پوریا خطیب‌شهیدی- شادی ولوی ،دانشجویان دکتری دانشگاه آزاد علوم‌و‌تحقیقات: در شماره پایانی هفته گذشته و در مطلبی با عنوان «گیاه‌پالایی؛ فصلی جدید در محافظت از محیط‌زیست» به معرفی روش جدیدی در تصفیه محیط‌زیست و جلوگیری از افزایش آلودگی آن پرداختیم و اشاره کردیم که گیاه‌پالایی تکنیکی پالایشی شامل جذب، تغییر شکل، تجمع یا تصعید آلاینده‌ها با کمک گیاهان برای زدودن آلودگی‌های آب، خاک و هواست. 
بسته به نوع آلودگی و نوع گیاه پالاینده می‌توان از فناوری‌های مختلف گیاه‌پالایی برای کاهش فلزات سنگین و یا برای خروج فلزات سنگین از منطقه استفاده کرد. هر کدام از این روش‌ها دارای مکانیسم خاص خود می‌باشند. به‌طور کلی گیاه در تصفیه محیط‌زیست شش فرآیند اصلی را به کار می‌برد که عبارتند از:

استخراج گیاهی یا جمع‌آوری گیاهی
در استخراج گیاهی از گیاهان یا جلبک‌ها برای انتقال آلاینده‌ها از خاک، رسوبات، یا آب به بیومس گیاهان قابل برداشت (ارگانیسم‌هایی که مقادیر بیش از حد معمول آلاینده را از خاک می‌گیرند که Hyperaccumulators نامیده می‌شوند) استفاده می‌شود. استفاده از استخراج گیاهی به‌عنوان یک تکنولوژی پرطرفدار در طی 20 سال گذشته یا بیشتر در حال افزایش بوده است. در کل این فرآیند بیشتر برای حذف فلزات سنگین استفاده شده است و کمتر برای مواد آلی کارایی داشته است. در زمان دفع معمولا آلاینده‌ها تا حجم کوچکی در گیاهان نسبت به غلظت اولیه آنها درخاک یا رسوبات تغلیظ شده‌اند. گیاهان آلاینده‌ها را در سیستم ریشه جذب و آنها را در بیومس ریشه ذخیره می‌کنند یا ‌به طرف بالا در ساقه‌ها یا برگ‌ها انتقال می‌دهند. یک گیاه زنده ممکن است به جذب آلاینده‌ها تا زمانی که آن گیاه برداشت شود ادامه دهد. پس از برداشت مقدار کمی آلاینده در خاک باقی خواهد ماند، بنابراین معمولا سیکل رشد و برداشت باید از طریق چندین محصول برای دستیابی به پاکسازی مورد توجه تکرار شود. پس از اتمام فرآیند، خاک پاکسازی‌شده می‌تواند به‌عنوان بستری برای گیاهان دیگر استفاده شود. مزیت اصلی استخراج گیاهی این است که این روش دوستدار محیط‌زیست است. روش‌های سنتی که برای پاکسازی خاک‌آلوده به فلزات سنگین استفاده می‌شود ساختار خاک را تخریب می‌کنند و حاصلخیزی خاک را کاهش می‌دهند. درحالی‌که استخراج گیاهی می‌تواند پاکسازی خاک را بدون اینکه هیچ آسیبی به کیفیت خاک برساند انجام دهد. سودمندی دیگر روش استخراج گیاهی این است که این روش ارزان‌تر از هر روش دیگر پاکسازی است.

ریزوفیلتراسیون 
ریزوفیلتراسیون مشابه استخراج گیاهی است، اما گیاهانی که برای پاکسازی استفاده می‌شوند در گلخانه‌ها در حالی که ریشه آنها در آب است رشد می‌کنند. این سیستم می‌تواند برای تصفیه آب زیر زمینی در خارج از محل استفاده شود. آب زیرزمینی به سطح پمپ می‌شود تا این گیاهان را آبیاری کند. عموما سیستم‌های هیدروپونیک از یک محیط مصنوعی خاک، مثل خاک مخلوط شده با سنگ مروارید استفاده می‌کنند. وقتی ریشه‌ها از آلاینده اشباع می‌شوند، گیاهان درو و دفع می‌شوند.

تثبیت گیاهی 
استفاده از گیاهان برای جذب یا غیر متحرک‌سازی آلاینده در خاک می‌باشد. فرآیندهایی که در تثبیت گیاهی دخیل هستند شامل جذب و انباشت توسط ریشه، جذب سطحی روی سطوح ریشه یا ترسیب در ناحیه ریشه می‌باشد. گیاهان موجب نگه داشته شدن آلاینده در ناحیه ریشه و عدم حرکت آن می‌گردند. این فرآیند حرکت آلاینده را کاهش می‌دهد و از مهاجرت آن به آب‌های زیرزمینی یا هوا جلوگیری می‌کند و همچنین فراهمی زیستی آن را برای ورود به چرخه غذایی کاهش می‌دهد. این تکنیک می‌تواند برای ایجاد مجدد یک پوشش گیاهی در محل‌هایی که پوشش گیاهی طبیعی به دلیل غلظت بالای فلز در خاک‌های سطحی یا اختلالات فیزیکی مواد سطحی از بین می‌رود مورد استفاده قرار گیرد. گونه‌های مقاوم به فلز می‌توانند برای ذخیره پوشش گیاهی مورد استفاده قرار بگیرند، بنابراین پتانسیل مهاجرت آلاینده را از طریق فرسایش بادی و انتقال خاک‌های سطحی در معرض و نشت آلودگی خاک به آب زیرزمینی کاهش می‌دهد.

برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.