقتی کآشوب‌ را می‌خوانی ناگهان یکه می‌خوری که وه! در این حادثه تکراری دم‌دستی که همه هم دیده‌ایم، چقدر اتفاق ندیده و زاویه نرفته هست. شخصیت‌های روایت‌ها بسیار متنوع هستند: از منبری، روضه‌خوان، هیات‌دار، گریه‌کن، خادم و خادمه هیات گرفته تا عاشوراپژوه و حتی عاشوراپرهیز و حتی بچه 6 ساله مرد روضه‌خوان. روایت‌ها لهجه دارند. از کوره‌های پایین و آپارتمان‌های بالای تهران تا خاوه، قم، اصفهان، سبزوار، خوزستان و حتی تا روضه‌های خانگی کانادا! هر یک تصویر کوچکی از روضه شهر خودشان هستند. کآشوب‌ را همان اندازه که می‌توان مجموعه روایتی دید که باید خواند و از نگارگری راویانش و تصویرهای جذابی که به چمشت می‌دهند، لذت برد، می‌توان حتی یک پژوهش اجتماعی شمرد و با نگاهی دیگر در پی چیزی غیر از احساس خوش خواندن روایت‌هایی نرم بود. کآشوب‌ را حتی می‌توان الگویی درست برای یک کار جمعی دید و در پی راز‌هایش برآمد و تقلیدش کرد.

  رست‌خیز:

کتاب «رست‌خیز»، روایت کرامت‌ها، شفا و معجزه‌های بزرگ نیست، شرح زنده شدن ذره‌ای از درون انسان در فراخوان هر ساله محرم است. هر سال غیر گریه‌کن‌های همیشگی، چند غریبه هم ناشیانه از کنار دیوار روضه و هیات می‌آیند تو و با کفش‌های بلاتکلیف، معذب از نگاه کنجکاو حاضران، گوشه‌ای یا پشت ستونی خودشان را جا می‌دهند. هر سال وسط روضه‌شنوهای حرفه‌ای که غم و عشق حسین با شیر از مادر گرفتند، کتاب «رست‌خیز» کتاب این جست‌وجوگران است. رست‌خیز بیشتر از آن که روایت ارادت‌های گرم و سنتی به محرم باشد، شرح جست‌وجوی مردمانی است که آمده‌اند تا بفهمند چطور می‌شود تشنگی و نیزه و خون مهم نباشد: «کسی مر عقل را گوید کجایی؟» اشک‌هایی که از شوق یافتن حقیقت در گوشه چشم جمع می‌شوند این روزها کم شده‌اند و رست‌خیز، روایت فروریختن چشم‌ها در ثانیه روبه‌رویی با حقیقت است «تری اعینهم تفیض من الدمع مما عرفوا من الحق.» این کتاب، روایت کرامت‌ها، شفا و معجزه‌های بزرگ نیست، شرح زنده شدن ذره‌ای از درون انسان در فراخوان هر ساله محرم است. داستان شنونده‌هایی که از مجلس روضه، خرده‌ای اندیشه، اندکی شهود یا تغییری کوچک غنیمت می‌برند.

در «رست‌خیز» ۲۴ نفر از تجربه‌هایی نوشته‌اند که در دل این سنت عزا و در همین کوچه‌ها و تکیه‌ها شکل گرفته و دریافت و برداشت تازه با خودش آورده است. کتاب رست‌خیز روایت محشر هر ساله است که هنوز هم رستگاری‌های کوچک و بزرگ می‌آفریند و ما را نو می‌کند. رست‌خیز، کتاب دوم از مجموعه «کآشوب‌« است. نویسندگان و مجموعه نشر اطراف که این دوکتاب را منتشر کرده‌اند، می‌گویند: «مجموعه کآشوب‌ و رست‌خیر بنا دارد اگر خدا بخواهد هر سال از منظری دیگر و آدم‌هایی دیگر به حال و هوای امروز ما و روضه‌ها نگاه کند. عادت شیعه به ثبت عاشورا در شکل موزون بوده است. ما اغلب ارتباط خودمان با این حماسه را منظوم شرح کرده‌ایم و روایت منثور و قصه کمتر به این آستان عرضه شده‌اند.»