مصطفی قاسمیان: برنامه تلویزیونی «حماسه‌خوان» که در این هفته‌ها از شبکه یک سیما پخش می‌شود، از جمله عناوین رسانه ملی درباره دفاع مقدس است، اما با اغلب این‌گونه برنامه‌ها، تفاوت‌هایی جدی دارد. برنامه‌ای که به سان یک مجله تصویری با موضوع دفاع مقدس، بخش‌های متنوعی را با فرمی پر از زحمت و رنگ‌ولعاب به مخاطب تلویزیون ارائه می‌کند. این برنامه محصول گروهی است که در ایام دفاع مقدس سال‌های گذشته نیز چند فصل ویژه‌برنامه «مهمات» را باز هم با همین موضوع روی آنتن بردند و حماسه‌خوان تلاش تازه آن گروه سازنده برای روایت تحلیلی دفاع مقدس به شمار می‌رود. برنامه صبحگاهی «چاپ اول» نیز که بعد از تغییرات مدیریتی شبکه خبر تعطیل شد، ازجمله آثار این گروه است.
برنامه‌ای متنوع با حداقل ۱۵ آیتم
در زمانه‌ای که برنامه‌سازان تلویزیون خود را به ساخت محصولات گفت‌وگومحور با حداقل آیتم‌های تولیدی محدود می‌کنند، شاید عجیب باشد که در هر قسمت از یک برنامه یک‌ساعته درباره دفاع مقدس، حدود ۱۵ آیتم گوناگون پخش شود. از سرود جنگی، شعرخوانی و معرفی کتاب گرفته تا قصه یک عکس، روایت ماجراهایی از مقاومت اسلامی علیه اسرائیل و موشن‌گرافی درباره یک عملیات. اگرچه روشن است که آیتم‌ها معمولا کوتاهند و گفت‌وگوی اصلی حماسه‌خوان، بخش بیشتری را نسبت به بعضی آیتم‌ها تشکیل می‌دهد، اما پخش شمار زیادی آیتم در طول برنامه، چه لابه‌لای گفت‌وگو و چه قبل و بعد از آن، به این برنامه ریتم و تنوعی داده که در کمتر برنامه تلویزیونی مربوط به موضوعات استراتژیک مشاهده می‌شود. گروه محتوایی برنامه البته تعادل مناسبی نیز میان شور و شعور برنامه برقرار کرده‌اند؛ یعنی نه شمار آیتم‌های ادبی و احساسی که به مخاطب تنفس می‌دهد زیاده از حد است، و نه حجم آیتم‌های دارای محتوای تاریخی حوصله بیننده را سر می‌برد.
از جذابیت سوژه تا ضعف اجرا
سازندگان حماسه‌خوان همچنین در برگزیدن سوژه‌ها -چه برای آیتم‌ها و چه برای گفت‌وگوی اصلی- دقت نظر به خرج داده‌اند تا موضوعات شنیدنی و جالبی را به تصویر بکشند. از مروری بر شوخی‌های رایج جبهه تا روایت بزرگ‌ترین عملیات شهادت‌طلبانه گروه‌های مقاومت در فلسطین اشغالی. این برنامه البته یک نقطه ضعف مهم نیز دارد که اجرای آن است. به نظر می‌رسد محمد قاسمی، مجری برنامه، درباره سوژه مورد بحث در برنامه اطلاعات کافی ندارد و پرسش‌های او به پیش‌برد یا عمیق‌سازی بحث، کمک چندانی نمی‌کند. این در حالی است که انتظار می‌رود مجری برنامه، همواره چند قدم از بیننده جلوتر باشد. دست‌اندرکاران این برنامه البته از خلاقیت‌های تصویری نیز غافل نشده‌اند. علاوه‌بر تیتراژ پرزحمت و تماشایی ابتدایی، اهالی حماسه‌خوان ایده‌های بصری جالبی برای به تصویر کشیدن محتوای مکتوب، مثل خاطرات بعثی‌ها از جنگ با ایران اجرا کرده‌اند. همچنین در دقایق زیادی از برنامه جلوه‌های ویژه بصری به کار رفته که از کلاس برنامه‌های گفت‌وگومحور تلویزیون بالاتر به نظر می‌رسد. زحمت، هزینه و خلاقیت در صحنه‌آرایی برنامه نیز نمود داشته و دکور حماسه‌خوان نیز جالب توجه و دیدنی است. تجربه آثاری چون «حماسه‌خوان»، «محفل» و حتی «معلی» نشان می‌دهد رسانه ملی که برای دیده شدن سوژه‌های استراتژیک در نظر مخاطب سخت‌پسند امروز، بیش از دیگر حوزه‌ها به خلاقیت و ایده‌های تازه و متفاوت نیاز دارد، از ظرفیت‌های بالایی برای ساخت محصولات قابل توجه برخوردار است و می‌تواند این دست برنامه‌ها را جذاب‌تر از گذشته بسازد.