فناوری نانو ازجمله نوآوری‌های مرز فناوری است که جایگاه خاصی را در توسعه علم و فناوری در دنیا ایفا و تولید محصول در بسیاری از صنایع را کارآمدتر و بهینه‌تر کرده است. رقابت بین کشورهای فعال در عرصه نانوفناوری بالاست و در این میان، 10 کشور برتر دنیا رقابت تنگاتنگی با یکدیگر دارند. تا سال گذشته به‌رغم رقابتی که بین ایران با کره جنوبی و عربستان در کسب رتبه چهارمی وجود داشت، ایران همچنان رتبه چهارم دنیا را از آن خود کرده بود اما در رتبه‌بندی جدید شاهد تغییر جایگاه ایران هستیم.

گمانه‌زنی‌ها حکایت از آن دارد که فناوری نانو در آینده، موضوعات مهمی چون انرژی، پزشکی، آب و موادغذایی را دربرمی‌گیرد. نانوفناوری حوزه‌ای نویدبخش است که در حوزه‌های پزشکی، موادغذایی و آرایشی، کشاورزی و بهداشت محیط و صنایع فناوری مورد استفاده قرار می‌گیرد و انتظار می‌رود تاثیر آنها در آینده‌ای نزدیک به‌شدت افزایش یابد. باوجوداین، چالش‌های زیادی نیز وجود دارد که باید برای عرضه یک محصول یا کسب‌وکار نانوفناورانه به بازار بر آنها غلبه کرد. پیش‌بینی می‌شود نانوفناوری به‌عنوان انقلاب صنعتی بعدی در نظر گرفته شود.

طبق آماری که از تعداد مقالات نانویی ایران در سایت رتبه‌بندی Web of science در سال 2022 منتشر شده، ایران با 11473 مقاله همچنان رتبه چهارم دنیا را از آن خود کرده و به این ترتیب 4.9 درصد از کل مقالات نانویی دنیا را به خود اختصاص داده است.

در فناوری نانو به دلیل پایین بودن مقیاس‌ها، ابزارهای بسیار دقیقی موردنیاز است تا دقیق بودن آنها کاملا شناسایی شود.

یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان نانویی موفق شده سه محصول مهم را تولید و آماده تجاری‌سازی و ورود به بازار کند. 

فرناز میرزازاده: با به بازارآمدن داروی لیپوزوم آمفوتریسین B ، از خروج 200 میلیاردتومان ارز سالیانه جلوگیری می‌شود.

ایران از لحاظ سرانه مقاله نانو به جمعیت، در رتبه پانزدهم در سال2020 و از لحاظ تعداد مقاله به‌ازای مقدار GDP براساس نرخ برابری قدرت پولPPP ، در رتبه اول جهان سال2020 قرار دارد.

برگزاری رویداد «رینکست 2022» ازجمله برنامه‌هایی است که با هدف حمایت از شرکت‌ها و توسعه هرچه بیشتر فناوری نانو در کشور برگزار شد.

حوزه آب و انرژی یکی از بخش‌های مهم و اصلی خانه نوآوری و فناوری ایران(IHIT) است وماکت محصولات موثر و کاربردی که در کشور درحال بهره‌برداری هستند، در این غرفه به هیات‌های تجاری خارجی بازدیدکننده جهت صادرات معرفی می‌شود.

شرکت تحقیق و توسعه «جتکو» به‌تازگی نوعی پولیش نانویی تولید کرده که در مرحله پرداخت نهایی و براق‌کردن رنگ خودرو کارایی بالایی دارد و می‌تواند به دلیل کیفیت بالایی که دارد با نمونه‌های خارجی رقابت کند.

استفاده از باتری‌های لیتیوم یونی به‌عنوان منبع انرژی برای وسایل نقلیه الکتریکی رایج‌تر می‌شوند اما فناوری باتری‌های امروزی دارای محدودیت‌هایی چون زمان شارژ طولانی و برد کوتاه هستند، بنابراین نمی‌تواند تقاضای رو به رشد بازار را تامین کند. پیشرفت‌هایی که به تازگی در بهبود ویژگی‌هایی مانند چگالی انرژی باتری‌های لیتیوم یونی برای افزایش برد حرکتی با جایگزینی آندهای گرافیت با سیلیکون تمرکز دارند.

ارزش بازار جهانی فناوری نانو در سال 2020 به 1.76 میلیارد دلار رسید و انتظار می‌رود تا سال 2030، این ارزش به 33.63 میلیارد دلار افزایش یابد که ارزش آن در سال 2030 در مقایسه با 2021 حدود 36.4 درصد رشد خواهد داشت. علم و فناوری نانو در حوزه مطالعات نانوذرات و دستگاه‌های نانویی عمل می‌کند که می‌توان از آن در حوزه‌های علمی مختلفی چون شیمی، پزشکی زیستی، مکانیک و علم مواد استفاده کرد.

مشکلاتی که در مسیر توسعه وجود دارند، بسیار زیاد هستند. طبق صحبت‌هایی هم که در این برنامه داشتم، اگر بخواهیم مهم‌ترین مشکلات را دسته‌بندی کنیم، عدم‌باور قلبی به توان داخلی است که از اهمیت بالایی برخوردار است. این باور بسیار کم است؛ البته در شعار همه ما این وجود دارد و کمتر کسی را می‌توان در ساختار دولتی و حکومتی پیدا کرد که در زبان بگویند کشور ما چیزی برای گفتن ندارد و نمی‌توانیم.

سیدمهدی رضایت معتقد است با وجود اینکه همه‌گیری کرونا تا حدی توانسته شرکت‌ها را با رکود و کاهش فعالیت مواجه کند اما انتظار می‌رود به‌زودی این فرآیند به روال عادی خود بازگردد و بسیاری از مشکلات حوزه نانو به‌ویژه در دوران کرونا مرتفع شود.

در بحث ارتباط صنعت و دانشگاه در حوزه فناوری نانو یا هر حوزه دیگری، نباید به‌دنبال مقصر بود. زمانی که استادان دانشگاهی در اتاق‌های بسته پروژه‌ای را به سرانجام رسانده‌اند، نشان‌دهنده ضعف ساختاری ماست.