نیلوفر مژدهی، خبرنگار: «یک لیگ ۱۸ تیمی پر از جنجال و هیاهو و در عین حال جذاب» این جمله کوتاه روایت کاملی از لیگ یک فوتبال ایران است. جایی که قوانین نانوشته مخصوص به خود را دارد و و اگر پیگیر مسابقاتش باشید خواهید دید بسیار جذاب‌تر از لیگ برتر است.
پراکندگی جغرافیایی تیم‌های حاضر در این لیگ یکی از اصلی‌ترین دلایل جذابیت این مسابقات است؛ چراکه تقریبا همه علاقه‌مندان به فوتبال در شهرهای مختلف را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. حضور پرشور مردم فوتبال‌دوست شهرهای کوچک و بزرگ کشور روی سکوی ورزشگاه‌های تقریبا غیراستاندارد آنقدر جذاب است که فقط حاضران داخل ورزشگاه می‌توانند آن را به‌خوبی درک کنند.
درکنار همه جذابیت‌های لیگ یک این مسابقات همواره با چالش‌های بسیاری روبهرو بوده است. شاید تا پیش از این کمتر توجهی از سوی فدراسیون فوتبال و سازمان لیگ به این مسابقات می‌شد اما چند سالی است که حساسیت‌ها بالا رفته و هم قوانین درخصوص آنها باجدیت بیشتری دنبال می‌شود و هم توجه و رسیدگی به آنها بیشتر است. اغلب تیم‌های لیگ یکی یا به‌شکل دولتی اداره می‌شوند یا کاملا خصوصی هستند و همین موضوع فاصله طبقاتی عمیقی در این مسابقات به وجود آورده است. اصلاح صحیح این لیگ، شاید کاری غیرممکن باشد اما سازمان لیگ این بار برای نظم بخشیدن به این مسابقات در قوانین سختگیری به خرج داده است و با متخلفان برخورد می‌کند. موضوع مربوط به تیم خوشه طلایی است که به‌دلیل صادر نشدن کارت بازیکنانش اجازه حضور در زمین پیدا نکرد و مقابل تیم سایپا سه بر صفر بازنده شد هم به این دلیل است.
همه بدهکارها
مشکل اصلی اغلب تیم‌های حاضر در لیگ یک مالی است. آنهایی که مثل سایپا، نفت مسجدسلیمان، پارس جنوبی و مس‌ها با بودجه دولتی فعالیت می‌کنند که وضع شان خوب است اما تیم‌های خصوصی در رقابت با متمولان کم می‌آورند و همین موضوع کار را به بدهی‌های انباشته هرساله روی سال بعد می‌کشاند. این بار اما مسئولان مربوطه با حمایت فدراسیون فوتبال در پرداخت بدهی‌ها بسیار سختگیرند. کمیته تعیین وضعیت مصالحه نمی‌پذیرد و تا پول پرداخت نشود امکان صدور کارت بازی نیست. درنتیجه هر تیمی که می‌خواهد مسابقاتش ۳ بر صفر نشود باید بدهی‌ها را پرداخت و در ازای آن کارت بازیکنانش را آزاد کند. هر باشگاهی که بتواند ۲۰ درصد از بدهی‌هایش را پرداخت کند می‌تواند کارت بازی تا نیم‌فصل بگیرد و درصورت عدم پرداخت تا نیم فصل بار دیگر کارت بازیکنانش مسدود می‌شود و اجازه بازی پیدا نخواهد کرد. درواقع باشگاه‌هایی که حالا با پرداخت ۲۰ درصد از بدهی‌ها مجوز حضور بازیکنان‌شان در میدان را گرفتند باید تا نیم فصل این 20 درصد را به صددرصد برسانند تا اجازه ادامه مسابقات را پیدا کنند. جالب‌تر اینکه آنها تا زمانی که بدهی‌ها را پرداخت نکرده‌اند با همین 10-12 بازیکن به میدان می‌روند که می‌تواند برایشان تبعات داشته باشد.
بدهی‌ها چقدر است؟
برای تیم‌هایی باارزش ۶۰ میلیاردی قطعا پرداخت بدهی پنج، شش میلیاردی ضرر که محسوب نمی‌شود سود هم هست. درواقع این تیم‌ها اغلب حدود 5 میلیارد بدهی دارند. این بدهی فقط شامل قرارداد بازیکنان و مربیان و مربوط به تصمیمات کمیته تعیین وضعیت است. از این رو اگر این باشگاه‌ها هزینه‌های سنگین‌تر از جمله بدهی به هتل، رستوران و هواپیمایی دارد باید از طریق قضایی به آن رسیدگی کند. جالب است که هر تیم لیگ یکی به‌طور میانگین بین ۳۰ تا ۴۰ میلیارد هزینه دارد که شامل همه هزینه‌ها ازجمله مربی و بازیکن و حتی هزینه امکانات لجستیک می‌شود. به این ترتیب به‌نظر می‌رسد اغلب این مدیران یا مالکان که حالا تیم‌شان با مشکلاتی روبهرو شده به‌دلیل تعلل بیجا از پرداخت بدهی سر باز زده‌اند؛ چراکه درقبال ارزش ۶۰ میلیاردی تیم و هزینه ۴۰ میلیاردی، پرداخت بدهی ۵ میلیاردی چیز خاصی نیست.
خوشه طلایی و بقیه
تیم خوشه طلایی بهانه‌ای شد تا همه متوجه مشکلات لیگ یک بشوند. این باشگاه حدود ۵ میلیارد بدهکار است. درواقع تعهدی که داد باعث شد کارت بازیکنانش برای هفته اول صادر شود، درنتیجه در هفته دوم به‌دلیل عدم پرداخت مطالبات با سد محکمی از سوی قانون روبهرو شد و اجازه بازی پیدا نکرد. درواقع خوشه طلایی نه‌تنها ۵۰ درصد متعهد شده را پرداخت نکرد که حتی حاضر نشد ۳۰ درصد را بپردازد. تیم‌های دیگر هم این مشکل را دارند حتی برخی تیم‌های دولتی با چالش عدم پرداخت بدهی روبهرو بودند؛ چراکه آنها نیز با این تفکر که همچون سال‌های قبل بدون پرداخت مطالبات بازیکنان می‌توانند به مسابقات برگردند، قصد نداشتند بدهی‌های خود را بپردازند اما سازمان لیگ این بار کاملا جدی است.
به این ترتیب تا دقیقه آخر برای هیچ باشگاه بدهکاری کارت صادر نشد و تقریبا همه تیم‌ها با گرفتن مهلت از کمیته تعیین وضعیت و پرداخت ۲۰ درصد از بدهی‌های خود، توانستند برای ۱۲ تا ۲۳ بازیکن خود کارت بازی صادر کنند. به این ترتیب اغلب با تیمی نصفه‌ونیمه به میدان می‌روند که این می‌تواند روی کیفیت مسابقات تاثیر منفی بگذارد. دریای بابل، خلیج‌فارس ماهشهر، سایپا و خوشه‌طلایی ازجمله اصلی‌ترین بدهکاران بودند. از طرفی تیمی چون مس کرمان به‌دلیل رعایت نکردن سقف بودجه، کارت چند نفر از بازیکنانش صادر نشد و مجبور شد عماد میرجوان و علیرضا ابراهیمی را از لیست خارج کند. به‌نظر می‌رسد کمیته تعیین وضعیت در اجرای قوانین به‌شدت سختگیر شده و شاید با این سختگیری، تر و خشک با هم بسوزند، درعوض از شدت بدهی‌ها کاسته شده است و تیم‌ها به‌شکلی سالم‌تر در مسابقات شرکت می‌کنند.
زمین مهم‌تر از پول
یکی دیگر از مشکلاتی که تیم‌های لیگ یکی را وارد چالش کرده و تمرکزشان را به هم می‌ریزد نداشتن زمین مسابقه است. باورش سخت است اما برخی تیم‌ها در آخرین روزهای شروع لیگ زمین میزبانی خود را مشخص کرده و حتی برخی در هفته دوم این کار را انجام داده‌اند. نداشتن زمین و البته زمین باکیفیت اصلی‌ترین مشکل این تیم‌هاست. یکی از دلایلی که باعث شده بود تیم خوشه طلایی ساوه قصد انتقال به اردبیل را داشته باشد همین نداشتن زمین بود. اما در آخرین روزهای قبل از شروع لیگ مسئولان اراکی وارد عمل شده و با اختصاص زمین به این تیم خصوصی، مانع از خروج امتیاز این تیم از استان خود و شهر ساوه شدند. این مشکل برای تیم‌های دیگر هم وجود دارد. این بار نفت مسجدسلیمان به خلیج‌فارس ماهشهر زمین داد و دریای بابل هم در زمین سیمرغ کلا بازی کرد.
درواقع چون اغلب این تیم‌ها به‌شکل خصوصی آن هم با مالک تک‌محوری اداره می‌شوند به‌لحاظ مالی مشکلات زیادی دارند. این بدان معناست که به‌جز برخی تیم‌های نفتی، مسی و سایپا، سایرین به‌شدت تحت فشار هستند و حتی نمی‌توانند زمین مناسب میزبانی داشته باشند. هرچند فشارهای سازمان لیگ و سختگیری‌های کمیته تعیین وضعیت، این لیگ را به‌سمت خوبی هدایت می‌کند که نوید شرایط بهتری در آینده‌ای نزدیک را می‌دهد.