سیدمهدی طالبی، خبرنگار گروه جهان‌شهر: همه نگران «بازگشت» ترامپند. بازگشت رئیس‌جمهور شکست‌خورده به رقابت‌های ریاست‌جمهوری آنقدر کم‌سابقه است که از سال 1892 تا پیش از رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری 2024، تنها یک نفر (گروور کلیولند) پس از از دست دادن قدرت، نامزد انتخابات شده است. ترامپ دومین رئیس‌جمهوری است که می‌خواهد دوباره به قدرت بازگردد. این پدیده ریشه در شناسایی او به‌عنوان فردی «بدقلق»، «بدخلق»، با تفکرات و رفتارهای «عجیب» دارد. به موازات نگران‌کننده بودن چنین صفاتی، طرفداران رئیس‌جمهور سابق آمریکا او را اتفاقا به همین خاطر دوست دارند. پیوند شگفت‌آور میان ترامپ و طرفدارانش پدیده‌ای خطرناک می‌آفریند. یک طرف عجیب است و طرفدارانش نیز او را به‌خاطر این ویژگی دوست دارند.
روزنامه نیویورک‌تایمز اخیرا گزارش کرده مقامات آلمانی نگرانند ترامپ بار دیگر به کاخ سفید راه یابد. در این صورت برلین می‌ترسد سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) جان سالم به در نبرده و به‌شدت توسط ترامپ تضعیف شود؛ اگر آن‌گونه که جان بولتون مشاور امنیت ملی ترامپ گفته، وی از این پیمان به‌طور کامل خارج نشود.
ترامپ ماه گذشته به حامیانش در لاس‌وگاس گفته بود آمریکا از ناتو منفعت چندانی نمی‌برد و تنها هزینه‌هایش برعهده واشنگتن است اما در صورت نیاز اقدامی برای کمک به کشورمان نمی‌کند. علاوه‌بر موضوع روابط نظامی میان کشورهای غربی، روابط اقتصادی نیز در معرض تهدید است. ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری خود پس از آغاز جنگ تجاری با چین، چنین جنگی را با اتحادیه اروپا نیز آغاز کرد و این مجموعه را دشمن آمریکا خواند. او حتی ادعا کرده بود اروپا «بدتر» از چین با آمریکا رفتار کرده است.
کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا و الکساندر دکرو، نخست‌وزیر بلژیک دو مقام برجسته اروپایی هستند که با افزایش اقبال به ترامپ در میان رای‌دهندگان اروپایی طی ماه‌های اخیر درباره خطر او موضع‌گیری کرده‌اند. لاگارد در مصاحبه با شبکه 2 فرانسه، ترامپ را «تهدیدی بدیهی» برای اروپا خوانده است. الکساندر نیز در پارلمان اروپا خطاب به نمایندگان قاره سبز اعلام کرده بود ترامپ به کاخ سفید راه یابد دوباره «اروپا می‌ماند و خودش.»
عشق و نفرت با ناتو
اینکه ترامپ با ناتو دارای مشکل است موضوعی عیان به حساب می‌آید اما همچنان این تردید وجود دارد که وی با اصل سازمان دچار مشکل است یا خواهان تنظیم و تنبیه اعضای آن است که به وظایف خود عمل نمی‌کند!
«تیری برتون» فرانسوی که مسئولیت بازار داخلی اتحادیه اروپارا در اختیار دارد، اخیرا به بیان خاطره‌ای از ترامپ پرداخته است. برتون گفته ترامپ در دیدار با «اورسولا فون» رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا در مجمع جهانی اقتصاد در داووس، در ژانویه سال ۲۰۲۰به وی گفته بود درصورتی‌که اروپا مورد حمله قرار گیرد «ما هرگز برای کمک و حمایت شما نمی‌آییم.» برتون که در این دیدار حضور داشته اضافه کرده که ترامپ ناتو را سازمانی «مرده» خطاب کرده است.
این اظهارنظر باعث شده تا ترامپ از سوی ستاد انتخاباتی بایدن مورد انتقاد قرار گیرد اما موضع‌گیری دموکرات‌ها درحالی‌که قادر به تضمین عدم روی کارآمدن رئیس‌جمهور پیشین نیستند، باعث احیای اعتماد به آمریکا در میان متحدانش نمی‌شود.
با این حال دقیق‌تر شدن نسبت میان ترامپ نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد. در ادامه نکاتی در این خصوص آورده شده است.
1.ترامپ نمی‌خواهد ناتو را به شکل هیات‌مدیره‌ای اداره کند. او نمی‌خواهد براساس ساختار ناتو و هنجارهای آن عمل کند زیرا این‌گونه قدرت مانور آمریکا کاهش می‌یابد. به همین دلیل وی می‌کوشد با ایجاد هراس در ناتو، این سازمان را به دنبال خود کشانده و خواسته‌هایش را بر سازمان و اعضایش تحمیل کند.
2.آمریکا 3.2 تولید ناخالص داخلی خود را به امور دفاعی اختصاص می‌دهد درحالی‌که اعضای ناتو با وجود تعهد برای اختصاص دو درصد از تولید ناخالص داخلی خود برای این امور، از آن طفره می‌روند. ترامپ به دنبال معکوس کردن این روند است.
از نگاه ترامپ، با افزایش بودجه نظامی کشورهای عضو ناتو، آنها پول بیشتری برای خرید سلاح و مشاوره نظامی از آمریکا هزینه خواهند کرد.
اینکه اعضای ناتو در ماموریت‌های مشارکت بیشتری داشته باشند، خود باعث می‌شود آنها نیازمند کسب آمادگی تسلیحاتی و آموزشی بیشتری باشند که آن هم می‌تواند تقویت‌کننده بهره‌مندی آمریکا از درآمدهای نظامی باشد. همچنین خون آمریکایی‌ها در عملیات‌ها کمتر به زمین ریخته می‌شود.
3.ابعاد گستردگی امور نظامی و امنیتی آمریکا در سراسر جهان، از ابعاد مدیریتی این کشور فراتر رفته است. این عدم توازن زیان‌بار بوده است. به نظر می‌رسد انزواگرایان در آمریکا که ترامپ نیز گرایش‌هایی مانند آنها دارد، با درک این موضوع به دنبال کاستن از ابعاد فعالیت‌ها برای قابل مدیریت کردن آن هستند. برون‌سپاری مالی و عملیاتی در ماموریت‌های ناتو به آنها کمک می‌کند تا اشراف بیشتری بر عملکرد خود داشته باشند.
باید در نظر داشت این نگاه تنها مختص ترامپ نیست. توافق برای اختصاص دو درصد از تولید ناخالص داخلی اعضا به امور نظامی در اجلاس سال 2014 سران ناتو در ولز حاصل شد. همچنین احاله مسئولیت به متحدان از سال 2011 در دستور کار آمریکا قرار گرفته است. هردو این موارد مربوط به دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما رئیس‌جمهور اسبق و دموکرات آمریکا هستند.
4.با توجه به تلاش‌های آمریکا و به‌ویژه ترامپ برای کاستن از ابعاد گسترش نظامی و ماموریتی آمریکا در جهان با احاله مسئولیت، ناتو یک گزینه خوب برای اجرای این سیاست است. به نظر نمی‌رسد ترامپ درصدد نابودی ناتو باشد بلکه قصد دارد آن را بازتنظیم کند.
5.سیاست‌های ترامپ در ناتو مزایای این سازمان برای اعضا را کاهش و برای آمریکا افزایش خواهد داد اما می‌تواند به بروز واکنش‌هایی منجر شود. دولت‌ها وقتی تردید و تعلل آمریکا در دفاع از خود را ببینند، تلاش می‌کنند با رقبا و شاید دشمنان خود به تفاهم برسند زیرا نمی‌توانند به واشنگتن در یک درگیری اتکا کنند. جوزف برامل، مدیر بخش اروپایی کمیسیون سه‌جانبه انستیتو مشاوره اقتصادی، امنیتی، سیاسی و استراتژیک معتقد است ترامپ اروپا را دشمن خود می‌داند. او پیشنهاد داده تنها راه خروج از نظم جهانی ترامپ استقلال و اتحاد اروپا است. اروپایی‌ها که از دوران ترامپ بر طبق تشکیل ارتش اروپایی کوبیده‌اند، با توقف کمک‌های آمریکا به اوکراین، بودجه 50 میلیارد یورویی برای کمک به کی‌یف تدارک دیده و از عزم خود برای مقابله با روسیه حتی بدون آمریکا خبرداده‌اند.
داخل آمریکا
جو بایدن رئیس‌جمهور فعلی آمریکا در کمپین انتخاباتی‌اش در ایالت نوادا، بازگشت ترامپ به کاخ سفید را «هولناک» توصیف کرده است. بایدن که با توجه به هراس مردم آمریکا از ترامپ موفق شد یکی از بالاترین آرا را در تاریخ انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور کسب کند، همانند دوره گذشته درحال حرکت روی ریل «ترامپ‌هراسی» است. با این وجود او به دلیل ضعف در مدیریت دولت در نظرسنجی‌ها از ترامپ عقب افتاده است. این عقب‌افتادگی از ترامپ که ظرفیت‌های نگران‌کننده بالایی دارد، از عجایبی است که بایدن با ضعف مدیریتی‌اش موفق شده آن را بیافریند. طبق نظرسنجی ملی ان‌بی‌سی‌نیوز، ترامپ در برخی زمینه‌ها 20 درصد آرای بیشتری از بایدن کسب کرده است.
با وجود عملکرد تاسف‌بار بایدن که باعث افزایش شانس ترامپ برای پیروزی در انتخابات شده است، همچنان نگرانی‌های داخلی از وی بسیار عمیق هستند. این نگرانی‌ها را می‌تواند در چند حوزه دسته‌بندی کرد:
1.مخالفان ترامپ نگران هستند او با توجه به ادعایش مبنی‌بر تقلب در انتخابات و تحت فشار قرار گرفتن از سوی دستگاه قضائی پس از پایان ریاست‌جمهوری بکوشد از قدرت خود برای انتقام از رقبایش استفاده کند.
2.ترامپ در ابتدای حضور در کاخ سفید، ریاست‌جمهوری مادام‌العمر را تحسین کرده بود. او این موضوع را در قالب تمجید از مادام‌العمر شدن ریاست‌جمهوری شی‌جینگ‌پینگ در چین، ابراز کرده بود. وی همچنین پس از شکست در انتخابات ریاست‌جمهوری با تحریک هوادارانش به هجوم علیه کنگره در حین تایید پیروزی بایدن از نیت و اراده خود برای باقی ماندن در قدرت به هر قیمت پرده برداشت.
مخالفان ترامپ می‌ترسند او با قرار گرفتن مجدد در راس قدرت تمام تلاش خود برای باقی ماندن در این سمت را به کار گیرد.
- ترامپ به هوادارانش قول داده بزرگ‌ترین عملیات اخراج مهاجران را از آمریکا به راه خواهد انداخت. ضدیت ترامپ با مهاجران همراه با حمایتش از گروه‌های راست‌گرای افراطی باعث خواهد شد محیط داخلی آمریکا بار دیگر مستعد آشوب شود؛ همانند آشوب‌هایی که به دنبال کشته شدن «جورج فلوید» سیاهپوست سراسر آرمیکا را در سال 2020 درنوردید.