زهرا جعفریان، فرهیختگان آنلاین: ایران امسال وارد چهارمین سال خشکسالی و کم‌بارشی شد. به‌گونه‌ای که بر اساس داده‌های هواشناسی، از ابتدای سال آبی جاری تنها ۳۶ میلیمتر بارندگی دریافت کرده است که با توجه به بارش‌های ۶۳.۲ میلیمتری بلندمدت ۴۲.۲ درصد کاهش بارندگی دارد.
چند روزی است تصویری از وضعیت قله دماوند در زمستان ۱۴۰۲ در فضای مجازی منتشر شده که تعجب کاربران را به همراه داشته است. قله دماوند که زمانی از نظر میزان برف توسط ملک‌الشعرای بهار به یک «دیو سپید» تشبیه شده بود، رنگ خاکی و بدون برف به خود گرفته است.
در پی دست به دست شدن این عکس، گمانه‌زنی درمورد هارپ و عقیم‌سازی سیستم‌های بارشی شدت گرفته است. اما هارپ چیست و آیا دلیل کمبود بارش در ایران است؟
هارپ، برنامه‌ای که هشت سال پیش تمام شد
هارپ، برنامه تحقیقاتی شفق فعال با فرکانس بالا (HAARP)، یک مرکز علمی برای مطالعه یونوسفر (بالاترین لایه جو زمین)، واقع در نزدیکی گاکنا، آلاسکا است.
یونوسفر خارجی‌ترین لایه جو زمین است که از حدود ۵۰ کیلومتری بالای سطح زمین شروع می‌شود و حاوی اتم‌ها و مولکول‌هایی است که توسط نور فرابنفش خورشید یونیزه می‌شوند؛ یعنی الکترون خود را از دست می‌دهند و دارای بار مثبت می‌شوند. هارپ یک برنامه تحقیقاتی بود که از سال۱۹۹۳تا ۲۰۱۴توسط ارتش ایالات متحده انجام شد.
درماه مه۲۰۱۴، اعلام شد که برنامه هارپ تعطیل خواهد شد. درحالی‌که آزمایش‌ها در تابستان ۲۰۱۴ به پایان رسید، تعطیلی کامل و برچیدن تأسیسات حداقل تاماه مه ۲۰۱۵به تعویق افتاد. در اواسط اوت۲۰۱۵، کنترل تاسیسات و تجهیزات این برنامه به دانشگاه آلاسکا فیربنکس واگذار شد که این تسهیلات را براساس پرداخت به ازای استفاده، در اختیار محققان قرار می‌دهد.
همه‌چیز تقصیر هارپ است
وقتی یک بلای طبیعی در نقطه‌ای از جهان شکل می‌گیرد، بلافاصله برخی آن را به هارپ مرتبط می‌کنند. ادعایی که می‌گوید، از هارپ برای دستکاری آب و هوا، کنترل ذهن و سایر اهداف پلید استفاده می‌شود. با این حال، این ادعاها به‌طور گسترده توسط دانشمندان و متخصصان این حوزه رد شده است. جامعه علمی اعلام کرده است که هارپ قادر به ایجاد بلایای طبیعی، کنترل ذهن‌ها یا برقراری ارتباط با بیگانگان نیست.
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور با تاکید بر اینکه امکان تغییر انرژی سامانه‌های بارشی توسط انسان وجود ندارد اعلام کرد که اخبار منتشر شده درباره عقیم‌سازی سیستم‌های بارشی و تغییر مسیر آن‌ها به کشورهای دیگر شایعه است و از نظر هواشناسی صحت ندارد.
سیستم‌های جوی بسیار پرانرژی هستند و قدرت بالایی دارند و بشر توانمندی تاثیرگذاری بر این سامانه‌های جوی را ندارد. درست است که انسان در محیط زیست دخالت‌های زیادی کرده و آسیب‌های بسیار زیادی به آن زده است اما در زمینه عقیم‌سازی سیستم‌های بارشی خوشبختانه توانایی ندارد و نباید به این شایعات توجه کرد.
دلیل کمبود بارش در ایران چیست؟
علت اصلی به موقعیت جغرافیایی کشور ما برمی‌گردد؛ ایران در منطقه خشک و نیمه‌خشک جهان قرار دارد و اگر میانگین بلندمدت بارندگی را نگاه کنید، می‌بینید که جزو کشورهایی هستیم که بارندگی کمی دارند و حتی نسبت به کشورهای همسایه‌مان نیز بارندگی کمی داریم.
گرمای کم‌سابقه حاکم بر خاومیانه، شمال افریقا و شرق مدیترانه یکی از دلایل اصلی نفوذ نکردن سامانه‌های جوی به این مناطق است و عملکرد سامانه‌ها نسبت به گذشته ضعیف‌تر است.
با این توصیفات به نظر می‌رسد علت سفید نبودن دیو پای در بند دماوند در این روزها را به جای ماوراء و شایعه، باید روی زمینی که انسانها مدیریتش می‌کنند جستجو کرد.