فرهیختگان: درحالی‌که مذاکرات بین ایران و طرف‌های غربی بر سر احیای برجام بیش از یک سال است که متوقف شده، طی چند روز اخیر مصاحبه‌ای از امیرعبداللهیان با روزنامه اطلاعات باعث شد تا بار دیگر مذاکرات احیای برجام به سرخط اخبار داخلی تبدیل شود. وزیر امور خارجه روز شنبه 11 شهریور در توضیحاتی به شرح وضعیت فعلی مذاکرات پرداخت و گفت: «امروز برای مردم نتیجه مهم است و اینکه اکنون در چه نقطه‌ای هستیم؟ اولا گفت‌وگوهای ما به مقدار زیادی با طرف‌های مقابل برجامی انجام شده و روی کاغذ آمده و سندی معروف به سند سپتامبر بین ما و طرف‌های مقابل آماده است.» از آنجایی که تاریخ انتشار مصاحبه امیر عبداللهیان مصادف بوده با 2 سپتامبر 2023 این گمانه‌زنی به وجود آمد که شاید ایران و آمریکا در کنار مذاکره بر سر آزاد‌سازی پول‌های بلوکه‌شده و تبادل زندانیان مذاکرات دیگری را نیز دنبال کرده‌ و به سند جدید دست پیدا کرده‌اند. آنچه باعث تقویت این انگاره شد، ادامه متن مصاحبه امیرعبداللهیان بود که در آن به نقل از وی آمده بود: «هیچ وقت از مسیر دیپلماسی و مذاکره دور نشدیم. سلطان عمان طرح و ابتکاری را روی میز گذاشت و در چهارچوب آن گفت‌وگوهایی را به‌طور غیرمستقیم با آمریکایی‌ها داشتیم. در بخشی از گفت‌وگوها قطر به‌عنوان واسطه عمل کرد. اکنون روی میز دو سند داریم. یک سند درمورد آزادسازی پول‌های ایران است که امیدوارم طی دو سه هفته آینده این پول‌ها با روندی که پیش می رود و فعلا در مسیر درست قراردارد به حساب مورد نظر بانک مرکزی واریز شود.» 
از آنجایی که عنوان سند سپتامبر به گوش مخاطبان ناآشنا بود و خبر موجودیت آن نیز بدون هیچ مقدمه‌ای از زبان وزیرخارجه منتشر شد، این برداشت به وجود آمد که احتمالا منظور وزیرخارجه سپتامبر سال گذشته میلادی بوده است یعنی چند روز قبل از اینکه طرف‌های غربی مذاکرات را به تعطیلی کشانده باشند. نهایتا نیز اظهارات سخنگوی وزیرخارجه همین موضوع را تایید کرد. ناصر کنعانی روز دوشنبه در نشست خبری هفتگی با رسانه‌های داخلی و خارجی در پاسخ به سوالی در مورد اخبار منتشرشده به نقل از وزیر امور خارجه مبنی‌بر وجود سندی به نام «سند سپتامبر» میان ایران و آمریکا در مورد مذاکرات احیای برجام گفت:«سند سپتامبر، سند جدیدی به شمار نمی‌رود و همان روند مذاکرات ایران و ۱+۴ است.» کنعانی در این ارتباط توضیح داد: «آخرین پیش‌نویس مذاکرات برجامی در چهارچوب برجام در سپتامبر ۲۰۲۲ میلادی یا همان شهریور ماه ۱۴۰۱ آماده جمع‌بندی و بازگشت تمام طرف‌ها به برجام بود. آمریکا و شرکای اروپایی در یک محاسبه غلط و با نگاه به اغتشاشات ایران و سرمایه‌گذاری بر این اغتشاشات و نیم‌نگاهی به تحولات اوکراین با وقت‌سوزی و از بین بردن فرصت، از نهایی‌کردن مذاکرات سر باز زدند و یک بار دیگر نشان دادند که از اراده لازم برای بازگشت تمام طرف‌ها به توافق برخوردار نیستند. صحبت‌های وزیر امور خارجه در مصاحبه انجام شده، روشن است و صحبت‌های ایشان ناظر بر آن چیزی است که اشاره کردم.» در ادامه ضمن مرور مسیری که به توقف مذاکرات در شهریور 1401 یا همان سپتامبر 2022 انجامید، نگاهی بر محتوای متنی خواهیم داشت که تا تبدیل شدنش به متن توافق یک گام بیشتر باقی نمانده بود اما با بروز التهابات خیابانی در ایران از دستور کار طرف غربی خارج شد به این امید که متن دیگری با مطالبات زیاده‌خواهانه به ایران تحمیل شود. 

برای خواندن متن کامل گزارش اینجا را بخوانید.