سیدمهدی طالبی، خبرنگار گروه جهانشهر: جذب دانشجوی خارجی برای تحصیل در روسیه یکی از سیاستهایی است که دولت روسیه در سالهای اخیر بهصورت جدی آن را در دستورکار خود قرار داده است. مسکو از سال 2017 برای دانشجویان ایرانی نیز بورسیهای در نظر گرفت. این میزان با رشد چندبرابری مواجه شد. درحال حاضر بیش از شش هزار دانشجوی ایرانی در روسیه مشغول به تحصیل هستند. درحالیکه بسیاری از کشورهای غربی، اجازه تحصیل دانشجویان برخی کشورها و ایرانی را در رشتههای خاص نمیدهند، روسیه در این زمینه محدودیتی اعمال نمیکند. خانم لیلیا ولادیمرونا ووتینووا، دبیر اول سفارت روسیه و نماینده رسمی سازمان روسوترودنیچستوو (آژانس کشورهای مستقل مشترکالمنافع و همکاریهای بشر دوستانه بینالمللی روسیه در جهان) در ایران میگوید که روسیه هیچ محدودیتی در این زمینه ندارد: «دانشجویان ایرانی و خارجی میتوانند برای تحصیل در تمامی رشتهها و حتی رشتههای خاص اقدام کنند. بدون هیچ محدودیتی.» او به ایران آمده تا آنگونه که میگوید به گسترش روابط علمی و فرهنگی بین مردم روسیه و ایران کمک کند و ایرانیان را با فرهنگ، ادبیات و زبان روسی و هر آن چیز ناشناختهای از فرهنگ عمیق روسی آشنا کند. با خانم ووتینوا که به فارسی نیز مسلط است درباره فعالیتهای سازمان روسسوترودنیچستوو و بورسیه دانشجویان ایرانی گفتوگو کردهایم. متن این گفتوگو را در ادامه میخوانید.
شما بهعنوان دبیر اول سفارت روسیه در تهران و همچنین نماینده سازمان همکاریهای بشردوستانه بینالمللی روسیه (روسسوترودنیچستوو) در ایران چه وظایف و مسئولیتهایی برعهده دارید؟
شخصا سالهاست که به مردم، فرهنگ و تمدن ایران علاقه دارم. همین احساس باعث شد تا من با تمایل، علاقه و انگیزه به این ماموریت بیایم. انگیزه اصلی و هدف من در این ماموریت گسترش روابط علمی، فرهنگی بین مردم روسیه و ایران است. آشنا کردن ایرانیان با فرهنگ، ادبیات و زبان روسی و هر آن چیز ناشناختهای از فرهنگ عمیق روسی برای دوستان ایرانی. البته هدایت و کمک در برگزاری رویدادهای مختلف آموزشی، علمی، فرهنگی، بشردوستانه، سمپوزیومها، نمایشگاها و المپیادها بخشی از آن هستند.
درباره سازمان همکاریهای بشردوستانه روسیه بیشتر توضیح میدهید؟ درباره جایگاه آن در روسیه.
آژانس فدرال در امور کشورهای مستقل مشترکالمنافع و همکاریهای بشردوستانه بینالمللی روسیه در جهان، (روسسوترودنیچستوو) سازمانی دولتی است که تحت نظر وزارت امور خارجه است و رئیسجمهور رئیس آن را منصوب میکند. به عبارتی اهمیت، شان و جایگاه این سازمان با این انتصاب بیشتر نمایان میشود. درحال حاضر ما در 80 کشور جهان 86 نمایندگی داریم و بهعنوان یک مرکز فرهنگی فعالیت میکنیم. در این مراکز فرهنگی زبان روسی نیز در کنار سایر امور فرهنگی آموزش داده میشود. علاوهبر این رویدادهای علمی فرهنگی متنوعی را در هشتاد کشور جهان به صورت منظم برگزار میکنیم.
یکی از پروژههای مهم روسسوترودنیچستوو که در کنار سایر برنامهها در جهان اجرا میکند ماموریت نیک، یا اقدامات خیرخواهانه و عامالمنفعه است. در این پروژه صددرصد خیرخواهانه متخصصان روس بهصورت کاملا داوطلبانه با هدف کمک به کشورهای درگیر در حوادث غیرمترقبه مانند سیل یا زلزله و با اهداف خیر جمعی و همنوعدوستی شرکت میکنند.
در حوزه روابط دانشگاهی وضعیت میان دو کشور در قیاس روابط دانشگاهی روسیه با کشورهای دیگر چگونه است؟
روسیه در زمینههای دانشگاهی و پژوهشی با ایران روابط متنوعی دارد. علاوهبر این ما در روسسوترودنیچستووی ایران، تلاش میکنیم همکاریهای میان دانشگاههای دو کشور را گسترده و کاربردی کنیم. البته امیدواریم در آیندهای نزدیک همکاریها در این حوزه و سایر حوزهها نیز افزایش یابند.
روسیه در ایران مرکزی فرهنگی دایر کرده است؟
متاسفانه هنوز مرکز فرهنگی در ایران نداریم. به عبارتی چندین سال است که توافقنامه میان دو دولت امضا شده است اما این مساله هنوز توسط دوستان ایرانیمان [در مجلس شورای اسلامی] به تصویب نرسیده است.
پیگیریها برای تاسیس دفتر فرهنگی در چه مرحلهای قرار دارند؟
توافقنامه تاسیس مراکز فرهنگی در ایران و روسیه، در روسیه بهصورت کامل و قطعی مورد تصویب قرار گرفته و کاملا پذیرفته شده است، امیدواریم هرچه زودتردر ایران نیز به تصویب برسد.
درحال حاضر روسیه نماینده فرهنگی در ایران ندارد؟
اینجانب نماینده رسمی روسسوترودنیچستوو هستم.
ایران نیز متقابلا مراکز فرهنگی در روسیه دایر نکرده است؟
ایران بیش از چند دهه است که دارای نمایندگی و مرکز فرهنگی در مسکو است. این مراکز درحال فعالیتهای فراوان و متعدد است که البته روسیه از آن استقبال میکند.
بخشی از وظیفه خود را در حوزه دانشجویان معرفی کردید. چه فعالیتها و همکاریهای دانشگاهی میان دو کشور وجود دارد؟
لازم است تصریح کنم خوشبختانه تاکنون بین دو کشور پروژههای مختلفی تعریف شده است. یکی از آنها پژوهش مشترک دانشجویان دو کشور درباره موضوعات متنوع است. تاکنون فعالیتهای سازمان همکاریهای بشردوستانه روسیه در ایران زیاد نبوده است. امیدواریم میزان این فعالیتها در حوزه دانشجویی نیز بالطبع بیشتر شود تا دانشجویان ایرانی در پروژهها، المپیادها، اجرای تئاتر، شعرخوانی، کنفرانسهای مختلف و بهویژه پروژههای فوقالعاده آموزشی روسیه شرکت و فعالیت کنند. لازم است اشاره کنم دانشگاههای روسیه دورههای بسیاری حتی به صورت آنلاین برگزار میکنند. دورههای آموزش زبان روسی، دانشافزایی اساتید و المپیاد. در همین ماه چندین نفر از اساتید دانشگاههای ایران در راستای توسعه روابط علمی میان دو کشور به روسیه سفر خواهند کرد.
وجود دانشجویان خارجی در هر کشوری امری معمول است. به همین دلیل بسیاری از رشتهها در دهها کشور متقاضیانی بینالمللی دارد. به همین دلیل میخواهیم بدانیم کدام رشتهها هستند که روسیه در آنها در جهان سرآمد است؟
رشتههای مهندسی در حوزههای فیزیک، شیمی و آیتی در روسیه در بین ارزیابیهای جهانی فوقالعاده سرآمد، شاخص و در سطح کمنظیری هستند. امروزه دانشجویان خارجی زیادی در این رشتهها در دانشگاههای روسیه با اشتیاق مشغول به تحصیل هستند. در پزشکی و رشتههای انسانی نیز تقریبا همین وضعیت حاکم است. پزشکی روسیه جزء شاخصهای جهانی است، برای رشتههای هنری مانند موزیک، سینما و تئاتر نیز دانشجویان خارجی بسیار زیادی در روسیه حضور دارند. همانطور که میدانید روسیه کانون هنر، موسیقی، ادبیات، فیلم، داستاننویسی، فلسفه و به عبارتی مرکز جامع هنر و دانش است. باید ذکر کنم که فرهنگ و هنر روسیه در شکلگیری و ریلگذاری هنر در جامعه جهانی بسیار اثرگذار بوده است.
برخی از کشورها با سرسلسلهگری کشورهای غربی تحصیل دانشجویان تعدادی از کشورهای جهان مانند دانشجویان ایرانی را در رشتههای خاص مانند هستهای ممنوع کردهاند. آیا در روسیه هم این وضعیت وجود دارد؟
خیر؛ هیچ ممنوعیتی وجود ندارد. دانشجویان ایرانی و خارجی میتوانند برای تحصیل در تمامی رشتهها و حتی رشتههای خاص اقدام کنند. بدون هیچ محدودیتی، البته این شرایط بر تمامی رشته هاحاکم است.
آماری از دانشجویان ایرانی درحال تحصیل در روسیه و همچنین دانشجویان روس در ایران وجود دارد؟
تعداد دانشجویان ایرانی در روسیه بسیار بیشتر از دانشجویان روسی در ایران است. درحال حاضر شش هزار دانشجوی ایرانی در دانشگاههای روسیه درحال تحصیل هستند. البته این دانشجویان بیشتر در رشتههای پزشکی و دندانپزشکی درحال تحصیلند. بیشتر آنها بهصورت آزاد وارد روسیه شده و در دانشگاهها پذیرفته شدهاند. دانشجویان روس در ایران بیشتر در دورههای کوتاهمدت و برای اموری مانند تقویت زبان فارسی به ایران میآیند. آنها بیشتر در رشتههایی مانند آموزش زبان فارسی، ادبیات زبان فارسی یا اقتصاد تحصیل میکنند.
هزینه تحصیل در روسیه چگونه است؟
تحصیل برای کسانی که در روسیه سهمیه دولتی دارند کاملا رایگان است؛ دولت روسیه برای دانشجویان خارجی که سهمیه دریافت کردهاند تمام هزینههای تحصیل را میپردازد. هر دانشجو میتواند ثبتنام انجام داده و مدارکش را در سایت بارگذاری کند و بدون هیچ واسطهای ثبتنام خود را تکمیل کرده و وارد دانشگاههای روسیه شود.
غیر از این شیوه، روشهای دیگر جذب چگونهاند؟
دانشجویان ایرانی میتوانند بهطور مستقیم به دانشگاه ایمیل بزنند و در آن علاقهمندی خود را توضیح دهند.
میخواهم درباره بورسیههای تحصیلی توضیح دهم زیرا خیلی مهم است. متاسفانه برخی از سهمیه تحصیلی دولت روسیه سوءاستفاده میکنند و از دانشجویان برای ثبتنام پول میگیرند. ما میخواهیم دانشجویان بدانند که به هیچ واسطهای احتیاج ندارند و خودشان میتوانند برای پذیرش در دانشگاههای روسیه در سایت رسمی دولت روسیه education-in-russia. com ثبتنام کنند. این اقدام بسیار ساده، آسان و بدون نیاز به هیچ واسطهای است. لازم است تاکید کنم روسسوترودنیچستوو با هیچ شرکت یا شخصی که در زمینه اعزام دانشجو با دریافت هزینه فعالیت میکنند، هیچگونه همکاری ندارد.
برخی شرکتها چند هزار دلار نیز اخذ کردهاند. هزینه واقعی چقدر است؟
صد درصد رایگان، مشاهده شده که گاها برخی از دانشجویان میگویند شرکتی به ما معرفی کنید تا کارهای ثبتناممان را انجام دهیم. از این درخواست برخی دانشجویان تعجب میکنیم. به آنها میگوییم خودتان میتوانید بهراحتی، بیواسطه و رایگان ثبتنام کنید اما برخی از این دانشجویان در کمال تعجب تاکید میکنند که نه، شرکتها کار خود را بلد هستند و حتما ما را ثبتنام میکنند. در همین راستا مجددا تاکید و یادآوری میکنیم که هر ثبتنامی برای بورس روسیه با پول، تخلف و غیرقانونی است. افراد براساس استعداد، ریزنمرات و رزومهشان میتوانند در دانشگاهها با سهمیه دولتی قبول شوند. آن کسی که ادعا میکند در این فرآیند اثرگذار است و میگوید من رئیس دانشگاه را میشناسم یا مقام دیگری را میشناسم دروغ میگوید.
برای خوابگاه هم دیده شده پول اخذ کردهاند.
به دانشجویان بورسیه خوابگاه رایگان تعلق میگیرد. تا حدی پرداخت کمکهزینه نیز وجود دارد. پس لازم است بدانید خوابگاه دانشجویان بورسیه هم رایگان است.
دانشگاههای روسیه با کدام دانشگاههای ایرانی ارتباط دارند؟
دانشگاههای روسیه با بخش قابلتوجهی از دانشگاههای ایران همکاری میکنند. اما سازمان ما در ایران درحال حاضر با دانشگاه علامه طباطبائی همکاری اجرایی بیشتری دارد البته ما با دانشگاه تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه اصفهان، تربیتمدرس و برخی دانشگاههای دیگر نیز همکاری داریم ولی سهم سازمان همکاریهای بشردوستانه بینالمللی روسیه در این خصوص کمتر است. همچنین با برخی از موسسات علمی نیز همکاریهایی داریم و قصد داریم با دانشگاههای بیشتری ارتباط برقرار کنیم.
همکاریهای دانشگاهی ایران با برخی از دانشگاههای اروپایی به غیر از پژوهش در حوزههای مانند اختراع، ساخت و همکاریهای فنی و مهندسی نیز جریان دارد. به جز همکاریهای معمول درخصوص جذب و تبادل دانشجو، همکاریهای مشابهی میان ایران و روسیه شکل گرفته است؟
تا حدی این روابط وجود دارد، اما چنین روابطی با ایران متاسفانه گسترده نیست. البته امیدواریم این همکاریها افزایش یابد.
برخلاف فضایی که درخصوص تولیدات فرهنگی غرب یا کشورهای شرق آسیا مانند کرهجنوبی در ایران وجود دارد، نسبت به روسیه اطلاعات کمتر است. بیشتر در حوزه فیلم یا دیگر فعالیتهای فرهنگی. اگر امکان دارد درخصوص تولیدات فرهنگی روسیه و وضعیت آنها توضیحاتی بدهید.
تولیدات در این حوزهها زیاد است. فیلمهای مشهوری داریم. درخصوص فیلم و سریال کار محدود است اما درخصوص ترجمه کتاب کارهای زیادی انجام میشود. هماکنون چندین مترجم برتر ایران درحال ترجمه کتابهای روسی هستند و ما همکاریهای مختلفی با آنها داریم.