علی مزروعی، خبرنگار گروه نقد روز: نزاع‌های سیاسی رادیکال شیوه‌ای است که برخی شخصیت‌های سیاسی ممکن است در رقابت با دیگران به‌سمت آن بروند تا بتوانند از طریق غیریت‌سازی با دیگران برای خود هویت سیاسی بسازند. چنین نزاعی شاید درنهایت بتواند منجر به تامین منافع سیاسی برای چهره‌های تندرو شود، اما هزینه پیروزی از جیب منافع ملی تامین می‌شود.
کاتالیزوری به نام رادیکالیسم
گروه‌های مختلف برای اینکه بتوانند در عرصه سیاسی جای سایر گروه‌ها را بگیرند باید ترکیبی از ایده‌های سلبی و ایجابی را به جامعه ارائه داده تا به‌عنوان آلترناتیو وضعیت حاکم شناخته شده و جایگزین آن شود. در شرایط طبیعی طی کردن چنین مسیری احتمالا زمان‌بر خواهد بود؛ چراکه از طرفی نقاط ضعف طرف مقابل باید به قدری بزرگ باشد که مردم برای رفع آن گزینه دیگری جز جایگزینی نداشته باشند و از طرف دیگر گروه منتقد باید ایده‌های ایجابی را نیز به مرور زمان به مردم نشان داده باشد تا به‌عنوان جایگزین مطلوب به‌رسمیت شناخته شود. طولانی بودن این فرآیند باعث می‌شد تا برخی گروه‌ها به‌سمت کاتالیزوری به نام رادیکالیسم رفته و حدود اخلاقی را نیز زیر پا بگذارند. نزاع‌های سیاسی هر چقدر پربسامدتر باشد فضا را برای شنیدن استدلال‌های منطقی محدودتر کرده و فرصت بهره بردن از انحراف ایجاد شده در افکار عمومی را نیز به وجود می‌آورد. مهم‌ترین ابزار تشدید بسامد نیز رادیکال کردن مطالبات و حذف صدای رقیب محسوب می‌شود. اما مسیر غیر‌منطقی کنش سیاسی طبعا پر آسیب خواهد.
کدام گروه‌های سیاسی به دام افراط‌گرایی می‌افتند
از آنجایی که امورات اجرایی و برنامه‌ریزی‌های کلان واجد پیچیدگی‌های بسیاری هستند. اگر فردی تجربه اجرایی کافی نداشته باشد نتیجتا بدون درک این پیچیدگی‌ها در موضع منتقد قرار گرفته و با عینک بدبینی مطلق به آن می‌نگرد. منتقدان عاجز از درک این پیچیدگی‌ها معمولا یا فاقد ایده ایجابی هستند یا به‌دلیل عدم‌درک پیچیدگی‌ها ایده‌هایی دور از واقعیت ارائه می‌دهند. این رویکرد غیرواقع‌بینانه را می‌توان در نگاه آنها به سیاست‌خارجی نیز مشاهده کرد. جایی که در آن توان ایجاد توازن بین آرمان و واقعیت را نداشته و نتیجتا نسخه‌های صفر و یکی تجویز می‌کنند. عدم‌درک واقع‌بینی باعث می‌شود تا چنین چهره‌هایی هیچ‌وقت نتوانند از مسیر درست وارد سیاست شوند، لذا از طریق رانت‌های فردی وارد گعده‌های سیاسی شده و برای تداوم حیات خود نیز دست به دامن دوقطبی‌های کاذب می‌شوند. این افراد از آنجایی که حیات‌شان در گروه ایجاد دو‌قطبی است، کنش‌شان صرفا به ایجاد شکاف‌های اجتماعی و تعمیق آن دامن می‌زند. شکافی که ایران را به جوامعی متکثر و منفک از هم تبدیل می‌کند. نمونه‌ای از این تفکیک را می‌توان در زیست رسانه‌ای تجزیه‌شده مردم ایران در پلتفرم‌های مختلف داخلی و خارجی دید. گروه‌های سیاسی فاقد بدنه اجتماعی برای اینکه خود را قدرتمند جلوه دهند، این فضای تجزیه‌شده را نیز به نفع خود مصادره کرده و با نادیده گرفتن بخش‌های اجتماعی منتقد به خود، صرفا به مطالبات بدنه حامی استناد کرده و تعریفی حداقل‌گرایانه از مردم برای همه تصمیم‌گیری می‌کنند.
آسیب‌هایی که ستیزه‌گری به مجلس می‌زند
نزاع‌های سیاسی با تمام آسیب‌هایش را شاید تا قبل از هر انتخاباتی بتوان نادیده گرفت اما تداوم آن به پس از انتخابات باعث می‌شود تا نهادی که اساسا با هدف رفع مشکلات مردم بنا شده به ضد خود بدل شده و قربانگاه منافع ملی باشد. رهبر انقلاب نیز در دیدار با منتخبان مجلس خبرگان آسیب‌های ستیزه‌گری و سخنان اختلاف‌‌‌‌برانگیز بر مجلس دوازدهم را برشمرده و چرایی پرهیز از این نزاع را با ذکر دلایلی تشریح کردند.
1. تلخ شدن کام مردم
هر مجلسی با توجه به ورود نیروهای جدید مملو از طراوت و انگیزه‌های تازه برای حرکت رو به جلو و رفع دغدغه‌های جامعه است. طبیعتا تغییرات به‌‌‌‌وجود آمده در مردم نیز ایجاد شادابی کرده و آنها را نسبت به اقدامات جدید امیدوار می‌کند اما برای این شیرینی نیز همیشه عوامل مخربی وجود دارد. سخنان اختلاف برانگیز از آنجایی که مانع از شنیده شدن ایده‌های اصلاحی شده و نمایندگان را در نگاه مردم بی‌اعتبار می‌کند. این رویکرد هم امید و نشاط اجتماعی را از بین می‌برد و هم انگیزه و توان منتخبان را کاهش داده و نشاط ارزشمندی که می‌توان عامل تحرک باشد را هدر می‌دهد.
2. اتلاف توان مجلس
سخنان اختلاف‌انگیزی که رهبر انقلاب از آن به ستیزه‌گری تعبیر می‌کنند، باعث می‌شود تا توان مجلس به‌جای اینکه صرف برنامه‌ریزی و عملیات شود، صرف خنثی کردن رویکردهای تخریبی شود. اختلاف‌افکنی همچنین باعث می‌شود نیروها به‌جای انسجام بخشیدن به یکدیگر و افزایش قدرت، به تقابل با یکدیگر پرداخته و توان هم را هدر دهند.
3. منافات داشتن بی‌اخلاقی با تشرع
فارغ از اثرات جانبی‌ای که اختلاف‌برانگیزی‌ها بر ماهیت مجلس می‌گذارد، این اقدامات خلاف موازین شرعی است که یک دست‌اندرکار در جمهوری اسلامی باید به آن پایبند باشد. واژه جمهوری اسلامی زمانی تحقق پیدا می‌کند که هم نظام دموکراسی آن برگرفته از اسلام باشد و هم فارغ از بعد نظام سیاسی مسئولان آن نیز به احکام اسلام پایبند باشند؛ احکامی که پرهیز از دروغ، غیبت و تهمت بخشی از آن است.