اولین هدف عالمان دین در نهضت مشروطه، برقراری عدالت و اجرای قانون در جامعه بود که براساس آن، رابطه مردم با دولت و رابطه دولت با ملت معلوم شود.

مشروطه‌خواهان با خوانشی متفاوت نه‌تنها خواهان تحدید اختیارات ساختار استبداد و ارتجاع، بلکه خواستار تغییراتی ژرف در جامعه بوده‌اند.

امینی احیاگر مدینه فاضله قرآنی، با قرآن و حدیث و شعر و حماسه، مبانی فلسفه سیاسی اسلام را به جهانیان ابلاغ کرد.

برخی چهره‌های فکری نسل جدید جریان اصلاحات با درانداختن دو رویکرد «آزادیخواهی» و «عدالتخواهی» و انتشار جزوه‌ای موسوم به «دآد» در سال‌های گذشته ریشه‌های اصلی بازگشت به عدالت‌طلبی را بیشتر از پیش مورد توجه قرار دادند.

ملکیان در روایتی که از مراحل فکری خود ارائه می‌کند، گفته از سال ۱۳۶۱ بنا به دلایل و استدلال‌هایی از مواضع بنیادگرایانه فاصله گرفت و به‌سمت مواضع سنت‌گرایانه سوق پیدا کرد و آثار متفکران سنت‌گرایی چون رنه گنون، فریتیوف شووان، تیتوس بورکهارت، مارتین لینگز و البته سیدحسین نصر را خواند.

صدای فریادهای علی شریعتی در حسینیه ارشاد کماکان طنین‌انداز است، شاید فرکانسی وجود ندارد اما اثرات باورهای شریعتی پس از گذشت‌ دهه‌ها، دال مرکزی مباحث اندیشه‌ای میان روشنفکران و استادان دانشگاه است.

روحیات و کارنامه سیاسی حسینعلی منتظری چه در زمان حیات امام راحل و چه در دوران بعد از آن، آبشخور حوادثی شده که در مقام اول، هویت انقلاب و ایران و در جایگاه دوم مرتبط مرجعیت و فقاهت را زیرسوال می‌برد، عدم درکِ درست از جایگاه «مجتهد تراز انقلاب» باعث آن شد که در همان سال‌های ابتدایی، بیتِ شخص دوم انقلاب به یکی از مراکز ضدانقلاب و آرمان‌های خیزشِ حق‌خواهی مردم بدل شود.

«الحیات» به ارائه افقی بدیع در جهان رنجور از سطحی‌گرایی، صورت‌گرایی و تقلیل‌گرایی می‌پردازد. آبشخورهای معرفت‌شناختی و وجودشناختی «علامه حکیمی» طیرانی فراتر از قله‌های مادی‌گرایی را می‌طلبد که نقاط ارجاعی آن، متضمن دیباچه جدیدی بر ساختارشکنی رایج در جهان باورهای زمینی است.