در رسانه‌ها بارها درمورد «طبقه‌ متوسط» شنیده‌ایم. بسیاری معتقدند راه تحقق توسعه‌ اقتصادی در ایران از فربه‌تر شدن طبقه‌ متوسط می‌گذرد. همچنین آمارها نشان می‌دهند که تحریم‌ها در دهه‌ 1390 -خصوصا پس از خروج آمریکا از برجام- طبقه‌ متوسط را ضعیف کرد. اما دقیقا افراد با کدام بازه‌ درآمدی، طبقه‌ متوسط اقتصاد ایران را تشکیل می‌دهند و صاحب‌نظران در مورد این طبقه چگونه می‌اندیشند؟

سال 1397 ، زمانی که دانشجوی کارشناسی‌ارشد بودم دکتر مسعود نیلی آرام‌آرام داشت از دولت حسن روحانی فاصله می‌گرفت. همان روزها روزنامه‌ «فرهیختگان» در گزارشی با عنوان «تشریف داشتید آقای مشاور!» به نقد سیاست‌ها و عملکرد ایشان پرداخت.

رهبر معظم انقلاب بخش خصوصی را «ماشین پیشبرد اقتصاد» می‌دانند. ایشان بخش خصوصی را به «وانتی» تشبیه می‌کنند که می‌تواند بار اقتصاد را به‌دوش کشیده و به مقصد برساند. در مدل مطلوب معظم‌له دولت نقش حمایت‌کننده‌‌‌، هدایت‌کننده‌‌‌ و کمک‌کننده‌‌‌ را خواهد داشت اما «در عرصه، محور حرکت، بخش خصوصی خواهد بود.»‌

متن حاضر گزارش نشست «نقد و بررسی کتاب تحریم‌ها چگونه کار می‌کنند» است که به همت اندیشکده‌ برهان برگزار شد و در آن جواد صالحی‌اصفهانی -نویسنده کتاب- روایت خود از انگیزه‌ها و پیام‌های نگارش این کتاب را ارائه کرد و سهراب دل‌انگیزان (استاد اقتصاد دانشگاه رازی کرمانشاه)، علی سرزعیم (اقتصاددان) و مهدی رزم‌آهنگ (مدیرگروه اقتصاد بین‌الملل مرکز پژوهش‌های مجلس) نگاهی انتقادی به کتاب داشتند.

در سال‌های دهه‌ اول انقلاب بخش قابل‌توجهی از بدنه‌ دولت، به‌دنبال اقتصاد دولتی بودند و پیشرفت را در الگوی چپ دهه‌ 1360 -یعنی نوعی گرایش به سوسیالیسم- می‌دیدند.

در مورد کسری بودجه، دو دیدگاه متضاد و در مقابل هم وجود دارد. برخی معتقدند کسری بودجه علت تورم نیست، بلکه صرفا معلول تورم است.

چندسالی است که به‌دلیل تلاطم‌های اقتصادی و مشکلات معیشتی، اقتصاد تبدیل به اولویت اول کشور شده است. به همین دلیل رهبر معظم انقلاب نیز شعار سال‌ها را اقتصادی تعیین می‌کنند.

اخیرا وحید محمودی –عضو هیات‌علمی اقتصاد دانشگاه تهران- در مصاحبه با تجارت‌نیوز ادعا کرده است که «خط فقر مطلق برای یک خانوار دو نفره ساکن شهر تهران، 32 میلیون تومان است.»

نویسندگان توضیح نمی‌دهند که «عدم ورود به نزاع‌های بین‌المللی» و «عدم دخالت در امور داخلی سایر کشورها» در کجای ماتریس SWOT و جدول مهم‌ترین نقاط ضعف و تهدید ما بوده است!؟ بنابراین ورودی‌ ها و دستگاه تحلیلی «پویش فکری توسعه» در «کتاب توسعه؛ گزارش مقدماتی 1399» ایرادهای جدی دارد؛همچنین اگر این ایرادها در «کتاب توسعه؛ گزارش صفر 1400» تکرار شده باشد، آن گزارش را نیز باید «سراب توسعه» نامید.

در چین هم مثل بقیه‌ کشورهای دنیا وقتی عملکرد اقتصادی نامطلوب است، دیدگاه‌های بسیار متفاوت و گاه قطبی درمقابل هم وجود دارند؛در ایران هم شرایط مشابهی داریم و همه بدون هیچ اختلافی معتقدند این وضعیت نامطلوب است، قابل دوام نیست و باید تغییر کند ولی درمورد اینکه ‌چطور باید تغییر کند و چه سیاست‌هایی باید اعمال شود، اختلاف‌نظر وجود دارد.

برخی اقتصاددانان برای ایجاد رشد اقتصادی، تاکید ویژه‌ای روی نظریه‌ مزیت نسبی دارند. براساس این نظریه، کشورها باید بر تولید کالاهایی تمرکز کنند که در آن مزیت دارند و جالب آنکه در این صورت، اکثر کشورهای درحال توسعه در تولید و صادرات مواد خام یا کالاهای با ارزش‌افزوده‌ پایین مزیت دارند.

رهبر انقلاب می‌خواهند 8 سالی که به بهانه‌های مختلف عدالت هم از نوع پوسته و هم از درون محتوا، کنار گذاشته شد این ادبیات زنده شود. آقا دنبال زنده کردن مفاهیم مستتر در عدالت است که این اتفاق رقم بخورد.