اوکراین سهشنبه شب هفته گذشته (7 شهریور/29 اوت) در یکی از بزرگترین یا موفقترین حملات پهپادی خود به داخل خاک روسیه، موفق شد به فرودگاه پسکوف حمله کند. منابع مختلف خبری تعداد پهپادهای مهاجم را 10، 12، 15 و 20 فروند اعلام کردهاند. فارغ از تعداد این پهپادها، آنها موفق شدند به 4 فروند هواپیمای ترابری ایلوشین-76 ارتش روسیه آسیب وارد سازند. همزمان تصاویر ماهوارهای منتشر شده از پایگاه هوایی انگلس که در 730 کیلومتری جنوب شرقی مسکو پایتخت روسیه واقع شده است، نشان میدهند روسها برای کاهش اثر حملات پهپادی به این پایگاهها صدها تایر فرسوده را روی بمبافکنهای غولپیکر تی یو-95 اس خود قرار دادهاند. این پایگاه در آذر و دی سال گذشته، دو بار حملات پهپادی را تجربه کرده است؛ حملاتی که نخستینها از این دست بودند.
با اینحال، حملات در ماهها و هفتههای اخیر متراکم و پرتعداد بودهاند. همچنین تردیدهایی درباره منشا حملات وجود دارد. پایگاه پسکوف که در شمال غربی روسیه واقع شده است با اوکراین ۷۰۰ کیلومتر فاصله دارد اما این فاصله با مرز استونی 30 کیلومتر و با لتونی 60 کیلومتر است. این فواصل باعث شده است تا در کنار احتمال حمله از خاک اوکراین، دو احتمال دیگر نیز مطرح شوند؛ حمله از کشورهای عضو ناتو در مجاورت پایگاه پسکوف شامل سه جمهوری بالتیکی یا برخواستن پهپادها از داخل خاک روسیه توسط گروههای نفوذی. بهکارگیری تعداد زیادی پهپاد در این حمله، امکان استفاده از اراضی روسیه توسط مزدوران را رد میکند؛ هرچند پیش از این مزدوران تحرکاتی در داخل خاک روسیه داشتهاند. استفاده از خاک کشورهای عضو ناتو نیز چندان عاقلانه به نظر نمیرسد مگر آنکه این اقدام بهعنوان تله یا پیامی از سوی ناتو صورت گرفته باشد. همچنین تردیدهایی نیز نسبت به توانایی اوکراین در دسترسی به پهپادهای دوربرد وجود دارد، بهویژه اینکه آنها باید به سامانههای ناوبری، هدایت و هدفگیری پیشرفتهای مجهز باشند. با اینحال به نظر میرسد حملات مزبور از خاک اوکراین صورت گرفته باشند. متحدان غربی این کشور تجهیزات لازم برای تبدیل پهپادهای ساده به پهپادهای انتحاری دوربرد را در اختیار کییف قرار دادهاند تا ضمن دستیابی اوکراین به این سلاح موثر، منشأ آن به میزان زیادی قابل پنهانسازی باشد.
فصل حمله پهپادی به روسیه
حملات به خاک روسیه تا سال 2022 معدود و کمتر از انگشتان دست بودند. در سال جاری نیز تا پیش از این حملات به اقداماتی علیه شهر مرزی بلگورود یا حمله نمادین و ناموفق به مسکو محدود میشدند. حملات به بلگورود با استفاده از راکتهای بالگرد میل-24، پهپادهای ساده غیرنظامی تسلیح شده با مواد منفجره و نفوذ دادن گروهی شبهنظامی متشکل از شهروندان روسی که مخالف دولت هستند، صورت میگرفتند. حملات به مسکو نیز به غیر از یک حمله دقیق و نمادین علیه کاخ کرملین، بیشتر به وسیله پهپادهای غیرنظامی مسلح شده، صورت گرفتند. درحال حاضر اما شرایط متفاوت شده و حملات علیه خاک روسیه به امری متداول و فشرده تبدیل شده است. در این حملات همچنین به جای تکپهپادها یا دستههای کمتعداد، تعداد زیادی پهپاد به پرواز درآمده و این هواگردها نیز نسبت به گذشته به تجهیزات مسیریابی دقیقتری مجهز شدهاند.
اهداف تشدید حملات پهپادی به خاک روسیه
ولادیمیر زلنسکی، رئیسجمهور اوکراین اعلام کرده درصورت اقدام کشورش علیه خاک روسیه، بسیاری از متحدان این کشور از کییف رویگردان خواهند شد؛ امری که حکایت از هراس شدید آنها نسبت به واکنش روسها دارد. با اینحال به نظر نمیرسد آنها مشکلی برای ایجاد خراشهای سطحی اما فغانآور بر پیکره روسیه داشته باشند. چه اینکه آنها با تسلیح اوکراین برای جنگ با ارتش روسیه درحال حاضر نیز در برابر مسکو قرار گرفتهاند. اوکراین و متحدان غربیاش از تشدید حملات پهپادی به مسکو اهدافی دارند که به شرح ذیلند:
1 گفته میشود اوکراین برای آموزشهای نظامی، افرادی با سن 70 سال را به کشورهای اروپایی اعزام کرده است. مسالهای که حکایت از عمق کمبود نیرو در این کشور دارد. نیمی از جمعیت اوکراین از این کشور گریخته یا در داخل آن آواره شدهاند. دهها هزار نفر از سربازی فرار کرده و صدها هزار نفر نیز بر اثر جنگ کشته، مفقود یا زخمی شدهاند. شکست تهاجم وعده داده شده موسوم به «حمله بهاری»، آشکار میسازد توان ارتش اوکراین به انتها رسیده است و در تقابل با روسیه، فرسایش بیشتر دامنگیر کییف شده که به منابع کمتری دسترسی داشته است. غرب برای جبران کمبودهای میدانی، جبههای جدید گشوده تا فشاری علیه روسیه ایجاد کند.
2 فرسایش شدید منابع اوکراین باعث شده تا احتمال فروپاشی صفوف ارتش این کشور شدت یابد. از اینرو غرب قصد دارد جنگ را به نقطهای برساند تا روند فرسایش شدید کییف متوقف شود. حمله به خاک روسیه اقدامی است که به زعم غرب میتواند باعث کاهش تنشها در جنگ شود. به عبارت دیگر، روسها در برابر کاهش حملات به خاکشان به کاهش شدت نبردها در میدان جنگ رضایت خواهند داد.
3 غرب اینگونه میاندیشد که حملات به داخل روسیه باعث تحریک مقامات این کشور برای تشدید حملات سنگین علیه اوکراین با انواع موشکها و پهپادها میشود؛ اقدامی که نتیجه آن میتواند کاهش شدید ذخایر این تسلیحات در زرادخانه روسیه باشد. همچنین حمله به روسیه باعث میشود مقامات روس حملات خود علیه اوکراین را مشروع قلمداد کرده و محذوریتی برای تشدید آن برای خود قائل نباشند. نتیجه این فرآیند استفاده بیش از اندازه از ذخایر موشکی و پهپادی روسیه خواهد بود؛ اقدامی که بازهای طلایی برای کاهش بازدارندگی روسیه در برابر غرب ایجاد کرده و ناتو را قادر به اعمال فشار موازنهای بیشتری علیه مسکو میسازد.
4 تلاش برای تهدید کشورهایی که متهم به حمایت از روسیه در جنگ هستند میتواند یکی از اهداف جانبی و مهم حملات به روسیه باشد. به زعم طراحان، حمله به مسکو که سقف اقدام علیه یک قدرت است، میتواند به هراس در بین دیگران نیز منجر گردد. با وجود این طراحی، اما مسائل دیگری نیز وجود دارند. تبدیل اوکراین به سکوی حملات علیه کشورهای دیگر، منجر به ظهور سکوهای پرتاب موشک و پهپاد بهطور ناشناس به سمت پایگاههای ناتو خواهد شد. اگر روسها از انجام اقدامی مشابه، خودداری میکنند دلیل آن میتواند عدم دسترسی به سکو و همچنین محافظهکاری باشد اما دیگر بازیگران غربی ابایی از اقدام متقابل ندارند.
5 جبهه داخلی روسیه تاکنون از بسیاری از خطرات یک جنگ فراگیر مصون بوده است. حملات قصد تشدید اوضاع علیه جبهه داخلی برای فعال شدن جبهه داخلی روسیه علیه جنگ را دارند.
6 یکی از دلایل عدم موفقیت نیروهای اوکراین در جنوب، استقرار پرحجم سامانههای پدافند هوایی و جنگ الکترونیک توسط روسیه است. کییف امیدوار است تعدادی از آنها برای دفاع از شهرهای داخلی روسیه، به این کشور منتقل شوند تا امکان حمله به نیروهای روس در جنوب اوکراین فراهم شود.
7 به چالش کشیدن حیثیت روسیه بهعنوان یک قدرت نظامی هدفی بزرگ است؛ چه اینکه برای مدتها امنیت مسکو زبانزد بوده است. به چالش کشیدن آن در دوره کنونی برای کاهش اثرات راهبردی دستاوردهای روسیه در جنگ اوکراین ضروری است.