سیداحسان حسینی
دولت مکلف است تا پایان سال ۱۴۰۷، معادل روزانه یک میلیون و ۲۸۵ هزار بشکه نفت خام را از طریق بهینه‌سازی مصرف احیا کند که این عدد معادل ۱۷ درصد از کل مصرف انرژی در داخل کشور است. بخش ساختمان با ۲۹ درصد، بیشترین سهم را در بهینه‌سازی دارد.
میزان صادرات نفت خام روسیه پیش از جنگ اوکراین و در شرایط غیرکرونایی، نزدیک به ۱.۸ میلیون بشکه در روز بود اما اکنون در سال ۲۰۲۵ به کمتر از ۳۰۰ هزار بشکه در روز رسیده و تقریباً ۱.۵ میلیون بشکه کاهش یافته، همچنین صادرات نفت روسیه به ترکیه نیز از حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز به صفر سقوط کرده است.
اگر بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت بتواند درآمدهای نفتی ایران را کاهش دهد، این اتفاق به‌صورت دومینووار به افزایش نرخ ارز و تورم در ایران تبدیل شده و به معیشت مردم آسیب می‌رساند، اما در صورت ثبات درآمد نفتی به‌عنوان آسیب‌پذیرترین بخش اقتصاد ایران، منطقاً اثر فعال‌سازی مکانیسم ماشه بر سایر بخش‌ها نیز جدی نخواهد بود.
منطقه خزر به طور سنتی یک منطقه تولیدکننده نفت بوده، اما اخیراً به عنوان یک تولیدکننده گاز طبیعی نیز ایفای نقش می‌کند. در این منطقه ۶ کشور روسیه، ایران، قزاقستان، ترکمنستان، آذربایجان و ازبکستان، دارای منابع نفتی و گازی هستند. هرچند کشور ازبکستان در نوار مرزی دریای خزر واقع نشده اما بخش قابل توجهی از خاک این کشور، همراه با منابع انرژی آن در حوضه‌های زمین‌شناسی دریای خزر قرار دارد.
منافع ملی ایران در حوزه انرژی و در نسبت با اصلی‌ترین اولویت امنیت ملی آمریکا یعنی مهار چین، چگونه تعریف می‌شود؟ چین در شرایط تحریمی و غیرتحریمی همواره بزرگ‌ترین و سنتی‌ترین خریدار نفت ایران بوده و در سال ۲۰۲۴ نیز بزرگ‌ترین تامین‌کننده نفت چین از مسیر دریا بوده است. در نتیجه ایران به‌عنوان یک کشور مستقل و قدرتمند برنامه آمریکا برای ضربه به امنیت نفت چین را برهم می‌زند.
در جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، دامنه درگیری به تأسیسات انرژی کشیده شد آن هم به‌صورت کنترل شده و محدود. گرچه ابتدا از این صهیونیست ها بودند که به تأسیسات انرژی ایران حمله کردند، اما ایران در این حوزه بی‌باک‌تر از رژیم صهیونیستی عمل کرد و با حملات موشکی به بزرگ‌ترین پالایشگاه نفتی و دو نیروگاه بزرگ اسرائیل، ضربات سختی را به شبکه تأمین انرژی این رژیم وارد کرد.
مقایسه افت ۲.۵ میلیون بشکه‌ای صادرات نفت ایران در فشار حداکثری ۱ و افت ۱۰۰ هزار بشکه‌ای این شاخص در فشار حداکثری ۲ نشان می‌دهد که ترامپ در دور جدید تحریم‌ها علیه فروش نفت ایران به چین کاملاً ناکام بوده و در نتیجه، برداشتن این تحریم‌های غیرمؤثر، امتیازی برای ایران محسوب نمی‌شود بلکه روغن ریخته نذر امام‌زاده شده است.
طبق آمار بانک جهانی، سهم تولید ناخالص داخلی ایران از کلGDP دنیا حدود ۰.۴ درصد است. یعنی اگر همین سهم در تجارت خارجی ایران نیز تعمیم پیدا کند، حداقل میزان صادرات ایران به بازار آفریقا باید ۴ برابر شود.
طبق آمار وزارت نفت، در شرایط غیرتحریمی ظرفیت تولید نفت ایران روزانه ۳.۸ میلیون بشکه است که در ابتدای دولت سیزدهم این رقم تا حدود ۲.۱ الی ۲.۲ میلیون بشکه کاهش یافته بود. اما با تغییر دولت، روند تولید نفت صعودی شد و در سال‌های ۱۴۰۱ ،۱۴۰۲ و ۱۴۰۳ به ترتیب اعداد ۲.۴، ۲.۶۷ و ۳.۵۷ میلیون بشکه را ثبت کرد و رشدی ۶۰ درصدی از خود برجای گذاشت.
جنگ اوکراین فرصت‌هایی برای همکاری ایران و روسیه در حوزه انرژی ایجاد کرد؛ از جمله واردات گاز و همکاری نفتی، با هدف استفاده از گاز مازاد روسیه و تحریم‌های نفتی اروپا.
وابستگی بالای نیروگاه‌های ایران به گاز طبیعی و نظام قیمت‌گذاری نامناسب برق، چالش‌های جدی در تأمین انرژی پایدار ایجاد کرده‌اند. این مشکلات، زیان‌های مالی شرکت توانیر و ناترازی برق کشور را تشدید کرده و نیاز به بازنگری و تنوع‌سازی سبد انرژی را آشکار ساخته است.
پنجشنبه هفته گذشته، رویترز خبر داد که ترامپ در حال بررسی طرحی برای توقف و بازرسی نفتکش‌های ایرانی در دریا بر اساس یک توافق بین‌المللی با هدف مقابله با گسترش سلاح‌های کشتار جمعی است.
طبق آمار مؤسسه ردیابی نفتکش‌ها، کپلر، در ماه فوریه امسال هشت نفتکش از نوع افرامکس و سوئزمکس، نفت خام و میعانات گازی ایران را به سمت بنادر چین منتقل کرده‌اند. استفاده ایران از نفتکش‌های افرامکس و سوئزمکس در ماه ژانویه فقط دو عدد بوده که این رقم در ماه فوریه چهاربرابر شده است.
چهار سال از امضای سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین می‌گذرد، اما این توافق راهبردی هنوز به قراردادهای عملی و سرمایه‌گذاری‌های چشمگیر منجر نشده است. با وجود رشد صادرات نفت ایران به چین، همکاری‌های اقتصادی دو کشور در سطح راهبردی قرار نگرفته است. حال این پرسش مطرح است که آیا طرح کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) می‌تواند نقطه آغاز همکاری راهبردی ایران و چین باشد؟
پس از بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، ابهامات زیادی درباره صادرات نفت ایران ایجاد شده است. این صادرات بخش عمده‌ای از بودجه دولت ایران را تأمین می‌کند. سرنوشت صادرات نفت ایران در دوره دوم ترامپ چه خواهد شد؟
1 2
یادداشت