مریم فضائلی، خبرنگار: به رسم هرسال با فرا رسیدن ایام سوگواری برای امام حسین(ع)، تلویزیون برنامههای مناسبتی را تولید و پخش میکند. بسیاری از برنامههای روزمرهای که از هر شبکه نشان داده میشود، حالا به تناسب شرایط و حال و هوای محرم تغییر موضوع داده و با رویکردی مرتبط با ایام عزاداری سیدالشهدا پخش میشود. در این گزارش فارغ از برنامههایی مانند سخنرانی یا پخش مداحی، به تولیدات شاخص تلویزیون در سه شبکه اصلی، نسیم و افق توجه شده است. تولیداتی که هر شبکه با سیاست و اهداف خاص خود با موضوع محرم تلفیق، و برای مخاطبانش تهیه کرده است.
شبکه یک
یکی از موضوعاتی که در چند سال اخیر مورد توجه تلویزیون قرار گرفته، روضههای خانگی و کوچکی است که هرکدام داستان و سرگذشتی برای خودشان دارند. برنامه ترکیبی «روضه خانگی» در سری جدید خود در سه بخش مختلف پخش میشود. بخشی به مستندهای نهایتا 15دقیقهای اختصاص یافته است که به جای جای کشورمان، ایران سفر کرده و روضههای خانگی شهرهای مختلف را نشان میدهد. بخش دوم مربوط به گفتوگوهایی با چهرههای سیاسی، هنری، ورزشی و مداحهای مشهور است و در بخش آخر این برنامه نیز چهرههای مختلف راوی روایت قصههایی از روضههای خانگی قدیمی هستند. این برنامه از شنبه تا چهارشنبه از ساعت 18:30 به روی آنتن میرود. شهادت یکی از اصلیترین نمادهای ایام سوگواری محرم است. برنامه «رخ مادر» از زاویه نگاه مادران شهدا به قصه زندگی فرزندانشان میپردازد. این مجموعه شنبه تا پنجشنبه ساعت 12:45 از شبکه یک نشان داده میشود. برنامههای «آفتاب شرقی» و «جریان» به تناسب ویژگیها و رویکردی که دارند در این ایام به واقعه عاشورا میپردازند.
شبکه دو
پیر غلامان و شاعران جزء ارکان اصلی یک هیات هستند. ویژه برنامه «حسینیه بهشت» از شب اول محرم حوالی ساعت ۲۱:۲۰ از شبکه دو پخش میشود. این برنامه به میزبانی شیخ اسماعیل رمضانی، کارشناس مذهبی انجام میشود و در آن با پیر غلامان و شاعران اهل بیت به گفتوگو مینشیند. در این گفتوگوها به تبیین و بررسی قیام امام حسین(ع) و همچنین نوحه و شعرخوانی ذاکران و شاعران اهلبیت پرداخته میشود. مجموعه نمایشی «سفیر» روایت سفر قیس بن مسهر صیداوی، سفیر امام حسین(ع) به کوفه است؛ که فرامرز قریبیان با ایفای نقش قیس در این مجموعه، یکی از ماندگارترین نقشهای دوره فعالیت هنری خود را رقم زد. این مجموعه حوالی ساعت ۱۶:۱۵ پخش میشود. ویژه برنامه «کوی محبت» با اجرای مهدی اعرابی و حضور علی غلامی، کارشناس مذهبی و نویسندگان کتابهای شاخص با موضوع امام حسین(ع) پخش میشود. این برنامه هرشب در ساعت 23:20 از آنتن صداوسیما پخش میشود.
شبکه سه
«حسینیه معلی» از شناختهشدهترین برنامههای محرم در این چند سال اخیر تلویزیون است. امسال هم صداوسیما میزبان فصل پنجم این برنامه است که با حال و هوای عزاداری برای سیدالشهدا تولید شده است. به نسبت فصل قبل، تغییراتی در چینش داوران انجام شده است. همچنان اجرای برنامه به عهده نجمالدین شریعتی است، اما میز ذاکران اهلبیت میزبان افراد جدیدی است. محمدرضا طاهری، مداحی است که به ترکیب سیدرضا نریمانی و نزار قطری از فصل قبل اضافه شده. همچنین مهدی رسولی بعد از یک فصل غیبت دوباره به این برنامه برگشت، مصطفی کرمی نیز بعد از یک تجربه حضور در «حسینیه معلی» یک بار دیگر در ایام محرم کنار مداحان میز ذاکران حضور پیدا میکند. این برنامه از شب اول محرم به مدت 13 شب در حوالی ساعت 22:15 پخش میشود.
شبکه نسیم
«از سرگذشت» برنامهای است که در محرم سال گذشته به روی آنتن رفت. رویه این فصل هم مانند سال گذشته است و علیاکبر قلیچ در قامت مجری اما در دکوری جدید حاضر میشود. این برنامه درقسمت اول با مطرح کردن داستانی با سوژه اجتماعی و در قسمت دوم با حضور یک سلبریتی که زندگی خودش را مطرح میکند و در جایی که نقطه عطفی با سوژه اجتماعی دارد به قسمت دوم برنامه اضافه خواهد شد. در پایان هر قسمت یک کوله به میهمانهای هر برنامه تقدیم خواهد شد تا در روز اربعین شاید مسافر سیدالشهدا باشند. سری جدید به تهیهکنندگی محسن نجفی سولاری و کارگردانی محمد پیوندی است و هر شب ساعت 21 پخش میشود. تعزیه یکی از مولفههای فرهنگی آئینی کشور است که در ایام محرم رونق بسیاری داشته است. اما نسل جدید آشنایی کمی با این بعد از هنر محرمی دارند. «مجلس واقعه» برنامهای است که ذیل نمایش تعزیه به گفتوگوهایی با این موضوع میپردازند. این برنامه به تهیهکنندگی مصطفی احمدی یک برنامه آیین تعزیهخوانی شهیدان دشت کربلاست که هر شب ساعت ۲۲ پخش میشود. در هر قسمت یک مجلس تعزیهخوانی برپا خواهد شد. «باب الحسین(ع)» برنامه زنده شبکهی نسیم است. در این برنامه مداحان معروف، کارشناس مذهبی و مادران شهید حاضر میشوند و گفتوگو میکنند. باب الحسین(ع) هر شب به صورت زنده ساعت ۱۲ بامداد از شبکه نسیم پخش میشود. «آن لحظه» برنامهای است که با سبکی متفاوت و با تلفیق تئاتر، مستند و گفتوگو آماده شده است. این برنامه به مسائل تاریخی و زنان تاثیرگذار از گذشته تا کنون میپردازد. این برنامه هر شب ساعت ۱۹ پخش میشود. درباره «آن لحظه» گفته شده است: «چه شد در لحظه دوستداران امام حسین از او جدا شدند و بالعکس افرادی در لحظه به سمت امام حسین برگشتند و کنار او قرار گرفتند.»«من حسین(ع) را دوست دارم» در بازهی 13 شب به دو موضوع میپردازد. در پنج شب ابتدایی به سراغ صحبت با کسانی رفته است که تمام عمر خود را صرف خدمت برای امام حسین(ع) کردهاند. در شبهای باقیمانده هم به عزاداری یزدیها پرداخته میشود. مجری این برنامه، سامان ارس خان است و هر شب ساعت 20 پخش میشود. موسیقی یکی از ابزاری است که در عزاداری و نوحه اهمیت بسیار زیادی دارد. «نسیم آوا» به تهیهکنندگی و با اجرای محمدرضا محبی به تلفیق موسیقی و محرم پرداخته است. پخش تیتراژهای ماندگار فیلم و سریالهای محرمی، موسیقیهای محرمی، حضور خوانندگان جوان، گروههای سرود، کارشناس نوحه نواحی اصیل، نوحه خوانندگان معروف کشور در هیاتها و... از جمله بخشهای این برنامه خواهد بود. نسیم آوا هر شب از ساعت 20:30 به روی آنتن میرود.
افق
پخش مستند یکی از قالبهایی است که در ایام محرم دیده میشود. شبکه افق در چند قسمت مستندی با نام «خانههای نورانی» تهیه کرده که درباره روضههای خانگی قدیمی و باسابقهای است که توسط پیرغلامان اداره میشود. این مجموعه مستند شنبه تا پنجشنبه حوالی ساعت ۱۸ نشان داده میشود. کمبود سریالهای مناسبتی در ایام محرم احساس میشود. به همین دلیل برخلاف سالهای گذشته که شبکههای متعددی سریال با موضوع محرم دارند، امسال خبری از فیلم و سریال جدید نیست. شبکه افق با بازپخش سریال «نجلا1» قصد دارد تا جای خالی سریالهای مناسبتی را پر کند. نجلا، یک مجموعه تلویزیونی ایرانی به کارگردانی خیرالله تقیانیپور، تهیهکنندگی سعید سعدی و نویسندگی مهدی حمزه است که به مناسبت فرا رسیدن ماه محرم شنبه تا چهارشنبه حوالی ساعت ۲۳ از قاب شبکه افق پخش میشود.