پوریا خطیب‌شهیدی، شادی ولوی؛ دانشجویان دکتری دانشگاه آزاد علوم‌وتحقیقات: آلودگی محیط‌زیست یکی از بزرگ‌ترین معضلات جهان امروز است. آسیب‌های بی‌شمار ناشی از آلایندههای گوناگون بر سلامتی انسان، زیست‌بوم‌ها و انواع موجودات زنده توجه دانشمندان و محققان نقاط مختلف دنیا را به خود جلب کرده است. انسانی که امروزه به کمک دانش و صنعت پیشرفته مشکلات بسیاری را از پیش پای خود برداشته در مقابل هزاران مساله که خود ناشی از پیشرفت تکنولوژی می‌باشد بر جمع دشواری‌هایش افزوده است. بررسی‌ها و مطالعات زیستی گوناگون که طی این سال‌ها انجام گرفته است ابعاد مختلف و گستردگی انتشار آلایندهها در هوا، آب و خاک را آشکارتر ساختند.
در کشور ما ایران مطالعات و تحقیقات بسیار اندکی در زمینه آلودگی محیط‌زیست و اقدامات بسیار کمتری در جهت کاهش آلودگی یا حداقل جلوگیری از افزایش آن صورت گرفته است. این درحالی است که یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان، تهران است. میزان آلودگی محیط‌زیست و اثرات منفی آن ضرورت انجام پژوهش‌های گسترده در این زمینه و تلاش جدی جهت دستیابی به راهکارهایی برای مقابله با حادتر شدن این بحران، به‌خصوص برای ما که در آلوده‌ترین شهر جهان زندگی می‌کنیم و مستقیما تحت‌تاثیر عوارض بسیار شدید بیماری‌زا و مرگبار انواع آلایندهها قرار داریم، ناگفته پیداست.
تحقیقات متعدد جهانی نشان داده‌اند که یکی از موثرترین، پایدارترین و ارزان‌ترین راهکارهای تصفیه محیط‌زیست و جلوگیری از افزایش آلودگی آن، تصفیه گیاهی محیط‌زیست یا گیاه‌پالایی است. گیاه‌پالایی تکنیکی پالایشی شامل جذب، تغییر شکل، تجمع یا تصعید آلایندهها با کمک گیاهان برای زدودن آلودگی‌های آب، خاک و هواست. درمان گیاهی محیط‌زیست یا بهبود محیط‌زیست توسط گیاهان فناوری زیستی جدیدی است که امروزه در نقاط مختلفی از جهان مورد توجه و استقبال قرار گرفته است. در این روش گیاهان دارای قابلیت جذب آلایندهها با انباشتن این مواد در خود در مناطق آلوده کاشته می‌شوند و با جذب آلایندهها یا تبدیل آنها به فرم‌های بی‌خطر، باعث پالایش محیط‌زیست در مقیاس وسیع می‌شوند. گیاه‌پالایی از توانایی گیاهان برای تمرکز اجزای محیطی و مواد شیمیایی و متابولیسم مواد مختلف در بافت‌هایشان استفاده می‌کند. این موضوع به توانایی طبیعی خاص گیاهان اشاره دارد: تجمع زیستی، تجزیه شوند یا آلایندههای موجود در خاک، آب یا هوا را بی‌ضرر کنند. سموم فلزات سنگین و آلایندههای آلی در مرکز گیاه‌پالایی هستند. این گیاهان باید تحمل انواع و غلظت‌های مختلف آلودگی‌های موجود را داشته باشند و همچنین باید بتوانند به رشد و بقای خویش در شرایط اقلیمی خود ادامه دهند. به دلیل تغییرات فیزیولوژیکی همه گیاهان قادر به تجمع فلزات سنگین یا آلایندههای آلی نیستند. حتی در یک گونه ارقام دارای ظرفیت‌های متغیری برای تجمع آلایندهها هستند. امروزه گیاه‌پالایی درمورد مواد آلی، معدنی، رادیواکتیو و امواج مختلف نیز کاربرد دارد. این فرآیند پایدار و ارزان برای کشورهای درحال توسعه بسیار مناسب بوده و صرفه اقتصادی دارد. فضای سبز شهری یکی از منابع تامین‌کننده نیاز روحی بشر در شهرهاست. بسیاری از مدیران پروژه‌های پاک‌سازی فضای سبز در جست‌وجوی عملیات کم‌هزینه‌ای نظیر زیست پالایی و گیاه‌پالایی هستند. در کشور ایران اقلیم‌های متفاوتی وجود دارد، بنابراین تنوع درختان و گیاهان نیز در فضای سبز شهری زیاد است و به‌کارگیری گونه‌هایی که دارایی خاصیت گیاه‌پالایی می‌باشد را در فضای سبز دوچندان می‌کند. همچنین ضریب اطمینان موفقیت و انعطاف طراحی فضای سبز شهری بیشتر می‌شود. با طراحی علمی فضای سبز و رعایت استانداردها، الگوها و به‌کارگیری روش‌های نوین از جمله گیاه‌پالایی می‌توان به توسعه بافت کالبدی و فیزیکی فضای سبز شهر و حذف آلایندههای زیستی پرداخت. گیاهان زینتی و فضاهای سبز شهری گزینه‌های بسیار مناسبی برای این تکنولوژی هستند و عملیات پاک‌سازی آلودگی‌ها در سطح وسیع نشان می‌دهند که زیست پالایی می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد.
برای خواندن متن کامل گزارش، اینجا را بخوانید.