اخیرا کتاب «نظریات شکست مشروطه (از منظر آرای ژاک لکان)» توسط محمد باقری، پژوهشگر و دانش‌آموخته سیاست منتشر شده که در آن سعی کرده نشان دهد که از منظر این روان‌پزشک و روان‌کاو برجسته فرانسوی می‌توان ذهنیت شکست مشروطه را دگرگون کرد و نشان داد که متفکران و نخبگان عصر مشروطه که شکست را پذیرفته‌اند در چه افقی زیست می‌کرده‌اند. او با چهارچوب نظری که از ژاک لکان به عاریت می‌گیرد، تلاش دارد تا نشان دهد که آنچه در مشروطه رقم خورده، نوعی حرکت از ساحت تخیلی یا فانتزی به ساحت نمادین بوده است و از آنجایی که این ساحت با خواسته‌های اهل فکر و نخبگان آن مقطع همخوانی نداشته، از آن مقطع به شکست تفسیر و تعبیر می‌کنند. باقری تلاش دارد تا بگوید که بیرون از ساحت شکست هم می‌توان به آن مقطع تاریخی توجه کرد.

به مناسبت سالروز مشروطه و بازخوانی نقش شیخ‌فضل‌الله نوری به گفت‌وگو با سیدمقداد نبوی‌رضوی، تاریخ پژوه و نویسنده پرداختیم.

استبداد رضا شاهی معنا را از مشروطه زدود و نظم ارباب- رعیتی را در جامعه تقویت کرد آن هم با چاشنی استبداد مصلح.

صد و هفدهمین سالگرد انقلاب مشروطه در ایران را پشت سر گذاشتیم. به همین بهانه تمام صفحات ویژه نامه گرامیداشت صد و دوازدهمین سالگرد انقلاب مشروطه را در اختیار مخاطبان عزیز قرار دادیم.

ابوالقاسم عارف قزوینی در روزهای صدور فرمان مشروطه 25ساله بود. سال‌ها بود که از قزوین راهی تهران شده و ماندگار هم شده بود. او احساسات وطن‌پرستانه و ضدسنتی‌اش را با زبانی ساده برای خلق تصانیف انقلابی به کار گرفت. «از خون جوانان وطن لاله دمیده» نام هفتمین و مشهورترین تصنیف از مجموعه سروده‌های عارف قزوینی است. این تصنیف با نام‌های «راز دل» و «هنگام می» هم شناخته شده است.

مرحوم آیت‌الله حاج‌شیخ فضل‌الله‌ نوری شخصیتی است که غیر از عنادی که در زمان مشروطه نسبت به او ورزیدند و او را مظلومانه بر دار کشیدند، همان عناصر آمدند و ابتکار تاریخ‌نگاری مشروطه را در دست گرفتند و شیخ شهید را به انواع و اقسام اتهامات مثل مستبد و ضدآزادی و ضدقانون و خلاصه ضدمنافع ملت متهم ساختند. یعنی به جای نقد علمی و منصفانه، دست به ترور فیزیکی و شخصیتی در حق شیخ زدند!

مشروطیت می‌تواند یک جریان بیداری اسلامی باشد. یکی از علل عقب‌ماندگی ما نبود قانون بود که لازم نبود آن را از غرب اقتباس کنیم. بعدها این نبود قانون به استبداد تفسیر شد. می‌گفتند قانون نیست چون مستبدان نمی‌گذارند. درست است که در مشروطیت مسائلی از غرب آمد ولی واکنش مردم واکنشی غربی نیست بلکه واکنشی کاملا ملی و داخلی است.

عضو کمیسیون تدوین آیین‌نامه داخلی مجلس با اشاره به مصونیت داشتن نمایندگان طبق قانون اساسی گفت: «دلیل مصونیت نمایندگان و فلسفه آن مبتنی‌بر شفافیت رای نمایندگان است، لذا اگر قرار باشد رای یک نماینده مخفی بماند، مصونیت نمایندگان نیز معنا نخواهد داشت.»

نگرانی تحریف تاریخ برمی‌گردد به‌انتظارمان از نویسنده. اگر ما از نویسنده انتظار داشته باشیم همان برداشتی را از اثرات امر شگفت تاریخی و حال‌وهوای اشخاص داستان داشته باشد که موردنظر تاریخ است یا موردنظر ماست، جایی برای تخیل نویسنده نمی‌ماند.

انقلاب مشروطه یک زلزله و تکان عجیب‌وغریبی در تمام عرصه‌ها ایجاد و ما را با دنیای نویی آشنا کرد. ما شعر مشروطه، ادبیات مشروطه و نثر مشروطه داریم و به باور من که طرفدار حضور موثر زنان در تاریخ هستم، با انقلاب مشروطه است که زنان حضور سیاسی پیدا می‌کنند و صاحب روزنامه می‌شوند.

برنامه تلویزیونی «چراغ مطالعه» در ششمین قسمت خود میزبان کامران سپهران، عضو هیات‌علمی دانشگاه هنر تهران و نویسنده کتاب «تئاترکراسی در عصر مشروطه» بود.

دولت‌های استعماری با دقت خاصی وقایع مشروطه در ایران را از نزدیک زیر ذره‌بین قرار داده بودند. استعمارگران تازه طعم نفت ایران را چشیده بودند و مشروطه می‌توانست منافع آنها را به خطر بیندازد.