تمدن‌ها گاه با عنصر «شک» پیدا می‌شوند و گاهی هم با عامل ‌شک‌ رو به زوال می‌گذارند. تحول در ادیان و انقلاب‌های دینی هم گاه از تردیدهای الهیاتی و یا حتی از شک و تردیدهای فرهنگی و اجتماعی آغاز می‌شوند. اکنون پرسش این است که قرآن چه سان به موضوع ‌شک‌ در عرصه‌های اجتماعی و احتمالا در فرآیند ظهور و سقوط جوامع و تمدن‌ها نگاه می‌کند؟

فرمایشات رهبر حکیم و فرزانه انقلاب درباره وضعیت کنونی ما، تأملات و گاه تحلیل‌هایی را برانگیخته که هر یک در خور توجه است.

درواقع ما بیشتر بر بحث نظری و چیستی تمدن تامل و درنگ می‌کنیم نه تاریخ تمدن. نقش دین در تمدن را به‌عنوان یک پرسش بررسی نمی‌کنیم، بلکه می‌خواهیم به‌طور عملی بگوییم دقیقا چه مضامینی درباره تمدن در یکی از بخش‌های اصلی دین، یعنی قرآن وجود دارد و آنها را شناسایی کنیم.

دفتر تبلیغات اسلامی چند روز پیش از برگزاری آخرین جلسه مباحثاتی «خوانش تمدنی از قرآن» در پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی خبر داد که به این ترتیب سیر «ترتیبی ـ تمدنی» کل قرآن به‌مثابه اولین فاز از پروژه «فهم تمدنی قرآن» پس از پنج‌سال گفت‌وگو (بیش از 120 جلسه) به پایان رسید.

دفتر تبلیغات اسلامی چند روز پیش از برگزاری آخرین جلسه مباحثاتی «خوانش تمدنی از قرآن» در پژوهشکده مطالعات تمدنی و اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی خبر داد.

آدمی هر میزان که رنج می‌برد یا رنجی را یاد می‌کند نوعی نیاز را تجربه می‌کند و انسان هر میزان که نیازی را تجربه می‌کند به‌سوی دیگران تمایل بیشتری پیدا می‌کند. در وضعیت نیاز نه امکان غفلت از نیاز وجود دارد و نه امکان چالش با دیگری بر سر نیاز است. توجه به دیگران حاصل ناامیدی از خود نیازمند و امید به دیگرانی است که ممکن است از ما رفع نیاز کنند.

کتاب «رنج عرفانی و شور اجتماعی» که از منظر روشنفکری متهم به نگاه فدیه‌ای به عاشورا و از منظر سنتی متهم به نگرش عرفی و سکولار به عاشورا است در میانه نگاه عرفی و نگاه فدیه‌ای قرار گرفته است. این کتاب که طراحی گام‌های اولیه آن در دانشگاه ویرجینا و پایان آن در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بوده، هرچند سویه‌های دنیوی و کارکردهای اجتماعی عاشورا در عصر جدید را پی گرفته است.

تمدن پژوهان در ایران باید جریانات تمدن پژوه در جهان اسلام و بلکه دنیای غرب را بخوانند و آشنایی لازم را با این جریانات داشته باشند. خب بسیاری از اندیشه‌ها در جهان اسلام و بسیاری دیگر در جهان غرب (در دوره بعد از هانتینگتون) در ایران شناخته ‏شده نیستند.