شاردن می‌نویسد که برخلاف شاه عباس، جانشینان وی رغبتی به تجدید عمارت یا مرمت بناهای ربع‌رشیدی نشان ندادند.

در 1020ق، شاه‌عباس شخصی به‌نام منوچهربیگ ایشک‌آقاسی را مامور کرد تا مصالح عمارت ویران‌شده شنب غازان را به ربع رشیدی انتقال دهد و به بازسازی آن به کمک استادان ماهری که از بغداد و دیگر نقاط به تبریز می‌آمدند اقدام کند. بدین‌سان، قلعه جدید تبریز در ربع رشیدی ساخته شد.

از مشهورترین بلاهایی که بر سر تأسیسات ربع رشیدی آمده، تخریب و انهدام آن به فرمان جلال‌الدین میرانشاه (810- 769ق)، پسر تیمور گورکان است.

اوحدی مراغه‌ای (-733ق)، از شعرای معروف آذربایجان در قرن هشتم و از اولیای صوفیه و از ستایشگران سلطان ابوسعید و وزیرش، خواجه غیاث‌الدین بن رشیدالدین، در وصف ربع رشیدی اشعاری سروده است.

خواجه رشیدالدین افزون بر درمان عمومی، از وجود کحالان و جراحان نیز برای آموزش استفاده می‌کرد. هر طبیب و استاد کحال و جراح پنج دانشجوی زیردست داشت که به آنها آموزش می‌داد.

هرکدام تعلیم 10 دانشجوی پزشکی را برعهده گرفتند: «50 طبیب حاذق که از اقصای بلاد هند و مصر و چین و شام و دیگر ولایات آمده بودند گفتیم که هر روز در دارالشفا (بیمارستان) تردد کنند و پیش هر طبیب 10 کس از طالب‌علمان مستعد نصب کردیم تا به این فن شریف مشغول شوند

ترکیب ربع‌رشیدی در دو محور حائزاهمیت است: یکی نهادهای آموزشی و دیگر نهادهای اقتصادی و از نامه رشیدالدین به پسرش خواجه سعدالدین، حاکم قِنَّسرین و عواصم، چنین مستفاد می‌شود که در سراسر ربع، جماعتی از هر شهری ساکن شده‌اند و این خود نشانگر تلفیق بین علم و عمل است.

امکانات وسیع رفاهی که خواجه در ربع‌رشیدی ایجاد کرده بود به نوبۀ خود همت والای وی را در ترویج و نشر علوم اسلامی نشان می‌دهد.

خواجه رشیدالدین فضل‌الله همدانی در دوران غازان خان، محله بزرگی را در تبریز آباد کرد و در آن‌جا مدرسه و دارالشفا (بیمارستان) و دارالسیاده و مقصوره و کتاب‌خانه بزرگی بنا نهاد که به نام رَبع رشیدی معروف شد.

در زمان غازان‌خان بسیاری از داروها را از ترکستان، چین شرقی و هندوستان به ایران می‌آوردند و به بهای گزاف می‌فروختند. وی گروهی از داروشناسان مشهور را که در قلمرو وی بودند به اردوی خویش می‌آورد و در وقت شکار در نواحی مختلف با آنان به کوه‌ها می‌رفت و به شناخت گیاهان دارویی می‌پرداخت.

جرجانی، همچون دیگر هم‌عصرانش، به شرح بیمار و چهار نشان مهم (IPPA) در معاینه بیمار یعنی مناظره بیمار1، لمس2، دَق3 و سمع4، که رازی در کتاب الحاوی خویش آورده، پایبند است.

سیداسماعیل جرجانی در کتاب خویش همه دانسته‌های پزشکی آن زمان را که پیش از او ابوعلی‌سینا در کتاب قانون و رازی در الحاوی به زبان عربی نوشته بودند با نتیجه پژوهش‌ها و تجربه‌های خویش، به زبان فارسی نوشته و تا حد امکان به‌جای واژه‌های علمی عربی معادل‌های فارسی آنها را به کار برده است.

ذخیره خوارزمشاهی از جهت موضوعی مشتمل بر بسیاری مضامین طبی و افزون بر آن، ملاحظات بهداشتی، است. سیداسماعیل جرجانی کتاب ذخیره خوارزمشاهی را به ابواب و بخش‌های مفصل تقسیم کرده و هر فصل و باب را به‌نوعی از بیماری‌های انسان و امراض اعضا اختصاص داده است.

سیداسماعیل جرجانی احتمالا در حدود 52 سالگی یعنی در سال 504 ق به شهر خیوه، مرکز فرمانروایی سلطان قطب‌الدین محمد بن یمین‌الدین تَکِش خوارزمشاه، که سلطان دست‌نشانده سلطان سنجر بن ملکشاه سلجوقی در خوارزم بود، رفت و به خدمت او درآمد. در این زمان، جرجانی پزشکی حاذق شده بود.

در مقام علمی سیداسماعیل جرجانی ذبیح‌الله صفا نوشته است: «اهمیت جرجانى در طب از دو جهت است اول آن‌که او بعد از ابن‌سینا نخستین کسى است که در آثار خود همه مباحث علم طب را چنان‌که قدما مى‏اندیشیده ‏اند، با تحقیقات و مطالعات جدید مورد مطالعه قرار داد و دیگر از آن باب که مهم‌ترین آثار طبى را در زبان فارسى پدید آورد و جمیع مباحث مربوط به علم پزشکى را در آن کتب مورد بحث و تحقیق قرار داد.