از ابتدای انتصاب غلامحسین محسنی‌اژه‌ای به ریاست قوه قضائیه، اجرای سند تحول که در دوران ریاست ابراهیم رئیسی سرعت گرفته بود، به ‌کندی گراییده و عملا اقدامی جدی در این حوزه صورت نگرفته است.

تصویر دولت سیزدهم، مانند تصویر هر دولت دیگری، برآیند اراده‌ها، فعالیت‌ها، تصمیمات و وقایعی است که بخشی از آن در کنترل دولت بوده و بخشی از آن خارج از اختیار اوست.

یکی از پرتکرارترین هجمه‌ها علیه شورای نگهبان در سال‌های اخیر، اتهام مهندسی انتخابات براساس مصلحت‌سنجی است؛ امری که در ترکیب خاص نامزدها در سال 96 (سه –سه) یا احراز و عدم احراز صلاحیت برخی نامزدها در سال 92 (هاشمی و روحانی)، بیشتر از هر زمان دیگر، موردتوجه قرار گرفت. با اعلام اسامی نهایی نامزدها در سوم و چهارم خردادماه، موجی از انتقادات و هجمه‌ها علیه تصمیم شورای نگهبان کلید خورد.

از رقبای اصلی انتخابات88 گرفته تا ربع‌پهلوی و منافقین و از رژیم‌صهیونیستی و آمریکا گرفته تا آل‌سعود و ملیجک‌های لندن‌نشینش، هریک به سهم خود کاهش میزان مشارکت را محصول کمپین و دعوت خود می‌دانند. با این همه، نگاهی به واقعیت موجود در جامعه ایران و نتایج انتخابات، دلایل دیگری را برای این کاهش مشارکت برجسته می‌سازد.

یکی دیگر از مشکلاتی که در مقوله هنر و رسانه وجود دارد، معیشت هنرمندان اعم‌از بازیگران سینما و تئاتر است که درظاهر مردم بخشی از بدنه ثروتمند سلبریتی‌ها را می‌بینند، درحالی‌که بخشی از بدنه هنرمندان در تامین معیشت و نیازهای خود دچار مشکل هستند و این موضوع ازطریق ارگان و سازمان خاصی پیگیری نمی‌شود. دولت آینده باید تکلیف معیشت هنرمندان را نیز مشخص کند و برای آنها برنامه‌ای درنظر بگیرد.

انتخاباتی که جامعه را چندپاره و گسسته کند، حتی در فرض درصد بالای مشارکت، برنده‌ای نخواهد داشت. بذر این انسجام یا خدای‌ناکرده افتراق و گسست، در روزهای رقابت انتخاباتی پاشیده می‌شود. اگر نامزدها و به تبع آنها هواداران و حامیان‌شان، در فضای رقابت نتوانند چارچوب و مرزهای رقابت سالم و هم‌افزا را تشخیص دهند، یقینا انتخابات از معنا تهی خواهد شد.

به نظر می ­رسد اصلاح‌طلبان، در فرصت باقیمانده به انتخابات بازخواهند گشت. هرچند کیفیت و جزئیات بازگشت آنها به مسیر انتخابات، وابسته به اتفاقات پیش رو، از جمله مناظرات انتخاباتی است. چیزی که مشخص است، نامزد مورد حمایت آنها عبدالناصر همتی خواهد بود.

مهمترین ضرورت کمپین اصولگرایان و جبهه انقلاب، فهم راهبرد رقیب است. رقیب بر خلاف آنچه ابراز می‌کند، نه به دنبال تحریم انتخابات است و نه ازنقش آفرینی در آن ذره‌ای کوتاه آمده است. هرچند تصمیم شورای نگهبان، راهبرد آنها را تا حد زیادی در هم شکست، در عوض، فرصتهای مهمی را نیز پیش روی آنها قرار داد. نخست آن که هرچند نامزدهای اصلی آنها از رقابت بیرون مانده‌اند، اما گفتمان آنها وجاهت بیشتری یافته است.

بی‌تردید، مهم‌ترین موضوع انتخاب پیش‌روی هر شهروند ایرانی در ماه‌های آتی، انتخابات ریاست‌جمهوری1400 است. شناخت شاخص‌های درست بودن یک کاندیدا، از مولفه‌های مهم تحقق یک انتخاب درست خواهد بود.

عدم مشارکت در انتخابات، رأی‌فروشی، تقلید کورکورانه، تکرار مجدد یک انتخاب نادرست، کوته‌نگری، سلبریتی‌زدگی و مواردی مانند آن، آسیب‌هایی هستند که جز با اراده قوی و عزم راسخ خود مردم اصلاح نخواهند شد.

بحث‌ها پیرامون طرح اصلاحیه قانون انتخابات ریاست‌جمهوری که چندماهی است در دستور کار مجلس قرار دارد، زمینه‌ساز انتقادها و پیشنهادهای متعددی از سوی جناح‌های مختلف شده است

ما باختیم، بد هم باختیم؛ هم در زمین و هم در بیرون زمین. به‌قول نقی، هیچ ننگی بالاتر از این نیست. با این‌حال همان‌طور که یحیی و تیمش باید برای تکرار نشدن چنین شکست‌هایی، نقاط‌ضعف‌شان را ترمیم کنند، برای فرار از چنین شکست‌هایی دیگران نیز باید به تقویت نقاط‌ضعف خود بپردازند.