پس از دو روز سران ناتو به نشست خود در واشنگتن پایان داده و روسیه را بزرگ‌ترین تهدید این ائتلاف خواندند.

جنگ روسیه و اوکراین درحال ورود به فضای جدیدی است. آنچه ثابت بوده درخواست‌های مداوم اوکراین از ناتو و کشورهای اروپایی برای تامین نیرو و تسلیحات است اما در ورای این طلب‌ها، طرف‌های تامین‌کننده درحال ارسال پالس‌های مهمی هستند.

ناتو به عنوان سازمانی نظامی قالب جدیدی از امپراتوری روم و یگان‌های لژیون مشهور است که موفق شدند ممالک بسیاری را برده این امپراتوری کنند. قدرت‌های شرقی از‌جمله چین اما نمی‌خواهند چنین تجربه‌ای این‌بار علیه آنها به اجرا درآید.

گریتنس دانشیار مدعو مرکز مطالعات قدرت زمینی چین و کاردون پژوهشگر ارشد مطالعات چین، در مقاله «بازی با هر دوطرف رقابت چین و آمریکا» ،به بررسی کنشگری چین و ایالات‌متحده در عرصه تامین امنیت کشورهای دیگر پرداخته‌اند.

احسان موحدیان، کارشناس مسائل قفقاز معتقد است ایران باید به ارمنستان برای رفع دغدغه‌هایش در حوزه تمامیت ارضی کمک کند. او معتقد است اگر ارمنستان برای ایران حفظ شود، سنگر مهمی برای جلوگیری از تبدیل کل منطقه قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی به مجموعه کشورهایی است که در پازل ناتو و ترکیه بازی می‌کنند.

بحران جدید قفقاز از سال 2020 آغاز شد که نتیجه آن تصرف مناطقی از قره‌باغ به دست ارتش آذربایجان و همچنین در معرض خطر قرار گرفتن جنوب ارمنستان بود. این بحران اما در سال 2022 و با حمله روسیه به اوکراین تشدید شد.

وضعیت قفقاز با توجه به افزایش شدت و سرعت مداخلات ناتو با سرعتی باورنکردنی درحال رسیدن به نقطه جوش است. کشورهای قدرتمند غربی شامل آمریکا، فرانسه و انگلیس به همراه متحدانی از ترکیه گرفته تا هند درصدد ایجاد و تقویت بسترهای آشوب در این منطقه‌اند. در دور تازه‌ای از تحرکات ناتو علیه کشورهای شرقی، غرب درحال برداشتن گام‌های بزرگ و عیان برای حضور در قفقاز و به تنش کشیدن این منطقه است.

یک‌سال پیش نمایندگان اروپا در کنفرانس امنیتی مونیخ نسبت به چشم‌انداز اوکراین و حتی بازپس‌گیری اراضی از دست داده، ابراز خوش‌بینی کردند، زیرا غرب قول داده بود از کی‌یف در جنگ با روسیه «تا زمانی که جنگ طول بکشد» حمایت کند. امسال در‌حالی‌که پیروزی‌های چشمگیر به‌نفع مسکو رقم خورده و اطمینان به حمایت غرب از اوکراین تقریبا از بین رفته است، این خوش‌بینی به تیرگی بی‌وقفه تبدیل شده است.

اظهارنظر رئیس کمیسیون اروپا از لزوم «گسترش ناتو» و همچنین تاکید بر اینکه «هدف بعد ناتو عضویت گرجستان و ارمنستان بعد از سوئد در این ائتلاف است.» نشان از طراحی جدیدی در این ائتلاف برای مهار کشورهای ایران، روسیه و چین دارد که غرب و به‌ویژه آمریکا آنها را به‌عنوان رقیب یا دشمن خود فرض می‌کند.

«ماریا زاخاروا»، سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز چهارشنبه گذشته در نشست خبری هفتگی خود به ارمنستان هشدار داد که باید خطرات و عواقب پیوستن به ناتو را در نظر داشته باشد. این دیپلمات روس به ارمنی‌ها هشدار داد عضویت در ناتو باعث کشیده شدن کشورها به درگیری، از دست رفتن حاکمیت و استقلال و ناتوانی در تحقق منافع ملی می‌شود.

سال 2023 در میانه یک جنگ، تحویل شد و سال 2024 در میانه دو جنگ. به همان میزان که نبرد نخست در گوشه اروپا فریز شده است، نبرد دوم در غرب آسیا، شعله‌ور است و هر آن احتمال دارد یک خطا، دامنه آن را گسترش دهد و پای سایر بازیگران را نیز به میدان باز کند.

ز سال 2020 به این سو تقریبا هر سال در اواخر تابستان و اوایل پاییز شاهد گرم شدن تحولات در قفقاز جنوبی و بازخورد رسانه‌ای آن در کشورمان هستیم. 27 سپتامبر 2020 / 6 مهر 1399 باکو تلاش خود برای بازپس‌گیری اراضی اشغالی خود در منطقه قره‌باغ را آغاز کرد و به سمت نیروهای نظامی ارامنه در قره‌باغ هجوم برد. در طی این نبرد - که 44 روز به درازا کشید - نیروهای نظامی باکو توانستند قسمت جنوبی قره‌باغ را به تصرف خود درآورند. سپس با واسطه‌گری مسکو توافقنامه‌ای 9بندی بین ایروان و باکو به امضا رسید.

پروژه پیچیده «ناتو» در کریدور «زنگه‌زور» مناسبات امنیتی برای ایران، چین و روسیه تغییر خواهد داد.

درباره تحولات قفقاز جنوبی و طراحی‌هایی که در پس پرده در حال به‌روزرسانی است با دکتر علی‌اکبر ولایتی، مشاور امور بین‌الملل رهبر معظم انقلاب گفت‌وگو کرده‌ایم.

از همان ابتدای جنگ آذربایجان و ارمنستان، تهران پی به پشت‌پرده این جنگ و طراحی‌های بعدی برای آن برده بود که تغییر ژئوپلیتیک منطقه را خط قرمز خود خوانده بود.