در قسمت بیستوچهارم مجله تصویری «قاف»، محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، میهمان اکبر نبوی سردبیر این مجله تصویری بود. فایل تصویری و صوتی این دفتر از مجله قاف، دوشنبهشب 20 فروردینماه از طریق شبکههای اجتماعی منتشر شد. بخشی از این گفتگو را در ادامه میخوانید.
اکبر نبوی: بهلحاظ فرهنگی و اجتماعی بناست وضعیت خود را سامان دهیم و وارد گفتوگوی جهانی بهمعنای درست کلمه شویم، نه در حوزه و ساحت شعاری باشد که خیلی در این حوزه حرف میزنیم اما ما واقعا وارد گفتوگوی جهانی نشدهایم. اما در داخل بلد نیستیم گفتوگو کنیم، جهانی بماند!
محمدمهدی اسماعیلی: جسارت میکنم و میگویم بیشتر سوالات شما از جنس کلیشه و شعار است. ما در داخل یک جریان گفتوگوی عمیق داریم. شکل ظاهری این جریان گفتوگو اینطور نیست که من اینور بنشینم و شما آنور بنشینید. جامعه یک جامعه زنده است. خیلیقوی است و فرآیند گفتوگو بسیارخوب است. چرا نسبت به جامعه خود بدبین هستیم؟ من نسبت به جامعه و فرهنگ غنی خود بسیار امیدوار هستم. شاید اندازه من با جوانان سروکار نداشته باشید. در اتاق وزارت نمینشینم و تحلیل کنم و از این جلسه به جلسه دیگر بروم. من کلاس درس با دانشجویانی دارم که متولد 83-82 هستند. 50 نفرند و درس اندیشه سیاسی رهبران انقلاب اسلامی را دارم. این درس کاملا ایدئولوژیک است. با بچههایی که میدانم تفاوتهای ذهنی آنها با من بهعنوان معلم آنها، خیلی زیاد است. من دانشگاهی و اهل فرهنگ و رسانه هستم و با اینها ارتباط دارم. من فارغالتحصیل دانشکده وزارت خارجه هستم و کار عمدهام در حوزه ارتباطات خارجی بوده است. الان از من بپرسید دوره شما با قبل چه تفاوتی داشت؟ یکی از مهمترین وجوه تمایز آن ارتباطات وسیع فرهنگی است که با خارج پدید آمده است. اینها مطالبی است که در رسانهها بدان پژواکی داده نمیشود. کسی که برنامههای شما را میبیند این بخش را نمیبیند اما جریان گفتوگویی شکل دادهایم و امروز در بهترین دوره قرار داریم.
اکبر نبوی: میتوانید مثال بزنید؟
محمدمهدی اسماعیلی:بله، مثلا مفهومی را که قبلا بود عینیت دادیم. مفهوم ایران فرهنگی را عینیت دادیم. گفتوگوهای ایران فرهنگی را از ترکیه تا ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، افغانستان و پاکستان گسترش دادیم. از من بپرسید چند هیات ادبی، هیاتعلمی، فرهنگی، هنری، رسانهای تبادل کردهاید؟ همین دوستانی که شما با آنها همکاری میکنید، همین افغانستان بعد از استقرار دوره جدید طالبان را در نظر بگیرید، شناختی که اینها در حضور در کابل داشتند برای امروز ما تجربیات جدیدی داشت که اینها را به همه بخشهای تصمیمگیر کشور نامه کردم و فرستادم که تصویر واقعی این است. این خیلیقوی است. بهترین بچههای درسخوانده را که به زبانهای محلی مسلط بودند در این کشورها رایزن کردم. در فرانسه رایزن ما کیست؟ خانم دکتری که فارغالتحصیل هنر در فرانسه بود، به زبان فرانسوی مسلط است و الان رایزن فرهنگی ایران در پاریس یک خانم دکتر استاد دانشگاه هنر است؛ نیلوفر شادمهری. در الجزایر چه کسی است؟ دکتر محمدرضا زائری که جنس رسانهای ایشان به شما نزدیکتر است و امروز بهترین رایزن ما در الجزایر است. از غزه و فلسطین دفاع میکند و اجماع منطقهای درست میشود. بخش مهمی از اتفاقاتی که در اجماع جهانی علیه صهیونیستها پدید آمده با این جریان گفتوگوی زندهای است که ما توسط همکاران فرهنگی ایجاد کردهایم.
اکبر نبوی: یعنی وضعیت موجود را در سبد خود میگذارید؟
محمدمهدی اسماعیلی:خیر، نمیخواهم اینطور بگویم. این را سریع و به این نحو جمعبندی نکنید. میخواهم بگویم در این تغییر سهیم هستیم. تعزیه ایرانی را در پاریس به نمایش گذاشتهایم. آریا عظیمینژاد زحمت این کار را در مهر سال گذشته کشید. ببینید چه اتفاقی افتاد! گفتوگوهای فرهنگی تنها نشستن مقابل یکدیگر نیست. اجرای یک تئاتر یا یک موسیقی، نمایش یک فیلم فضای تبادل است. امروز ما با کشورهای عضو همسایه، جشنواره فیلم خزر را راهاندازی میکنیم و آن را برگزار خواهیم کرد. با پنج کشور فیلم مشترک میسازیم. درباره اقبال لاهوری با پاکستانیها فیلم مشترک میسازیم. با ترکمنستان نیز همینطور است. گفتوگوهای فرهنگی یعنی همین دیگر. ما تصورات پیچیدهای ایجاد میکنیم و همیشه مرغ همسایه را غاز میدانیم. اشکال فضای رسانهای که دوستانی همچون شما برجسته میکنند همین نگاه است. این اشتباه است. مرغ همسایه غاز نیست؛ ما به داشتهها و جوانان خود باید بهتر نگاه کنیم. من امروز به شما عرض میکنم که فضای گفتوگو در کشور بسیار قوی است. من بهعنوان وزیر فرهنگ پشتیبان این فضای فرهنگی و رسانهای هستم. بالاتر از من دولت نیز این نگاه را دارد. رهبری انقلاب نیز همین نگاه را دارند. فضای ما بسیار تغییر کرده است. سالها متخصص افکار عمومی هستم. از همکاران من بپرسید هیچ کس اندازه من در حوزه نظرسنجی در بین مسئولان نظام دستش در کار نیست. من از سال 78-77 این کاره هستم. امروز با شما صحبت میکنم با اتکا بر آخرین یافتههای ارزشها و نگرشهای ایرانیان که در همه نقاط ایران اجرا شده، با همه تفاوتهای فرهنگی با شما صحبت میکنم. با علم به آخرین پیمایش سبک زندگی که اسفندماه اجرا کردیم و هنوز نتایجش منتشر نشده است با شما حرف میزنم. تمام تعطیلات من امسال روی یکی از مطالعات اصلی و نتایج این امر بود، پس من وقتی با شما صحبت میکنم از موضع مدیری که گزارشهای کلاسه و طبقهبندیشده را میبیند، سخن نمیگویم. مطالعات من پوشهای و کارتابلی نیست. من از موضع کسی صحبت میکنم که از کف میدان روایت میکند. من از کف میدان فرهنگ و هنر کشور با شما گفتوگو میکنم. بیش از 220 سفر در همین دوره دوسال و خردهای به مناطق محروم کشور داشتهام.
متن کامل گفتوگو را از اینجا بخوانید.