جاده ابریشم
هفته گذشته بود که علیرضا زاکانی تهران را به مقصد پکن برای شرکت در اجلاس جاده ابریشم ترک کرد. آن‌گونه که پیداست زاکانی روز چهارشنبه در اجلاسیه «یک کمربند، یک راه» درباره موضوعاتی مانند اولویت ایران برای ارتباط با همسایگان و موقعیت ممتاز ایران در جاده ابریشم صحبت کرده است. زاکانی علاوه‌بر حضور در این اجلاسیه، همچنین با شهردار پکن نیز دیدار و گفت‌وگویی داشت تا برای توسعه همکاری‌های شهرداری تهران با پکن زمینه‌ لازم فراهم شود. در ادامه سفر هیات مدیران شهری به پکن اما اتفاقات مثبتی نیز برای توسعه ناوگان ریلی پایتخت رقم خورد و این‌گونه شد که زاکانی با انعقاد قرارداد خرید ۶۳۰ واگن مترو و تفاهم افزایش۲۵ درصدی، درنهایت ۷۹۱ واگن را به‌عنوان سوغات سفر به چین برای تهرانی‌ها به ارمغان آورد.
تحلیل‌گران می‌گویند آمریکا نگران بهره مندی ایران از عواید طرح کمربند-راه است. برخی از اقدامات آمریکایی ها در این راستا تحلیل می شود.
غرب در مقابل طرح کمربند جاده و یا به‌طور خاص‌تر شاخه دریایی آن تلاش کرده است با ائتلاف‌ها و اقدامات براندازانه در طرح چین ایجاد اخلال کند.
پروژه یک راه، یک کمر بند یکی از عظیم‌ترین و جاه‌طلبانه‌ترین پروژه‌های چین در قرن حاضر است که برمبنای احیای مدرن جاده ابریشم با کارکردهایی جدیدتر کلید خورده و اگر این اتفاق بیفتد و ایران بتواند جزئی از این پروژه قرار گیرد در آن صورت تضمین قابل‌اتکایی فراتر از امضای کری جهت تضعیف کارکردهای تحریمی علیه ایران به تثبیت می‌رسد.
چین همچنان با تمام قوا پیش می‌رود و برنامه‌هایش را یکی پس از دیگری اجرایی می‌کند تا بتواند سلطه‌ای را که درنظر دارد، مهیا کند. «هوش جغرافیایی» جلوه‌ای نوظهور از نفوذ جهانی چین است که دولت این کشور تلاش می‌کند با راهکارهایی تسلط خود را بر کشورهای مختلف دنیا بیشتر کند.
منافع اقتصادی و استراتژیکی که پروژه جاده ابریشم چینی‌ها برای کشور پاکستان به ارمغان آورده است، موجب شده که این کشور نگاهی بلندمدت به مناسبات اقتصادی با چین داشته باشد. از همین رو، ناامنی و جنگ در افغانستان و عدم حضور یک دولت منسجم در این کشور، باعث خواهد شد چین درصدد پیدا کردن یک مسیر جایگزین برای افغانستان باشد. به احتمال زیاد این جایگزین می‌تواند کشور پاکستان باشد.
اتفاقاتی نظیر آنچه بر سر سایر صنایع خصوصی ‏سازی‏ شده آمد، سال‌ها پیش بر سر ابریشم گیلان هم آمد و این صنعت مهم را در کشور به تعطیلی کشاند. عامل این اتفاقات چه کسی بود؟ اسماعیل خلیل‌زاده، کسی که حالا به اتهام پولشویی و اخلال در نظام تولید کشور بازداشت شده است.
به نظر می‌رسد بیشترین مزیت همکاری بلندمدت اقتصادی برای ایران در چین یافت می‌شود و این ویژگی‌های اقتصادی چین است که بیشترین قرابت را با نیاز اقتصادی ایران و همکاری بلندمدت ایران دارد.
باید اذعان کرد که به‌واقع شکست حداکثری برجام مهم‌ترین عامل بازسازی روابط تهران- پکن بود که آن هم با تدبیر مقامات ایران البته خارج از قوه مجریه صورت گرفت و باعث شد ضمن تداوم و توسعه فروش نفت به چین هم اداره کشور توسط دولت روحانی امکان‌پذیر شود و هم چارچوب روابط بلندمدت با این کشور سامان یابد.
طی همه این سال‌ها چین با درنظر گرفتن منافع خود شریک اول تجارت خارجی ما بوده است و با نگاهی غیرایدئولوژیک برای گسترش آن نیز تلاش کرده است. «سند جامع همکاری ایران و چین» شاید دریچه‌ای برای افزایش همکاری‌ها و انعقاد قراردادهای آتی باشد.
یادداشت