در مجموع فیلمهای اکرانشده در جشنواره سی و ششم فیلم فجر، شاید بتوان دو فیلم «مصادره»، «خجالت نکش» را جزء آثار کمدی دانست، ولی به معنای این نیست که سبد سینمای ایران در سال 96 خالی از فیلمهای کمدی است. نه! اتفاقا سال ۹۶ را باید سال فیلمهای کمدی پرفروش نامید. همین که آغاز سال 96 و با اکران فیلمهای کمدی، مردم به سینماها آمدند. همین که تمام هفت فیلم پرفروش سال ۹۶ کمدی هستند، خودش مساله قابل توجه و البته از نظر برخی فیلمسازان و منتقدان جای نگرانی دارد. نکته قابل توجه در مورد فیلمهای کمدی، نحوه برخورد آنها با مخاطب است. میتوان گفت نیمی از فهرست فیلمهای کمدی پرفروش با پرداخت سطحی به موضوعات دم دستی، صرفا به دنبال اهداف تجاری بودند. مسالهای که بیشتر مورد توجه پخشکنندگان سینمایی و سینماداران است. دقیقا همان دستهای که گفته میشود نبض اکران در دستان آنهاست و حالا برای تولید فیلمهای جدید هم تصمیم میگیرند. دو فیلم پرفروش امسال یعنی «نهنگ عنبر۲» و «گشت۲» با تکیه بر موفقیت دو قسمت اولشان توانستند فروش زیادی به دست بیاورند. این دو فیلم اگرچه نسبت به قسمت اول خود ضعیفتر بودند، اما به مدد سابقه ذهنی مخاطب از قسمت اولشان، توانستند گیشههای سینما را پر پول کنند.
اکران نوروزی سال 96 پررونق با فیلمهای کمدی
پس از اتمام جشنواره فیلم فجر رقابت تنگاتنگی بین اکران نوروزی بهعنوان یکی از طلاییترین زمانهای اکران سینما، بین آثار سینمایی که در جشنواره بودند یا نبودند ایجاد میشود و داغترین حواشی و خبرها را به دنبال دارد، امسال هم طبق روال سالهای پیش این رقابت وجود داشت. به گفته سخنگوی شورای صنفی نمایش در سال 96 از میان درخواستکنندگان فیلمها برای نمایش نوروزی ۱۲ فیلم نامزد اکران در نوروز 96 بودند. درباره شکل کلی فیلمهای اکران عید نکته جالب، رقابت سه فیلم کمدی با دو فیلم اجتماعی و سیاسی بود.
«خوب بد جلف» به عنوان نخستین فیلم اکران نوروزی از اواخر بهمن نمایش خود را آغاز کرد و پس از آن «ماجرای نیمروز»، «یک روز بهخصوص»، «گشت2» و «سه بیگانه» به اکران درآمدند. سه فیلم کمدی «گشت2»، «خوب بد جلف» و «ماجرای نیمروز» بهعنوان پرفروشترینها بودند و فیلمهای«آباجان» از هاتف علیمردانی و «یک روز بهخصوص» ساخته همایون اسعدیان در کنار هم نتوانستند به فروش نیم میلیاردی دست پیدا کنند و به نوعی گیشه نوروز را به سایر رقبا باختهاند. فیلم سینمایی کمدی «گشت 2» به کارگردانی سعید سهیلی توانست فیلم خود را معادل 19 میلیارد تومان به فروش برساند و توانست به بالاترین آمار فروش برسد و صدرنشین جدول باشد. فیلم دیگر اکران نوروزی یعنی «خوب بد جلف» به کارگردانی پیمان قاسمخانی با توجه به شروع زودهنگام اکران نسبت به سایر آثار فروش نوروزی توانست 16 میلیارد تومان را به ثبت برساند.
«آینه بغل» شگفتی سال
این اثر آخرین ساخته منوچهر هادی است که بعد از ۶ هفته اکران، چهارمین فیلم پرفروش سال است، اگرچه در بدترین فصل اکران یعنی اواخر پاییز اکران شد، ولی توانست با استقبال مخاطبان مواجه شود. موضوعی که فیلم سینمایی «آینه بغل» به آن میپردازد، سالها در سینما و تلویزیون ما به فراموشی سپرده شده است. درست در زمانی که جای خالی سریالهایی چون ساختههای عطاران در رسانه ملی حس میشود، «آینه بغل» توانسته است در ادامه آن روند، به فاصله طبقاتی و خواستههای طبقه محروم جامعه و تقابلی که در مسیر پیشرفت با قشر مرفه جامعه دارد، بپردازد.
دعوای فیلمسوزی و فروش بالای فیلمهای کمدی در سال 96
در بهمن امسال، بسیاری از مدیران اصناف سینمایی به افت مخاطب فیلمهای سینمایی نسبت به سالهای گذشته اشاره کردهاند، در نیمه اول سال 96 پنج فیلم کمدی و پرفروش سینمای ایران، بیش از دو برابر سایر فیلمهای سینمایی فروش کردند. در نیمه اول سال 11 فیلم کمدی در سینماهای کشور به نمایش درآمدند، این در حالی بود که در سال گذشته 10 فیلم طنز در سینماها اکران شدند. با شروع فصل پاییز برخی تهیهکنندگان سینمایی درباره آغاز پروژه فیلمسوزی در سینمای ایران اشاره کردند. فیلمسوزی در فصل پاییز چند سالی است که برای سینمای ایران اتفاق میافتد و بسیاری از فیلمهای سینمایی با شروع این فصل در زمانهای کوتاه به نمایش در میآیند و بدون فروش قابل توجهی جای خود را به فیلم دیگری میدهند.
اما یکی دیگر از نکات جالب فروش فیلمهای سینمایی در سال 96 به پرفروشترین فیلم غیرکمدی سال باز میگردد. فیلم سینمایی «رگ خواب» حمید نعمتا... که تا به امروز رتبه ششم جدول فروش را به خود اختصاص داده و توانسته است نزدیک به پنج میلیارد تومان فروش کند که حدودا چهار میلیارد تومان با فیلم «ساعت پنج عصر» مهران مدیری بهعنوان پنجمین فیلم پرفروش سال فاصله دارد. سال گذشته 6 فیلم سینمایی توانستند فروش خود را دو رقمی کنند و به فیلمهای پرفروش سال تبدیل شوند و برخلاف امسال در میان آنها، سه فیلم اجتماعی هم وجود داشت. فیلمهای «فروشنده»، «من سالوادور نیستم»، «سلام بمبئی»، «پنجاه کیلو آلبالو»، «ابد و یک روز» و «بارکد» در مجموع توانستند 78 میلیارد تومان فروش کنند که دو فیلم از این جمع فیلمهای اجتماعی غیرکمدی بودند. پراکندگی اکران فیلمهای پرفروش در طول سال گذشته، عاملی شد که این فیلمها بتوانند در تمامی فصلهای سال به فروش موفقی دست یابند، نه چون امسال که تنها فیلمهای کمدی گیشه را به دست گرفته بودند.
جشنوارهای به رنگ هفت و حاتمیکیا
«هفت» بهعنوان یکی از مهمترین برنامههای سینمایی تلویزیون، به دلیل عدم تدبیر مدیران صداوسیما، جایگاه اصلی خود را از دست داد. این برنامه تلویزیونی پس از 9 ماه، همزمان با افتتاح سیوششمین جشنواره فیلم فجر پس از کشوقوسهای فراوان مبنیبر انتخاب مجری مناسب این ویژهبرنامه، با اجرای رضا رشیدپور به روی آنتن رفت. رشیدپور در ابتدای برنامه گفت: «آنچه در این سری از «هفت» خواهید دید بازتاب شبهایی خواهد بود که در آن جشنواره بزرگ و باشکوه فیلم فجر در گوشه و کنار کشورمان در حال برگزاری است.» وی درباره رویکرد برنامه «هفت»و حاشیههایی که ممکن است دامنگیر آن شود، تاکید کرد: «طبیعتا وقتی در یک برنامه سینمایی چالشهای کلامی به وجود میآید، حاشیهساز است، امیدوارم از حاشیههای آزاردهنده دور باشیم. تلویزیون تصمیم خودش را گرفته است تا در حمایت از سینمای ایران و حمایت از سینماگران نجیب ایران فعالیت کند.» این اظهارات رشید پور در حالی بود که ۱۰ روز بعد در اختتامیه جشنواره فیلم فجر، او و جریانی که در فضای رسانهای جشنواره شکل گرفته بود، متهم به دستهبندیهای جناحی در فضای سینمایی کشور شدند. در اختتامیه جشنواره فیلم فجر حاتمیکیا کارگردان فیلم «به وقت شام» با اعتراض به مواضع رسانهای که در رسانه ملی، نسبت به فیلم او شکل گرفته بود، گفت: «از مسئولان شبکه سه و دو، شکایتم را به خدا میبرم که با این فیلم لجبازی شد و نخواستند حتی بهعنوان یک سوژه به آن نگاه کنند، به جای آنکه از افرادی دعوت کنند که از این نگاه دفاع کنند تبدیل میشوند به اپوریسیون.»
سی و ششمین جشنواره فیلم فجر با رکوردداری فیلم «تنگه ابوقریب» با کسب 6 جایزه به پایان راه خود رسید. جشنوارهای که ماحصل یک سال سینمای ایران را در معرض دیدگان مخاطبان قرار داده، توانسته بود طیفهای مختلف سینمایی را راضی نگه دارد. شاید ناکامترین فیلم این دوره از جشنواره، فیلم سینمایی «لاتاری» از محمدحسین مهدویان بود که بهرغم اقبال عمومی نتوانست از هیات داوران جشنواره سی و ششم فیلم فجر جایزه بگیرد.