زینب مرزوقی، خبرنگار گروه نقد روز: این روزها از بدشانسی‌های روزگار این است که به بیماری‌های مرتبط با دهان و دندان مبتلا شوید و قصد داشته باشید که برای درمان هم اقدام کنید. واقعیت این است که یک درمان ساده دندان طی چندسال گذشته برای خانواده‌های دهک پایین و حتی متوسط، به هزینه‌های گزاف و خارج از استطاعت مالی سرپرست خانواده تبدیل شده است و خیلی از خانواده‌ها وقتی دندان ناسالم دارند، برای درمانش اقدام نمی‌کنند. البته این تمام ماجرا نیست و آنچه که قصه درمان دندان را حتی از خود دندان‌درد هم دردناک‌تر می‌کند، سهم پایین بیمه‌های پایه و عدم تقبل هزینه دندان در بسیاری از بیمه‌های تکمیلی است و در تعرفه‌های بیمه، درمان دندان یک نوع عمل زیبایی و لاکچری بازی تعریف شده است. این درحالی است که یک دندان‌درد ساده، می‌تواند روزمره فرد را مختل کند و البته عامل بیماری‌های دیگر در بدن انسان هم باشد.
براساس گزارشی از مرکز پژوهش‌های مجلس، سهم کل پرداختی‌های نظام سلامت در حوزه دندانپزشکی تنها 21.14 درصد است. وضعیت هزینه‌های دندانپزشکی در کشورمان به شکلی است که دندانپزشکان می‌گویند برای متعادل نگه داشتن تعرفه درمان در حوزه دندانپزشکی در برخی شهرستان‌های کم‌برخوردار، مجبورند از مواد درجه دو و سه استفاده کنند تا میزان هزینه خریداری مواد و میزان درآمدزایی دندانپزشک نیز با همدیگر جور دربیاید.
در گزارشی از مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است که تا سال 98 در ایران 30811 دندانپزشک عمومی و 4593 دندانپزشک متخصص وجود داشته است. این تعداد نشان‌دهنده حضور 43 دندانپزشک در هر 100هزار نفر است. براساس این مطالعه، بررسی توزیع دندانپزشکان عمومی دارای پروانه پزشکی و شاغل در کشور حاکی از آن است که 65 درصد آنها در مرکز استان‌ها مشغول به کار هستند. استان تهران 44.3 درصد از کل دندانپزشکان عمومی کشور را به خود اختصاص داده است و به این ترتیب در رتبه نخست سرانه دندانپزشک عمومی به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت در بین 31 استان قرار گرفته است. حدود 20 درصد از دندانپزشکان عمومی کل کشور نیز پس از استان تهران، در استان‌های اصفهان، یزد، البرز، فارس، مازندران و گیلان فعالیت دارند. در سال 1388 استان‌های تهران، اصفهان و یزد بیشترین نسبت دندانپزشک عمومی به جمعیت را داشتند و پس از 10 سال همچنان برترین استان‌ها هستند. ارائه خدمات تخصصی دندانپزشکی، استان‌های تهران و ایلام بیشترین نسبت دندانپزشک متخصص به جمعیت را دارند. همچنین گزارش‌های منتشر‌شده در این زمینه، نشان می‌دهند که تراکم دندانپزشکان در استان‌های مرکزی کشور در مقایسه با استان‌های مرزی بیشتر است.
یکی از دندانپزشکان استان فارس در گفت‌وگو با «فرهیختگان» می‌گوید انگاره‌ای در ذهن مردم به وجود آمده است که پزشکان تمایلی به خدمت در مناطق محروم ندارند. اما واقعا چه کسی مایل به خدمت در مناطق محروم است؟ نه‌تنها در پزشکی بلکه در کل حوزه‌ها و مشاغل دیگر باید این پرسش را مطرح کرد. او معتقد است افراد کمی وجود دارند که تمایل خدمت در مناطق محروم و روستا که حتی از ابتدایی‌ترین حقوق شهروندی مانند آب آشامیدنی سالم هم برخوردار نیستند را دارند. «سد درودزن آب شهر شیراز را تامین می‌کند اما روستاهایی که در مسیر سد هستند، مشکل آب شرب دارند. بسیاری از روستاهایی که حتی در 20 کیلومتری شیراز هستند، مشکل برق و در زمستان مشکل گاز دارند. چرا توقع تنها از پزشک و دندانپزشک است که در روستاها و مناطق محروم خدمت کنند؟ اگر شرایط امکانات رفاهی و خدمات شهروندی به شکلی بود که افراد می‌توانستند در روستاها یک زندگی عادی داشته باشند، آن موقع می‌شد این پرسش را مطرح کرد که چرا پزشکان و دندانپزشکان تمایلی به خدمت در روستاها ندارند. به‌طور کلی تمایل افراد به حضور در کلانشهرها و شهرهای پیشرفته، بیشتر است. این تنها مختص به پزشکان و دندانپزشکان نیست. هجمه علیه پزشکان و دندانپزشکان وجود دارد که چرا در مناطق محروم فعالیت نمی‌کنند؟ این درحالی است افرادی که این پرسش را مطرح می‌کنند هم حاضر به فعالیت در مناطق محروم نیستند. دوستان خودم، درحال‌حاضر دوست دارند که در روستاهای با تعداد جمعیت بالا مطب بزنند؛ چراکه شیراز یکی از قطب‌های دندانپزشکی کشور محسوب می‌شود و دندانپزشکان جوان دیگر به‌سختی می‌توانند بیماران خودشان را داشته باشند، اما امکانات رفاهی و شرایط زندگی در روستا به شکلی است که پزشکان و دندانپزشکان ترجیح می‌دهند در کلانشهر با یک شرایط نرمال و خوب زندگی کنند ولی درآمدشان نصف دریافتی‌شان در روستا باشد.»
این دندانپزشک معتقد است مافیای بزرگی پشت واردات مواد و تجهیزات دندانپزشکی در کشور حاکم وجود دارد. او می‌گوید: «این گروه اجازه تولید مواد لازم در حوزه دندانپزشکی را به شرکت‌های دانش‌بنیان نمی‌دهد. ایران می‌تواند بهترین ایمپلنت‌های جهان را تولید کند. ما در خود شیراز در یکی از شهرک‌های صنعتی‌اش یک شرکت مادر داریم. مطلع هستم که در این شرکت مواد اولیه ایمپلنت را تولید می‌کنند. مواد اولیه ایمپلنت به‌صورت کیلویی به کشورهای دیگر فرستاده می‌شود. پس از اینکه کارهایی روی این مواد انجام می‌شود، با قیمت گزاف و دانه‌ای به ما فروخته می‌شود. در مواد دندانپزشکی نیز به همین شکل است. در حوزه تجهیزات نیز مافیای به‌شدت قدرتمندی بر بازار حاکم است. مافیایی که تفاوت فاحش قیمت دلاری و ریالی تجهیزات را رقم زده است. این اختلاف و تفاوت قیمت حتی از اختلاف قیمت ماشین در کشور ما و بازار‌های جهانی بیشتر است. مثلا یکی از بهترین ماشین‌های دنیا را با 30 هزار دلار می‌توان خرید اما این ماشین 30 هزار دلاری وقتی وارد ایران می‌شود، افزایش قیمت دارد. مافیای تجهیزات پزشکی و دندانپزشکی در کشورمان نیز به همین شکل است. این مافیا به مردم اجازه بهره‌مندسازی از این تجهیزات را نمی‌دهد. تحریم‌ها هم بهانه است. کافی است که یکی از تجهیزات پزشکی و دندانپزشکی را از طریق یکی از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به کشور وارد کنیم تا نهادهای نظارتی برای کنترل تجهیزات و تحقیق درباره آن وارد عمل شوند. سریع ضبط و ثبت می‌شود و باید جواب پس دهیم که چرا این محصول را از مبادی رسمی وارد نکردیم؛ درحالی‌که اگر بخواهیم این تجهیزات را از طریق مبادی رسمی وارد کنیم، باید هفت الی هشت برابر قیمت آن هزینه کنیم.»
برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.