بر اساس کتاب «درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی رفتار رای‌دهی» متغیرهای جامعه‌شناختی بسیاری از جمله دین، طبقه اجتماعی، جنسیت،قومیت و حتی استفاده از شبکه‌های اجتماعی در رفتار انتخاباتی شهروندان موثر هستند.

به عقیده کمیل قیدرلو، در ساختار جامعه ایرانی همواره شکاف‌هایی وجود داشته است. اما در طول این سال‌ها مشترکات فرهنگی برشکاف‌ها مقدم بوده است. نمود واضح این امر ملی را می‌شود در برهه‌ها و اتفاقات خاص پیدا کرد.

سیدجواد میری به ارائه تعریفی جامعه شناسانه از مفهوم اتحاد ملی پرداخت و با تفکیک شدن بین آن با مفهوم همبستگی تشریح کرد: «وقتی صحبت از مقوله اتحاد می‌شود از منظر جامعه‌شناسی ایجاد سوال می‌کند. چرا صحبت از اتحاد شده است. یا بحث از امکان‌ها و عدم‌ایجاد اتحاد مورد بحث قرار گرفته است. از منظر جامعه‌شناسی می‌توانیم بین مفهوم اتحاد و مفهوم همبستگی تمایزی ایجاد کنیم.»

مصطفی غفاری، عضو هیات‌علمی دانشگاه امام صادق(ع): یکی از اتفاقاتی که به نظر من از جهاتی اجازه تولد یک جامعه‌شناسی ایرانی را نمی‌دهد و از یک طرف دیگر ممکن است فرصتی باشد که ما را به سمت یک علم الاجتماع بومی برساند، وضعیت الهیات اجتماعی ماست. به نظر من خیلی این قضیه مهم است.

بهاره آروین، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تربیت مدرس، لایحه حجاب و عفاف را در گفت‌وگو با «فرهیختگان» تحلیل کرد.

بخش دوم از گفت‌وگوی «فرهیختگان» با حسین ابوالحسن‌تنهایی، جامعه‌شناس و عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد تهران درباره وضعیت جامعه ایران و شکاف‌های اجتماعی آن را در ادامه می‌خوانید.  

برای اینکه فهم دقیق و شناخت سنجیده‌ای از «شکاف‌های اجتماعی» داشته باشیم به سراغ متفکران و جامعه‌شناسان مطرح در ایران رفتیم و سلسله گفت‌وگوهایی را ترتیب داده‌ایم که در ادامه اولین گفت‌وگوی ما با تقی آزادارمکی، جامعه‌شناس و عضو هیات‌علمی علوم اجتماعی دانشگاه تهران را می‌خوانید.

شاید صورت‌بندی مناسب از وقایع پیش‌بینی‌ناپذیر چندماه اخیر برای فهم مسائل و عبور موفق از آن به ما کمک شایانی کند. می‌توان از نوع وقوع حوادث اخیر، به یک الگوی تحلیلی رسید و با ورز دادن این الگو احتمالا بصیرت‌هایی را نتیجه گرفت. 

​​​​​​​بدون اینکه بخواهم قضاوت کنم که محدودیت فضای مجازی و فیلتر شدن برخی از شبکه‌های اجتماعی آیا باعث مدیریت و کنترل این فضا شده است یا نه.

امید به حیات و ماندگاری، بدون تداوم نسل ممکن نیست؛ تداوم نسل هم بدون رسیدن به بلوغ ممکن نیست. نابالغ توانایی تولید و بازتولید ندارد.

مشکل ما مشکل تفکر و مشکل معرفتی است. کشور ما نه مشکل آب و خاک دارد و نه مشکل صنعت و توسعه، کشور ما تنها و تنها یک مشکل دارد و آن مشکل فکری است. ما در علوم انسانی مشکل داریم و بینش ما اشتباه است. به همین دلیل استراتژی اشتباه طراحی می‌شود و در پی آن تاکتیک اشتباه اتخاذ می‌شود و درنهایت همه چیز با بحران روبه‌رو می‌شود. ایران امروز به اندیشه‌ورزی احتیاج دارد. اگر در ساحت اندیشه‌ورزی بتوانیم پاسخ‌های صائب و درستی به پرسش‌های کلان‌مان ارائه کنیم، تمام مشکلات‌مان به‌مثابه تبعی از آن حل خواهد شد. 

با نگاهی به شورش‌های اجتماعی ایران از سال 88 به این‌سو، شاید بتوان این داوری واحد را درمورد آنها داشت که این شورش‌ها کمابیش مطالبه مشخص و دقیقی ندارند و بسیار سیال هستند و همچنین ساختار اعتراضات و مشارکت‌کنندگان در آن هم بسیار متکثرند.

تغییر نسلی همواره به‌عنوان یکی از جدی‌ترین مباحث مورد‌مطالعه حوزه علوم اجتماعی و به‌خصوص جامعه‌شناسی سیاسی بوده است.

:التهابات ۱۴۰۱ کشور ما از حیث کثرت نظریه‌پردازی و صورت‌بندی مسائل آن از سوی جامعه‌شناسان تقریبا کم‌نظیر بوده است. ده‌ها گفتار و طرح نظری که هریک به‌نحوی این موضوع را معنادار می‌کردند شکل گرفت، به‌گونه‌ای که انتظار می‌رفت دیالوگ گسترده‌ای در میان اهل دانش پیرامون آن ایجاد شود، اما به‌جای دیالوگ فضای گفتمانی کشور بیشتر به‌سمت مونولوگ رفت.

سرمایه اجتماعی، موضوعی که بعد از اتفاقات اخیر کشور مورد توجه متخصصان علوم اجتماعی قرار گرفته است.