به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه ایسکانیوز، هر ساله دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی توسط نظام‌های رتبه‌بندی جهانی بررسی شده و برترین‌های آن در سطوح جهانی، منطقه‌ای، موضوعی و غیره معرفی می‌شوند.

 از جمله نظام‌هایی که در زمینه رتبه‌بندی موسسات آموزشی جهان فعالیت دارند،  می‌توان به یواس‌نیوز، کیواس، تایمز، شانگهای، لایدن، سایمگو و غیره اشاره کرد. این نظام‌های رتبه‌بندی از شاخص‌های مختلفی برای رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان استفاده می‌کنند؛ مانند آموزش، پژوهش، استناد، جایگاه بین‌المللی و غیره.

دانشگاه‌های ایرانی نیز سال‌هاست توانسته‌اند در لیست برترین‌ دانشگاه‌های جهان حضور داشته باشند و در عرصه بین‌المللی خوش بدرخشند. در گزارش زیر جایگاه بین‌المللی دانشگاه ازاد اسلامی در رنکینگ‌های جهانی طی 4 سال اخیر را بررسی کرده‌ایم. لازم به ذکر است این گزارش بر اساس نظام‌های رتبه‌بندی جهانی که دانشگاه آزاد در آن رتبه کسب کرده تهیه شده است.

سبقت دانشگاه آزاد از صنعتی شریف در رتبه‌بندی یواس‌نیوز

نظام رتبه‌بندی بین‌المللی یو اس نیوز (U.S.News) از سال ۲۰۱۵ میلادی تا کنون اقدام به رتبه بندی دانشگاه ها در سطح جهان کرده است.

 مؤسسه «یو. اس. نیوز» از ۱۳ سنجه کلیدی  شامل آوازه جهانی پژوهشی، آوازه منطقه‌ای پژوهشی، شمار انتشارات، کتاب‌ها، همایش‌ها، تأثیر استنادی تعدیل‌شده، شمار همه استنادها، شمار انتشارات در میان ۱۰ درصد انتشارات باکیفیت، نسبت انتشارات در میان ۱۰ درصد انتشارات باکیفیت، شمار همکاری جهانی (نسب به کشور)، شمار همکاری جهانی، شمار مقاله‌های پراستناد در میان یک درصد انتشارات باکیفیت، و نسبت مقاله‌های پراستناد در میان یک درصد انتشارات باکیفیت برای ارزیابی مؤسسه‌ها بهره می‌گیرد. 

در نمودار زیر وضعیت ۳ دانشگاه برتر تهران در ۴ سال اخیر آورده شده است:

با توجه به نمودار فوق می‌توان دریافت دانشگاه تهران در ۴ سال اخبر به طور متوالی رتبه اول کشور را به خود اختصاص داده است و پس از آن دانشگاه آزاد اسلامی با حداقل ۲۰ پله و حداکثر ۸۱ پله در جایگاه پس از دانشگاه تهران قرار گرفته است. 

پس از آن دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران و دانشگاه صنعتی شریف، توانسته‌اند جزو ۱۰ دانشگاه برتر کشور باشند، به طوری که در ۴ سال اخیر رتبه دانشگاه شریف در بازه ۵۹۱  تا ۶۴۷ جهانی و  رتبه دانشگاه علوم پزشکی تهران در بازه ۵۱۷ تا ۶۲۳ تغییر داشته است. با توجه به داده‌های فوق می‌توان ادعا کرد دانشگاه آزاد اسلامی یک پله بالاتر از ۲ دانشگاه دولتی کشور قرار گرفته و توانسته از دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه علوم پزشکی تهران پیشی بگیرد.

واحد نجف آباد در رتبه‌بندی تایمز از دانشگاه امیرکبیر پیشی گرفت

نظام ارزیابی تایمز دانشگاه های جهان را بر اساس ۵ شاخص اصلی آموزش، پژوهش، جایگاه بین‌المللی، استناد و درآمد صنعتی رتبه‌بندی می‌کند. در شاخص آموزش شهرت دانشگاه با وزن ۱۵ درصد، نسبت اعضای هیئت علمی به دانشجو با وزن ۵/۴ درصد، نسبت دانشجویان دکتری به دانشجویان کارشناسی با وزن ۲۵/۲ درصد، نسبت فارغ التحصیلان دکتری به اعضای هیئت علمی با وزن ۶ درصد و درآمد دانشگاه با وزن ۲۵/۲ درصد مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

شاخص پژوهش بر اساس شهرت پژوهشی دانشگاه با وزن ۱۸ درصد،  تعداد مقالات منتشر شده توسط دانشگاه که در مجلات معتبر پایگاه استنادی اسکوپوس نمایه شده با وزن وزن ۶ درصد و درآمد پژوهشی دانشگاه با ازای هر عضو هیئت علمی  با وزن ۶ درصد ارزیابی می‌شود.

شاخص استناد در دانشگاه‌ها بر اساستعداد استنادهایی که مقالات دانشگاه در پایگاه استنادی اسکوپوس دریافت کرده است با وزن ۳۰ درصد سنجیده می‌شود.

جایگاه بین‌المللی هر دانشگاه به نسبت دانشجویان بین‌المللی به دانشجویان داخلی با وزن ۵/۲ درصد، نسبت اعضای هیئت علمی بین‌المللی به اعضای هیئت علمی داخلی با وزن ۵/۲ درصد،گ و همکاری بین‌المللی با وزن ۵/۲ درصد بستگی دارد.

درآمد صنعتی هر دانشگاه نیز از طریق نسبت درآمد حاصل از صنعت دانشگاه به تعداد اعضای هیئت علمی با وزن ۵/۲ درصد محاسبه می‌شود. 

در لیست برترین دانشگاه‌های جهان در سال ۲۰۲۳، ۳ دانشگاه علوم پزشکی گلستان، کردستان و مازندران به ترتیب رتبه اول تا سوم جهان را کسب کرده‌اند. دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد نیز توانسته است رتبه ۱۱ کشوری (۶۰۰-۵۰۱ جهانی) را به صورت مشترک با ۴ دانشگاه علم و صنعت، علوم پزشکی کاشان،علوم پزشکی کرمانشاه و صنعتی شیراز کسب کرده است.

در جدول زیر ۲۰ دانشگاه برتر کشور به همراه رتبه‌های جهانی و امتیازهای سنجه در ارزیابی آورده شده است:

بر اساس داده‌های جدول فوق می‌توان ادعا کرد دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد توانسته از دانشگاه‌های دولتی مانند دانشگاه امیرکبیر، علوم پزشکی ایران پیشی بگیرد و همرده دانشگاه علم و صنعت و دانشگاه صنعتی شیراز شود.

رتبه دانشگاه آزاد نجف آباد در سال ۲۰۲۲، ۳ کشوری (۶۰۰-۵۰۱ جهانی) مشترک با دانشگاه صنعتی امیرکبیر، محقق اردبیلی و علوم پزشکی ارومیه بوده و توانسته دانشگاه‌هایی مانند علوم پزشکی ایران و جندی‌شاپور اهواز را را پشت سر بگذارد. 

صدرنشینی ۴ ساله دانشگاه آزاد بین دانشگاه‌های دولتی در رتبه‌بندی CWUR

رتبه‌بندی CWUR از سال ۲۰۱۲ با هدف ارزیابی ۱۰۰ دانشگاه برتر جهان فعالیت خود را آغاز کرد. از جمله شاخص‌های این رتبه‌بندی می‌توان به کیفیت آموزش، استخدام فارغ‌التحصیلان، کیفیت اعضای هیئت علمی و خروجی پژوهشی اشاره کرد. شاخص کیفیت با وزن ۲۵ درصد آموزش، بر اساس تعداد و موفقیت تحصیلی فارغ‌التحصیلان یک دانشگاه در زمینه کسب امتیازات علمی بین‌المللی معتبر نسبت به اندازه دانشگاه، اندازه‌گیری می‌شود. شاخص اشتغال پذیری با وزن ۲۵ درصد بر اساس موفقیت حرفه‌ای فارغ التحصیلان یک دانشگاه در شرکت‌های بزرگ و شاخص کیفیت اعضای هیئت علمی با وزن ۱۰ درصد بر اساس کسب جوایز بین المللی اندازه‌گیری می‌شود.

شاخص اصلی خروجی پژوهشی با وزن ۱۰ درصد بر اساس تعداد کل مقالات پژوهشی ارزیابی شده و دارای ۳ شاخص فرعی است که هر کدام ۱۰ درصد وزن دارد. شاخص کیفیت انتشارات بر اساس تعداد مقالات پژوهشی در مجلات بسیار معتبر بین‌المللی، شاخص تاثیر بر اساس تعداد مقالات تحقیقاتی منتشر شده در مجلات تاثیرگذار و استناد بر اساس تعداد مقالات تحقیقاتی پراستناد ارزیابی می‌شود.

نمودار زیر وضعیت ۴ دانشگاه برتر کشور را در ۴ سال اخیر نشان می‌دهد:

بر اساس داده‌های رتبه‌بندی CWUR، دانشگاه آزاد اسلامی در ۴ سال اخیر توانسته از دانشگاه‌های تهران، علوم پزشکی تهران و صنعتی شریف سبقت بگیرد و به صورت متوالی جایگاه اول کشور را به خود اختصاص دهد. رتبه دانشگاه آزاد اسلامی در سال ۲۰۲۳ توانسته رتبه ۳۴۲ جهانی را به خود اختصاص دهد، این در حالی است که دانشگاه تهران با رتبه جهانی ۴۹۰ رتبه دوم کشوری، دانشگاه علوم پزشکی تهران با رتبه ۶۱۱ رتبه سوم کشوری و دانشگاه صنعتی شریف با رتبه ۶۶۶ جهانی رتبه چهارم کشوری را به خود اختصاص داده است.

رتبه جهانی دانشگاه آزاد در سال ۲۰۲۲، ۳۵۲ بوده است، این درحالی است که دانشگاه تهران، دانشگاه علوم پزشکی تهران و دانشگاه صنعتی شریف به ترتیب رتبه ۴۹۵، ۶۲۲ و ۶۴۶ جهانی را به خود اختصاص داده‌اند. 

رتبه دانشگاه آزاد اسلامی در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۰ به ترتیب ۳۷۲ و ۳۹۵ بوده است، این در حالی است که رتبه دانشگاه تهران ۵۲۰ و ۵۴۳، رتبه دانشگاه علوم پزشکی تهران ۶۴۳ و ۶۲۹ و رتبه دانشگاه صنعتی شریف ۶۱۲ و ۶۰۸ بوده است.

حضور ۳۷ واحد دانشگاه آزاد در رتبه‌بندی ۲۰۲۳ سایمگو

رتبه‌بندی سایمگو توسط گروه پژوهشی سایمگو در دانشگاه گرانادا در اسپانیا اداره شده و براساس ارزیابی تعداد مقالات علمی موسسات آموزش عالی کشورهای مختلف موجود در بانک اطلاعاتی اسکوپوس انجام می شود.

سایمگو برای رتبه بندی از سه شاخص تحقیقات (با وزن ۵۰ درصد) و نوآوری (با وزن ۳۰ درصد) و اجتماعی (با وزن ۲۰ درصد) به صورت ترکیبی استفاده می کند. در شاخص تحقیقات تاثیر عادی، تعالی با رهبری، خروجی، رهبری علمی، مجلات متعلق به خود، مجلات خود، برتری، انتشارات با کیفیت بالا، همکاری بین المللی، دسترسی باز و مجموعه استعدادهای علمی مورد بررسی قرار داده می شود، در شاخص نوآوری دانش نوآورانه، ثبت اختراعات و تاثیر فناوری در نظر گرفته شده و در شاخص اجتماعی نیز استانداردهای چندگانه، لینک های ورودی و اندازه وب سایت لحاظ خواهد شد.

در سال ۲۰۲۳، دانشگاه علوم پزشکی تهران با رتبه جهانی ۴۸۶، دانشگاه تهران با رتبه جهانی ۷۳۹، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با رتبه جهانی ۱۴۴۳ توانسته‌اند رتبه اول تا سوم کشور را به خود اختصاص دهند. در این رتبه‌بندی، ۳۷ واحد دانشگاه آزاد اسلامی حضور دارند. که از جمله آن می‌توان به دانشگاه آزاد اسلامی علوم و تحقیقات (رتبه ۳۰ کشوری و ۴۴۰۴ جهانی)، دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل( رتبه ۳۲ کشوری و ۴۴۱۸ جهانی)، دانشگاه آزاد اسلامی خمینی‌شهر ( رتبه ۳۷ کشوری و ۴۷۲۳ جهانی) اشاره کرد.

در نمودار زیر تعداد واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی که در ۴ سال اخیر در رتبه‌بندی سایمگو حضور دارند، آورده شده است:

بررسی‌ها نشان می‌دهد تعداد واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی بین سال‌های ۲۰۲۰ و۲۰۲۱ کاهش داشته است اما از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ رشد داشته و از تعداد ۲۷ به ۳۷ واحد رسیده است.

سبقت دانشگاه آزاد از دانشگاه علوم پزشکی مشهد و خواجه نصیر در رتبه‌بندی لایدن

در نظام رتبه بندی لایدن چهار معیار کلی مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی، دسترسی آزاد به انتشارات و تنوع جنسیتی در لایدن مورد رتبه بندی قرار می‌گیرند. 

در رتبه‌بندی ۲۰۲۳ لایدن، دانشگاه تهران با رتبه جهانی ۱۴۲، دانشگاه علوم پزشکی تهران با رتبه جهانی ۲۴۷، دانشگاه تربیت مدرس با رتبه جهانی ۳۸۲ ، توانسته‌اند رتبه اول تا سوم کشوری را به خود اختصاص دهند. 

دانشگاه آزاد اسلامی علوم و تحقیقات توانسته با کسب رتبه ۶۲۱ جهانی، از دانشگاه‌هایی مانند علوم پزشکی مشهد با رتبه ۶۶۷ جهانی و خواجه نصیر الدین طوسی با رتبه ۷۴۸ جهانی سبقت بگیرد و در جایگاه ۱۵ کشوری قرار گیرد.

نمودار زیر رتبه دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات را در ۴ سال اخیر نشان می‌دهد:

داده‌های نمودار نشان می‌دهد دانشگاه آزاد اسلامی علوم و تحقیقات در سال ۲۰۲۰، توانسته بارتبه ۶۱۰ در بهترین وضعیت خود در بازه زمانی ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳ قرار گیرد.

منبع: ایسکا