مطهره‌سادات قاسمی، خبرنگار گروه دانشگاه: دانشگاه آزاد پس از گذشت چهار دهه فعالیت، مسیر خود را به سوی تبدیل شدن به دانشگاهی مدرن و کارآفرین تغییر داده است. مسئولان دانشگاه برای تغییر این مسیر نیازمند تجهیزاتی هستند که آزمایشگاه‌های تحقیقاتی و پژوهشی یکی از بازوان اصلی این تغییر مسیر محسوب می‌شوند. شاید به همین دلیل بود که ایده طرح ساها به ذهن مسئولان و پژوهشگران این دانشگاه خطور کرد زیرا فراهم کردن زیرساخت‌‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری فعالیت پژوهشگران تنها از یک طریق ممکن بود؛ یعنی ساماندهی آزمایشگاه و کارگاه‌های این دانشگاه. حالا آن‌طور که مسلم حق‌شناس، مدیر استانداردسازی شبکه آزمایشگاهی دانشگاه آزاد درخصوص وضعیت فعلی دانشگاه آزاد در حوزه آزمایشگاهی گفته است این دانشگاه در سراسر کشور بیش از 7300 مجموعه آزمایشگاهی آموزشی و تحقیقاتی-پژوهشی دارد که همه آنها تحت شبکه آزمایشگاهی ساها فعالیت می‌کنند که از این تعداد حدود 80 هزار تجهیزات در این سامانه ثبت شده است. همچنین 1650 نفر کارشناس در آزمایشگاه‌ها مشغول هستند و تا این لحظه 10 آزمایشگاه استاندارد ایزو 17025 را کسب کرده‌اند.
حق‌شناس افزود: «40 آزمایشگاه نیز در سامانه مرکز ملی تایید صلاحیت ثبت‌نام کرده و درحال انجام روند اداری مرتبط هستند. همچنین در نظر داریم تا آزمایشگاه‌هایی که پتانسیل ارائه خدمات آزمایشگاهی به خارج از دانشگاه و صنعت را دارند به سمت استانداردسازی حرکت کنند.»
وی با اشاره به چالش‌های آزمایشگاه‌ها در بستر دانشگاه آزاد تشریح کرد: «ما در تامین قطعات و سرویس برخی از دستگاه‌های های‌‌تک مشکل داریم ولی با تلاش‌هایی که صورت گرفت توانستیم این مشکل را تا حدودی زیادی برطرف کنیم؛ همچنین بناست دستگاه‌های های‌تک سرویس شده و در مدار بهره‌برداری قرار بگیرند. اما به‌طورکلی در تامین برخی از قطعات و دستگاه‌ها مشکل داریم که غیرقابل‌حل نیست.»
مدیر استانداردسازی شبکه آزمایشگاهی دانشگاه آزاد درباره میزان اجرای دستورالعمل‌های ایمنی حضور در آزمایشگاه‌ها در دانشگاه آزاد، گفت: «این دانشگاه یک آیین‌نامه ایمنی در آزمایشگاه‌ها دارد که مربوط به پنج سال پیش بود و امروز آن را به‌روزرسانی کردیم. در برخی از واحد‌های دانشگاه آزاد دانشجویان قبل از ورود به آزمایشگاه برای انجام طرح‌های پژوهشی باید دوره یک‌روزه‌ درباره آشنایی با استاندارد‌های HSE را بگذرانند. همچنین یکی از دغدغه‌های اصلی در سازمان مرکزی دانشگاه آزاد رعایت کردن نکات ایمنی حین کار در آزمایشگاه است، خصوصا در آزمایشگاه‌های شیمی به دلیل وجود مواد شیمیایی و قابل اشتعال رعایت نکات ایمنی از اهمیت بالاتری برخوردار است.»
حق‌شناس با بیان اینکه آزمایشگاه‌ها می‌توانند درزمینه درآمدزایی به واحدهای دانشگاهی کمک کنند، گفت: «7300 آزمایشگاه دانشگاه آزاد از سال 1398 با جدیت بیشتری بحث درآمدزایی را پیگیری کردند و درنهایت توانستیم از سال 1401 سالانه حدود 60 میلیارد تومان درآمد داشته باشیم. البته وضعیت مطلوب نیست و پتانسیل بیشتری در این زمینه داریم و برنامه‌ای است که این مبلغ به 200 الی 300 میلیارد تومان برسد زیرا اگر درآمد مناسب باشد واحدهای دانشگاهی در زمینه تامین دستگاه‌های جدید و سرویس دستگاه‌های قدیمی و ایجاد ‌انگیزه برای پرسنل، دست بازتری خواهند داشت.»
وی با اشاره به برنامه‌های دانشگاه آزاد برای سال‌های آتی، ادامه داد: «یکی از مهم‌ترین برنامه‌های دانشگاه آزاد این است که در هر استان حداقل یک مجتمع آزمایشگاهی استاندارد راه‌اندازی شود که باتوجه به نیاز منطقه بتوانیم نیازهای مشتریان در بازار و صنعت را برآورده کنیم. همچنین این مجتمع‌های آزمایشگاهی باید به سمت کسب استاندارد ایزو 17025 حرکت کنند و سازو کار اداره آنها به صورت شرکتی نیز درحال آماده‌سازی است؛ چراکه درآمدزایی در قالب ساختارهای دولتی و نیمه‌دولتی ممکن است دارای چالش‌هایی باشد که مدیریت شرکتی یا شبه‌شرکتی این محدودیت‌ها را ندارد. البته آیین‌نامه‌های مرتبط با این نوع از مدیریت آماده شده و حدودا تا آخر سال ابلاغ خواهد شد.»