تاریخ شفاهی
در دهه ۶۰ که سایه جنگ ناخواسته‌ای بر سر کشورمان سنگینی می‌کرد، علاوه‌بر نیروهای مسلح و گروه‌های پشتیبانی که به‌طور مستقیم درگیر حوادث جنگ بودند و در مناطق جنگی حضور و تردد داشتند.
در جامعه‌ ایران تحت حاکمیت پهلوی دوم، شاهد این هستیم که امور کشور به‌طور کامل در دست خاندان پهلوی است. این خاندان وابسته به دربار، خود به چند طبقه تقسیم می‌شوند. یک طبقه از خاندان دربار، خاندان سلطنتی هستند. چیزی حدود ۶۰ نفر هستند که درواقع هم جزء دربار هستند و هم به خاندان پهلوی وابستگی نَسَبی دارند.
آقای لاجوردی شخصیتی تاریخ‌دان، تاریخ‌شناس و تاریخ‌نویس نبوده و حتی با تاریخ معاصر ایران هم چه قبل و چه بعد از انقلاب آشنایی نداشته است. ما از او آثاری در این عرصه نداریم جز چند مصاحبه که آن هم توجیه برنامه‌های دانشگاه هاروارد است.
حبیب لاجوردی که برخی او را از پیشروان تاریخ شفاهی ایران می‌دانند، هفته گذشته در آمریکا درگذشت. حبیب لاجوردی در توضیحاتش راجع به پروژه تاریخ شفاهی ایران نوشته است که این کار را به پیشنهاد ادوارد کینان، رئیس دانشکده علوم و هنر در دانشگاه هاروارد انجام داده است. اینکه چرا کینان چنین پروژه‌ای را به او پیشنهاد کرده است مشخص نیست؛ چراکه نه تحصیلات او و نه تجربیاتش ربطی به چنین کاری نداشت.
افشای فایل صوتی ظریف، دنباله رقابت شدیدی بود که در دفتر رئیس‌جمهور با اصلاح‌طلبان وجود داشت. اگر اصلاح‌طلبان حاضر به همراهی با دولت سوم حسن روحانی به ریاست علی لاریجانی می‌شدند، شاید این فایل همچون ۳۲فایل دیگر، در امنیت کامل حفظ و نگهداری می‌شد.
مشاور تاریخ شفاهی حوزه هنری گفت:«درمورد مصاحبه اخیر آقای ظریف باید بگویم این قبیل اتفاقات و اظهارات اصلا در حوزه تاریخ شفاهی تعریف نمی‌شود. برخی دوست دارند آن را به یک ثبت تاریخی ربطش بدهند، درحالی‌که این مدل اظهارات نمی‌تواند از یک مصاحبه مطبوعاتی فراتر برود.
کارکرد تاریخ شفاهی بیش از آنکه برای اهالی سیاست باشد، امکانی برای افرادی است که دسترسی چندانی به ثبت رسانه‌ای خاطرات و تجربیات خود ندارند برای همین عمده داده‌هایی که درحوزه تاریخ شفاهی جهان ثبت می‌شوند در گستره ادبیات فولکور یا ثبت خاطره بازماندگان یک واقعه تاریخی قرار می‌گیرند.
دیگر کسی گفت‌وگوی ظریف و لیلاز را در قالب تاریخ شفاهی نمی‌بیند و طوری با موضوع برخورد شد که انگار صحبت‌های درگوشی و خصوصی وزیر با یکی از دوستانش لو رفته و اسرار کلان حکومتی فاش شده است؛ آن هم چیزهایی که خود ظریف و دولت ایران همیشه منکرش بوده‌اند یا مثلا مخفی می‌کرده‌اند، درحالی که چندان این‌طور نبود.
مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری در دوره احمدی‌نژاد یک نام بود، اما در دوره روحانی با حضور یک چهره امنیتی، بیش از هرچیز به یک اتاق جنگ و عملیات روانی بدل شد و این وضعیت آسیب‌های جدی به جایگاه این مرکز زد؛ آسیب‌هایی که بخشی از آن نفوذ افراد مساله‌دار در این مرکز است.
مسئولیت ثبت خاطرات کرونایی را دانشگاه استاد فرشچیان برعهده گرفت تا از تکرار هزینه‌های مادی و معنوی در بیماری‌های بعد جلوگیری شود. ثبت خاطرات کرونایی بخشی از ثبت تاریخ شفاهی است که این دانشگاه مدتی است در دستورکار خود قرار داده است.
یادداشت